Chorujesz przewlekle? Opieka koordynowana jest dla Ciebie! Dzięki niej lepiej zadbasz o swoje zdrowie we współpracy z lekarzem POZ

Dwa lata po wprowadzeniu programu Opieki Koordynowanej w POZ raport Fundacji My Pacjenci pokazuje, że aż 80 proc. osób biorących udział w badaniu ocenia go pozytywnie. Pojawiają się też nowe wyzwania. Co dalej z programem?

Opieka koordynowana – krótszy czas oczekiwania i „zaopiekowanie” pacjenta

Zdaniem pacjentów opieka koordynowana to przede wszystkim łatwiejszy dostęp do leczenia i krótszy czas oczekiwania na wizyty czy badania. Krótsze kolejki do specjalistów w ramach NFZ to ważny cel programu. Skrócenie czasu oczekiwania na terapię usprawnia ją i czyni bardziej skuteczną. – Model ten skupia się na wygodzie pacjenta, oszczędności czasu i środków finansowych, przy jednoczesnym podniesieniu jakości opieki medycznej poprzez zapewnienie dostępu do szerokiego zakresu usług medycznych w sposób zorganizowany i skoordynowany – podkreśla Magdalena Sawicka, kardiolog z Centrum Medycznego CMP, jednej z największych w Polsce sieci POZ.

Raport Fundacji My Pacjenci (raport-OK-POZ_final.pdf) pokazuje, że w opiece koordynowanej czas oczekiwania na badanie takie jak np. Holter EKG to średnio 2,5 tygodnia, podczas gdy według danych Fundacji Watch Health Care standardowy czas oczekiwania poza nią to aż 16 tygodni. Podobna sytuacja dotyczy innych badań, np. biopsji tarczycy (3,43 tygodnia vs. 22,4 tygodnia) czy spirometrii (1,5 tygodnia vs. 10 tygodni). – Dzięki temu modelowi opieki pacjenci mogą uniknąć długiego oczekiwania na diagnostykę i leczenie – podkreśla dr Sawicka. Przytacza też przykład szybszej diagnostyki w innych przypadkach kardiologicznych, gdzie procedury badań takich jak echo serca, które wcześniej mogły trwać od pół roku do roku, teraz realizowane są w ciągu miesiąca lub dwóch.

Osoby biorące udział w badaniu Fundacji My Pacjenci, oceniające działanie opieki koordynowanej po 2 latach od jej wprowadzenia, deklarują też lepszy kontakt z placówkami medycznymi i lekarzami. Respondenci czuli się, jak sami mówią, „zaopiekowani” i zaskoczeni, że opieka medyczna może działać tak sprawnie. – Jestem bardzo zadowolony, bo opieka była świetna, pielęgniarka zadzwoniła, dopytywała się o ciśnienie, była zainteresowana. Pytała, jak się czuję w związku z moją chorobą, jaki mam poziom cukru – zwraca uwagę pacjent zaangażowany w program. Inni doceniają też dużo szybszy kontakt z placówką, wydłużone godziny konsultacji i elastyczność personelu zaangażowanego w opiekę koordynowaną, z kluczową rolą samego koordynatora.

Opieka koordynowana, czyli jaka?

Program opieki koordynowanej w ramach POZ rozpoczęto w październiku 2022 roku. Zakłada on kompleksową opiekę medyczną, prowadzoną w jednym miejscu, co wpływa na wygodę korzystania z usług medycznych przez pacjentów. Zintegrowany model opieki zdrowotnej ma zapewnić przyspieszenie diagnozy i samego leczenia w ramach jednej placówki lub sieci placówek. Jego celem jest też skuteczna profilaktyka i edukacja, tak by w przyszłości zapobiegać kolejnym dolegliwościom i poprawić komfort życia pacjentów.

