Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci to powszechne schorzenie – jakie są objawy i jak z nimi walczyć?

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt i dzieci spotykane jest bardzo często i ma podłoże genetyczne. Szansa na rozwój atopii znacznie się zwiększa, gdy jedno z rodziców również choruje. AZS u dzieci co prawda nie jest do końca uleczalne, ale istnieją skuteczne metody walki z objawami.

Atopowe zapalenie skóry u dzieci może pojawić się samoistnie od 3 miesiąca życia. Zwykle wraz z wiekiem jego objawy łagodnieją, lecz czasem w dorosłym życiu mogą przekształcić się w schorzenie przewlekłe. Atopowe zapalenie skóry u niemowląt skutkuje silnym wysuszeniem skóry oraz miejscowymi wysypkami i zaczerwienieniem – w 90% na policzkach, głowie i czole dziecka. AZS u dzieci zwykle przebiega łagodnie, o ile pamięta się o odpowiedniej pielęgnacji i leczeniu.

Co jest przyczyną AZS? Czym się objawia?

AZS to choroba immunologiczna, w której organizm produkuje dużo przeciwciał skierowanych do walki z alergenami. Alergenem może być nieomal wszystko – składnik pokarmowy (wykazano, że głównie mleko, gluten i owoce), sierść psa, kosmetyk, barwnik z ubrania czy środki czystości. Naukowcy nadal nie wiedzą, co jest pierwotną przyczyną atopowego zapalenia skóry. Zmiany skórne u dzieci raczej nie są, jak kiedyś sądzono, efektem nadmiernego dbania o higienę. Sucha skóra u dziecka nie jest wyznacznikiem choroby. Jeżeli oprócz wysuszenia rodzic obserwuje drobną wysypkę, miejscowe zaczerwienienia, rybią łuskę, gorączkę i zmianę zachowania dziecka (apatię, zmęczenie i rozdrażnienie) powinien szybko udać się do alergologa oraz dermatologa. Wysypka na twarzy dziecka swędzi, a zatem dziecko bezustannie próbuje się drapać. Takie zachowanie może zakończyć się nie tylko powstawaniem chorób bakteryjnych skóry i blizn, ale także sprawi, że skóra dziecka z AZS stanie się cienka jak papier. Dowiedziono, że stres znacznie zaostrza widoczne zaczerwienienia, a nierzadko je wywołuje. W trosce o dziecko rodzice powinni często obcinać mu paznokcie, najlepiej po kąpieli.

Zobacz także: Dlaczego dzieci potrzebują zwierzęcych mikrobów?

Choroby skóry u dzieci, w tym atopię, leczy się przede wszystkim objawowo. W przypadku atopowego zapalenia skóry leczenie skupia się na doustnym podawaniu sterydów, smarowaniu ciała specjalnymi kremami oraz balsamem do skóry atopowej. Jak na razie AZS należy do chorób nieuleczalnych.

Jak pielęgnować skórę dziecka z AZS?

Sucha skóra u niemowlaka i starszego dziecka wymaga szczególnej pielęgnacji. Należy zrezygnować z szamponów do włosów, płynów do kąpieli, kremów i lotionów z dodatkiem etoksylowanego laurylosiarczanu sodu (SLES), laurylosiarczanu sodu (SLS), parabenów, perfum (czyli zawierających alkohol) i składników drażniących. Zasad doboru kosmetyków do skóry atopowej jest kilka. Po pierwsze im krótszy skład, tym lepiej (dobrze, gdy krem do ciała zawiera mocznik lub olej z nasion wiesiołka). Po drugie kosmetyki do skóry atopowej nie mogą pachnieć, muszą być całkowicie bezwonne. Nie zawsze podoba się to dzieciom, które szczególnie w wieku starszym lubią pachnieć po kąpieli. Najwłaściwsze w nawilżaniu ciała, twarzy i suchej skóry wokół ust są bogate w lipidy balsamy, inaczej emolienty. Emolient zapobiega odparowywaniu wody ze skóry.

Ponadto atopowe zapalenie skóry leczą maści o właściwościach antyseptycznych. Takiego rodzaju balsam jest doskonały na zmiany skórne u niemowląt i starszych dzieci, ponieważ zapobiega rozprzestrzenianiu się stanów zapalnych na całą twarz. Choroby alergiczne skórne wymagają także delikatnego suszenia ręcznikiem. Takie czynności, jak intensywne pocieranie delikatnej skóry szorstkim materiałem, mogą doprowadzić do zaostrzenia wysypki.

Leczenie farmakologiczne AZS u niemowląt i dzieci

Zmiany skórne u niemowląt mogą z czasem nawracać i tym sposobem doprowadzić do choroby przewlekłej. Leki na atopowe zapalenie skóry można podzielić na te dostępne bez recepty i te przepisywane wyłącznie przez specjalistów. W cięższych przypadkach leczenie AZS obejmuje steroidowe leki przeciwzapalne (np. z grupy kortykoidów). Przyjmowanie sterydów przez niemowlaki musi być poparte opinią lekarza! W lżejszych przypadkach natomiast śmiało można udać się do apteki po leki antyhistaminowe lub tradycyjne wapno do picia. Dieta przy AZS także wymaga pełnej kontroli i określa się ją mianem „diety eliminacyjnej”. Polega ona na stopniowym odrzucaniu konkretnych grup pokarmowych z diety niemowlaka, np. nabiału czy wyrobów mącznych. Jeśli po odstawieniu określonego składnika wysypka czy świąd ustępują lub zmniejszają swój zasięg, może to sugerować główny alergen.