Refluks u niemowlaka – co to jest? Objawy i leczenie refluksu

Refluks u niemowląt występuje często i jest fizjologicznym zjawiskiem dla tego wieku. Charakterystycznym objawem jest ulewanie pokarmu po karmieniu. Refluks u dzieci należy obserwować, ponieważ jeżeli trwa za długo, wymaga konsultacji lekarskiej i leczenia.

Refluks przytrafia się co drugiemu noworodkowi, a zwłaszcza wcześniakom. Trwa do mniej więcej 8. miesiąca życia i mija samoistnie. Im starsze dziecko, tym ulewanie zdarza się rzadziej. Refluks u niemowląt nie powinien być powodem do obaw, a stosowanie odpowiednich technik karmienia i ułożenia dziecka może zniwelować jego objawy. Warto jednak obserwować zachowanie dziecka, ponieważ w niektórych przypadkach refluks jest objawem innej choroby.

Co to jest refluks?

Refluks żołądkowo-przełykowy u dziecka to samoistne cofanie się treści pokarmowej z żołądka lub przełyku do jamy ustnej. Pokarm wypływa z ust powoli i bezboleśnie, nie towarzyszą mu skurcze żołądka, jak w przypadku wymiotów.

Ulewanie pokarmu może nastąpić w trakcie karmienia, tuż po lub nawet godzinę po nim. W pierwszym i w drugim przypadku zwrócone mleko nie różni się zapachem i kolorem od spożytego. Natomiast godzinę po karmieniu ulany pokarm ma kolor żółty i kwaśny, charakterystyczny zapach.

Cofanie się pokarmu dłuższy czas po jedzeniu może uszkadzać błonę śluzową układu pokarmowego, ponieważ mleko zdążyło zostać nadtrawione przez soki żołądkowe, a ich kwaśny odczyn działa drażniąco na śluzówkę.

Zobacz także: Refluks żołądkowo-przełykowy

Refluks u niemowlaka – przyczyny

Fizjologiczną przyczyną refluksu u małych dzieci jest niedojrzały układ pokarmowy, a zwłaszcza osłabiony mięsień zwieracz dolny przełyku odpowiedzialny za zamykanie wejścia do żołądka i blokowanie cofania się pokarmu, który już w nim jest. Dodatkowo żołądek noworodka jest mały i łatwo jest go przepełnić, podając dziecku za dużą dawkę mleka.

Refluks u noworodka może być spowodowany także zbyt łapczywym ssaniem, nieodpowiednią techniką karmienia lub złym smoczkiem w butelce. Te czynniki sprawiają, że dziecko w trakcie jedzenia połyka powietrze. Gromadzi się ono w żołądku i próbuje wydostać się na zewnątrz przez jamę ustną, wypychając odrobinę pokarmu.

Jeżeli ulewanie zdarza się po każdym posiłku, towarzyszy mu płacz i rozdrażnienie, niemowlę mimo odpowiedniej dawki pokarmu nie przybiera na wadze lub objawy refluksu nie mijają po ukończeniu przez dziecko 1. roku życia, konieczne jest udanie się do lekarza pediatry, który zleci dalszą diagnostykę. Długo utrzymujący się refluks u dziecka może być spowodowany chorobą lub być jednym z jej objawów.

Przyczynami patologicznego ulewania pokarmu są:

• zwężenie odźwiernika żołądka,
• przepuklina przepony,
• alergie i nietolerancje pokarmowe,
• schorzenia neurologiczne,
• przewlekłe choroby płuc,
• zaburzenia metaboliczne.

Refluks u niemowląt – objawy

Charakterystycznym objawem refluksu u niemowląt jest ulewanie treści pokarmowej. W prawidłowych warunkach powinno ono występować sporadycznie i nie sprawiać dziecku bólu. Jeżeli jednak refluks związany jest z sytuacją patologiczną, objawia się:

• obfitym ulewaniem po każdym posiłku,
• zgagą, czyli pieczeniem w gardle,
• bólem podczas połykania,
• płaczliwością, drażliwością,
• niechęcią do spożywania pokarmów,
• utratą masy ciała,
• chlustającymi wymiotami,
• krztuszeniem się,
• nawracającymi infekcjami układu oddechowego i ucha środkowego,
• kaszlem i chrypką bez przyczyny infekcyjnej.

Jeżeli refluks u dziecka współistnieje z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, można zaobserwować ich zaostrzenie: przewlekły kaszel, świszczący oddech, duszności, nawracające zapalenia płuc.

Diagnostyka refluksu u dzieci

Refluks u dzieci rozpoznaje się na podstawie wywiadu od rodziców i zaobserwowanych objawów. Podstawowe badanie, które jest wykonywane, to 24-godzinna pH-metria przełyku. Polega ono na założeniu cienkiej sondy przez nos do przełyku i podłączeniu jej do rejestratora, który przez całą dobę, nawet podczas snu, mierzy pH i bada stopień narażenia błony śluzowej na działanie kwasów żołądkowych. Jeżeli pH ma odczyn kwaśny, świadczy to o refluksie. Drugim podstawowym badaniem jest zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej z kontrastem, które jest w stanie ukazać nieprawidłową budowę anatomiczną układu pokarmowego.

Refluks u niemowlaka – leczenie

W przypadku fizjologicznego refluksu u niemowląt ulgę w dolegliwościach przyniesie znalezienie prawidłowej techniki karmienia, która zredukuje połykanie powietrza podczas ssania smoczka lub piersi. Po karmieniu dziecko powinno być noszone na rękach w pozycji pionowej do momentu odbicia się i położone w łóżeczku na prawym boku z głową nieco wyżej niż reszta ciała.

Leczenie refluksu u dzieci jest zależne od przyczyny. Najczęściej opiera się na zmniejszeniu porcji posiłku, zmianie pokarmu i zastosowaniu specjalnej mieszanki mleka, oznaczonej symbolem AR, która jest gęstsza od zwykłego mleka modyfikowanego, co zapobiega jej cofaniu się. Stosuje się także hipoalergiczne mieszanki mleka, jeżeli przyczyną ulewania są nietolerancje pokarmowe.

Zobacz także: Alergia pokarmowa na mleko

Farmakologiczne leczenie refluksu u niemowląt polega na podawaniu środków zmniejszających pH żołądka, dzięki czemu cofająca się treść pokarmowa nie drażni błony śluzowej. Wady anatomiczne przewodu pokarmowego wymagają leczenia chirurgicznego.