Zmagasz się z SIBO? Pomyśl nad zmianą diety. Radzi dietetyczka Katarzyna Bednarska

Ból brzucha, dyskomfort, wzdęcia, biegunki i zaparcia to coraz powszechniejsze dolegliwości, które nie tylko znacząco obniżają komfort codziennego życia, lecz także mogą być symptomem choroby określanej jako SIBO. Wielu z nas latami funkcjonuje z dokuczliwymi objawami, nie wiedząc, że istnieje szereg działań, które mogą nam pomóc. Czym dokładnie jest SIBO, jakie są rodzaje tej choroby, jak ją leczyć i jaką dietę wprowadzić, by złagodzić jej objawy – tego wszystkiego dowiemy się z książki „Zdrowe jelita. Dieta w zespole SIBO” Katarzyny Bednarskiej, którą Hello Zdrowie objęło matronatem.

W poradniku, którego trzecie już wydanie trafiło właśnie na półki księgarni, autorka szczegółowo opisuje przyczyny, przebieg i metody radzenia sobie z SIBO. Porządkuje dostępną wiedzę o tej wciąż mało rozpoznanej chorobie, czerpiąc ze swojego bogatego doświadczenia dietetyczki. „Zdrowe jelita” to także solidna porcja wiedzy o jelitach w ogóle. Autorka uświadamia nam, jak bardzo ich stan rzutuje na pracę całego organizmu, i edukuje o roli czynników środowiskowych negatywnie wpływających na kondycję jelit – także o znaczeniu zdrowia psychicznego. Znajdziemy tu również kilkadziesiąt przepisów kulinarnych na tak skonstruowane śniadania, obiady, kolacje a także przekąski, że pozwolą nam nie tylko nie zaostrzać objawów SIBO, ale również je łagodzić.

Poniżej publikujemy fragment książki Katarzyny Bednarskiej z rozdziału poświęconego właśnie diecie:

Dieta Low FODMAP

Najczęściej zalecaną dietą w SIBO jest dieta Low FODMAP. Warto pamiętać, że nie została ona pierwotnie opracowana dla terapii SIBO, ale dla IBS, czyli zespołu jelita nadwrażliwego (irritable bowel syndrome), jednak jej zastosowanie w terapii SIBO może dać świetne rezultaty i przynieść znaczną ulgę.

Nazwa tej diety to skrót od angielskich słów: low fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols, czyli w tłumaczeniu: nisko fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole. Podstawową zasadą tej diety jest ograniczenie spożywania tych specyficznych węglowodanów (cukrów), które są słabo trawione i ulegają fermentacji w jelitach. Fermentacja to proces, podczas którego powstają charakterystyczne dla SIBO gazy, czyli wodór i metan. Poza tym cukry FODMAP powodują też zwiększone wydzielanie wody do światła jelit, co z kolei skutkuje biegunkami i bólami brzucha.

• Oligosacharydy (wielocukry) – znajdziesz je głównie w warzywach, np. cebuli, czosnku, nasionach strączkowych (grochu, fasoli, ciecierzycy, soczewicy) oraz zbożach, tj. pszenicy i życie.
• Disacharydy (dwucukry) – to np. laktoza występująca w największej ilości w produktach mlecznych.
• Monosacharydy (cukry proste) – np. glukoza i fruktoza. Ważny jest tu wzajemny stosunek glukozy do fruktozy. Fruktoza będzie się efektywnie wchłaniać przy prawidłowej ilości glukozy. Spożywanie produktów bogatych w fruktozę, a ubogich w glukozę może więc spowodować objawy żołądkowo-jelitowe.
• Poliole (alkohole cukrowe) – to słodziki, tj. ksylitol, erytrytol, mannitol. Jeśli jesteś na diecie Low FODMAP, wszystkie słodziki z końcówką „-ol” muszą zostać wyeliminowane. Poliole występują też naturalnie w niektórych produktach, np. w awokado, jabłkach czy czereśniach.

