Wysiłkowy ból głowy. Skąd bierze się ból głowy po wysiłku fizycznym?

Szacuje się, że migreny o zróżnicowanym podłożu mogą dotykać nawet więcej niż 10% globalnego społeczeństwa. Zdarzają się trzykrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn i potrafią obniżyć komfort życia do tego stopnia, że niemożliwe staje się normalne funkcjonowanie. Jednym z rodzajów migreny jest ból głowy w trakcie lub po wysiłku fizycznym. Kiedy się pojawia i jak go rozpoznać? 

Czym jest i kiedy pojawia się wysiłkowy ból głowy? 

Wysiłkowy ból głowy (ang. exercise headache lub exertion headache) pojawia się w trakcie lub po zakończeniu aktywności fizycznej. Zalicza się go do tzw. pierwotnych bólów głowy, czyli pozbawionych przyczyny patologicznej, np. w postaci infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może utrzymywać się od kilku minut do nawet kilkudziesięciu godzin i najczęściej występuje w kilkumiesięcznych cyklach. Do przykładowych sytuacji, kiedy pojawia się wysiłkowy ból głowy, zalicza się m.in.: 

• bieganie, pływanie lub innego rodzaju wysiłek o charakterze tlenowym; 
• podnoszenie ciężarów lub inny krótki, ale bardzo intensywny wysiłek o charakterze beztlenowym; 
• odbywanie stosunku seksualnego; 
• kichanie lub kasłanie. 

Wysiłkowe bóle głowy najczęściej pojawiają się po obu stronach głowy i mają charakter pulsujący oraz narastający wraz z biegiem czasu. Łatwo je więc odróżnić od innych rodzajów podobnych dolegliwości.  

Przyczyny bólu głowy po wysiłku fizycznym 

Bezpośrednia przyczyna wysiłkowego bólu głowy nie została jednoznacznie ustalona. Przypuszcza się, że jest nią tzw. wazodylatacja, czyli rozkurcz mięśni gładkich w ścianach naczyń krwionośnych. Wskutek wazodylatacji zwiększa się światło żył i tętnic, a w ślad za tym, przepływ krwi i ilość dostarczanych do mózgu składników odżywczych oraz tlenu. 

Wskutek rozszerzania ściany naczyń krwionośnych zaczynają uciskać struktury położone w mózgu, wywołując uczucie bólu. Wazodylatacja jest naturalną reakcją organizmu na zwiększone zapotrzebowanie na tlen, jednak u niektórych osób zbyt szybkie zwiększenie światła tętnic może powodować omawianą dolegliwość. 

Jak objawia się ból głowy po wysiłku fizycznym? 

Najmocniej odczuwalnym objawem wysiłkowego bólu głowy są oczywiście dolegliwości bólowe. Ich natężenie może wahać się od lekkiego po bardzo duże. Niekiedy można spotkać się ze stwierdzeniem pacjentów, że są to najgorsze bóle głowy, jakich doświadczyli w życiu. Oprócz tego mogą też pojawić się typowo migrenowe dolegliwości, jak uczucie mdłości i wymioty czy nadwrażliwość na światło, a także różnego rodzaju zaburzenia wizji, takie jak plamy wirujące przed oczami. Czynnikami zwiększającymi ryzyko rozwoju problemu są: 

• ćwiczenia wykonywane w gorącym lub wilgotnym środowisku; 
• ćwiczenia na dużej wysokości nad poziomem morza (np. biegi górskie, wspinaczka); 
• występowanie przypadków migreny w rodzinie. 

Wysiłkowe bóle głowy. Diagnostyka i leczenie 

Najprostszym sposobem na unikanie bólu głowy związanego z wysiłkiem jest zaniechanie aktywności w niesprzyjających warunkach. Uciążliwości związane z regularnym doświadczaniem wysiłkowych bólów głowy powodują, że pacjenci chętnie sięgają po popularne leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Choć jednak skuteczne, jest to krótkotrwałe rozwiązanie, które nie usuwa przyczyny problemu. 

Rozważając diagnostykę, warto przeprowadzić przede wszystkim angiografię połączoną z tomografią (ang. Computed Tomography Angiography, CTA) lub rezonansem magnetycznym (ang. Magnetic Resonance Angiography, MRA). To techniki obrazowe pozwalające ocenić prawidłowość budowy układu naczyniowego w obrębie głowy. 

Dodatkowo zaleca się uzupełnienie badań o rezonans magnetyczny głowy, ewentualnie przeprowadzenie punkcji lędźwiowej w celu pobrania próbki płynu mózgowo-rdzeniowego do badań. Na podstawie wyników tych testów lekarz podejmuje decyzję o kierunku ewentualnej terapii. 

Bibliografia: 

1. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21959-exertion-headaches [dostęp 03.09.2024]. 
2. Tabak J. i in., Pierwotne bóle głowy, Journal of Clinical Healthcare 2018, 2. 
3. Leśnicka A. K., Bóle głowy związane z aktywnością seksualną, Polski Przegląd Neurologiczny 2013, tom 9, nr 2.