Obecnie dieta Low FODMAP jest najlepiej udokumentowanym sposobem postępowania dietetycznego u pacjentów z SIBO, IBS, refluksem, wzdęciami i biegunkami. Może być wręcz niezbędna do odbudowy funkcji bariery jelitowej oraz zmniejszenia stanu zapalnego.

Niestety, nawet ta dieta nie ma stuprocentowej skuteczności i nie wszyscy pacjenci z SIBO w wyniku jej stosowania odczują poprawę. Zdarza się, że na jakiś czas trzeba maksymalnie wyeliminować błonnik pokarmowy. Po ustąpieniu objawów ponownie zaczynamy włączać go do diety, tak jak w diecie Low FODMAP po czasie eliminacji ponownie wprowadza się produkty wysoko fermentujące. W ciężkich przypadkach może również pomóc dieta elementarna, którą opisałam w dalszej części książki.

Zapamiętaj: żadna dieta, także Low FODMAP, nie leczy SIBO! Dieta Low FODMAP wspiera terapię i może łagodzić objawy, ale nie gwarantuje trwałych efektów. Oznacza to, że jeśli masz SIBO i stosujesz samą dietę Low FODMAP, to objawy mogą złagodnieć, ale najprawdopodobniej powrócą, ponieważ przyczyna zaburzeń jelitowych nie została wyleczona. Wyjątkiem są sytuacje, w których przerost bakteryjny jest naprawdę niewielki, a objawy delikatne, co w SIBO zdarza się relatywnie rzadko.

Wiele osób po zastosowaniu diety Low FODMAP i odczuciu jej wspaniałych efektów boi się z niej zrezygnować. To jednak duży błąd! Tego typu dieta powinna trwać możliwie jak najkrócej, bo w swoim założeniu jest dietą eliminacyjną i niesie duże ryzyko niedoborów składników odżywczych, m.in. magnezu, cynku, białka i witamin z grupy B. Poza tym jeśli nie ma przerostu, fermentacja w jelitach to zjawisko niezwykle pożądane! Dzięki niej odżywiamy bakterie jelitowe i zapewniamy im niezbędne do ich rozwoju składniki. Z kolei bakterie dbają o nasze zdrowie (patrz rozdział Rola mikrobioty jelitowej w SIBO).

Standardowo zaleca się stosowanie diety Low FODMAP przez 6–8 tygodni, aczkolwiek jeśli odczujesz znaczną poprawę już po 2 tygodniach, to warto powoli i stopniowo włączać do menu produkty wysoko fermentujące.

UWAGA! Częstym błędem jest przechodzenie na dietę Low FODMAP jednocześnie z rozpoczęciem antybiotykoterapii. Jeśli zaczniesz ograniczać fermentację w jelitach dietą, antybiotyk może nie zadziałać tak skutecznie, jak powinien. Podczas leczenia bakterie muszą być w pełni aktywne! Dietę najlepiej jest rozpocząć po przyjęciu ostatniej dawki antybiotyku, np. następnego dnia.

Dieta Low FODMAP – obok eliminacji poszczególnych grup produktów – powinna być w miarę lekkostrawna. Nie myśl zatem o kiełbasie czy boczku i zrezygnuj z długiego smażenia lub smażenia na głębokim tłuszczu. To powinien być czas, w którym twoje jelita wracają do równowagi, dlatego warto stawiać na gotowanie, także na parze, pieczenie w folii (nie przypiekaj zbyt mocno jedzenia w piekarniku!) i krótkie podsmażanie. Świetnym pomysłem będzie wykorzystanie wolnowaru.

PODSTAWOWE ZALECENIA DIETY LEKKOSTRAWNEJ

• Staraj się spożywać duże ilości warzyw i owoców w postaci gotowanej oraz rozdrobnionej. Pozwoli to uzupełnić niedobory witamin i substancji mineralnych.
• W miarę możliwości pozbawiaj warzywa i owoce pestek oraz skórek.
• W diecie lekkostrawnej nie powinno być dużo błonnika pokarmowego. Zazwyczaj optymalna ilość to mniej niż 25 g dziennie.
• Obserwuj, które warzywa ci służą i w jakiej ilości. Jeśli jarzyny mają łykowate lub twarde struktury, staraj się je wykrawać, np. jedz tylko różyczki brokułów.
• Cebula, czosnek, por i seler naciowy zazwyczaj są gorzej tolerowane – na diecie Low FODMAP należy je wyeliminować.
• Wybieraj jak najdojrzalsze, miękkie owoce i młode, delikatne warzywa. Obieraj je ze skórek, pozbawiaj pestek, gotuj, duś, piecz, przecieraj i miksuj, aby uzyskać jak najlżejszą strukturę.
• Warto sięgnąć po mrożone owoce – po rozmrożeniu mają bardziej lekkostrawną strukturę niż te świeże.
• Ziemniaki jedz gotowane, najlepiej w formie purée. Z diety wyklucz smażone i mocno opiekane ziemniaki oraz frytki.
• Zrezygnuj z grzybów. Na diecie Low FODMAP można jeść jedynie boczniaki.
• Pestki i orzechy warto przed spożyciem namoczyć w wodzie.
• Z tłuszczów poleca się oliwę, olej lniany, olej z wiesiołka, ogórecznika, awokado, lnianki siewnej, masło. Unikaj twardych margaryn kostkowych i smalcu.
• Z mięs wybieraj te chude (mięso drobiowe, schab), gotowane, pulpety i potrawki, a unikaj tłustych, długo smażonych, marynowanych i wędzonych.
• Ryby jedz głównie gotowane, duszone, najlepiej z wolnowaru (bez panierki!). Wybieraj świeże lub mrożone – nie w zalewach. Jeśli już potrzebujesz czegoś na szybko, wybierz te w sosie własnym lub w galaretce.
• Mięso i ryby wcześniej marynuj – najlepiej dzień przed przygotowaniem. Wymieszaj przyprawy z oliwą i natrzyj nimi kawałek, który będziesz przyrządzać. Dzięki temu mięso, ryba czy owoce morza przejdą aromatem przypraw i będą lepiej smakowały.
• Kładź się spać bez przejadania się przed snem.
• Kawa i mocna czarna herbata podrażniają przewód pokarmowy, więc najlepiej mocno je ogranicz. Kawa może być szczególnie problematyczna przy SIBO (zaobserwuj, jak się po niej czujesz). Napoje te zamienić można na zieloną herbatę lub matchę, które są delikatniejsze. Można spróbować też kawy z cykorii.

Z kolejnych podrozdziałów poświęconych diecie dowiemy się również m.in, jak powinna przebiegać eliminacja produktów wysoko fermentujących, czym jest reintrodukcja w Low FODMAP, jaką dietę stosować w SIBO siarkowodorowym i czym są diety elementarna, SCD, BI-PHASIC czy protokół dr Siebecker. Aby się tego dowiedzieć, sięgnij po książkę „Zdrowe jelita. Dieta w zespole SIBO” Katarzyny Bednarskiej (Wydawnictwo RM).

materiały Wydawnictwa RM

O AUTORCE:

Katarzyna Bednarska – magister dietetyki, absolwentka WUM. W praktyce dietetycznej stawia przede wszystkim na szukanie przyczyn zaburzeń, strategię dobraną do potrzeb pacjenta i merytoryczne podejście oparte na badaniach naukowych. Nagrywa podcast, prowadzi konto na Instagramie (@kasia.bednarska.dietetyk) i blog pod adresem kbednarska.pl.

Jej książkę „Zdrowe jelita. Dieta w zespole SIBO” Hello Zdrowie objęło matronatem medialnym.