Ważnym elementem programu jest koordynator przypisany każdemu pacjentowi. To osoba, która zarządza terminami wizyt i badań, dba o komunikację pomiędzy personelem medycznym i administracyjnym placówki, jak również między lekarzami a pacjentem i jego rodziną. Do zadań koordynatora należy również czuwanie nad kompletnością dokumentacji medycznej i promowanie profilaktyki, np. w postaci różnego rodzaju badań.

Chorujesz przewlekle? Opieka koordynowana jest dla Ciebie

Z koordynowanej opieki medycznej korzystać mogą osoby z chorobami przewlekłymi. To pacjenci potrzebujący opieki diabetologicznej, endokrynologicznej, kardiologicznej, nefrologicznej i pulmonologicznej. Dlaczego? Cukrzyca, niedoczynność lub nadczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze, migotanie przedsionków, astma oskrzelowa czy przewlekła choroba nerek, to jedne z najbardziej rozpowszechnionych chorób w naszym społeczeństwie. Potrzebują one kompleksowego podejścia i stałej opieki lekarskiej, a także odpowiedniej profilaktyki, w celu utrzymania poprawy stanu zdrowia. W ramach opieki koordynowanej dostępna jest też specjalizacja pediatryczna dla dzieci do 18. roku życia, w tych samych specjalizacjach, co w przypadku dorosłych pacjentów.

Raport Fundacji My Pacjenci – krótsze kolejki do specjalistów i więcej obowiązków POZ

Magdalena Kołodziej, Prezes Fundacji My Pacjenci zwraca uwagę, że wiele potrzeb pacjentów może być rozwiązanych na poziomie POZ, u lekarza rodzinnego, niekoniecznie u specjalisty AOS (Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej). Może to znacząco wpłynąć na wspomniane już zmniejszenie kolejek do specjalistów i umożliwienie szybszego skorzystania z ich pomocy: – Zaopiekowanie się w POZ pacjentami stabilnymi, wymagającymi tylko cyklicznej kontroli i weryfikacji terapii może się przysłużyć osobom, które wymagają głębszej diagnostyki i kontaktu z lekarzem specjalistą w trudniejszych przypadkach, np. powikłań – zwracała uwagę Magdalena Kołodziej w Sejmie podczas listopadowej podkomisji stałej do spraw organizacji ochrony zdrowia. To właśnie raport Fundacji My Pacjenci pokazuje, że aż 80 proc. pacjentów objętych programem opieki koordynowanej w POZ ocenia go bardzo pozytywnie i poleciłaby go swojej rodzinie czy znajomym.

Raport Fundacji My Pacjenci pokazuje, że aż 80 proc. pacjentów objętych programem opieki koordynowanej w POZ ocenia go bardzo pozytywnie i poleciłaby go swojej rodzinie czy znajomym

Program nie tylko wpływa na lepszą dostępność leczenia i badań, ale także zwiększa odpowiedzialność i obowiązki lekarzy POZ, pielęgniarek czy dietetyków. Jednocześnie lepiej wykorzystuje ich potencjał i stawia przed nimi nowe zadania. Pacjenci w ramach opieki koordynowanej w POZ mają też możliwość korzystania z porad edukacyjnych czy dietetycznych.

Opieka koordynowana w POZ – co zrobić lepiej?

Powyższy raport wykazuje, że pacjenci objęci programem wskazują również na niektóre jego niedociągnięcia, np. brak papierowych materiałów edukacyjnych, które mogliby zabrać do domu. W raporcie pojawia się również kwestia braku wsparcia psychologicznego, z którego chętnie skorzystałoby wielu z nich.

Ankietowani zwracają jednak uwagę, że czują zrozumienie dla swoich potrzeb i zaangażowanie medyków czy personelu administracyjnego. – Z panią koordynator nawet ok. godziny 20 wymieniałyśmy się spostrzeżeniami, z przychodnią też jest szybki kontakt i nie trzeba stać godzinami pod okienkiem – relacjonuje pacjentka. Co ważne, w przypadku, gdy chory potrzebuje jednak skorzystać z wizyty u specjalisty, cały proces jest sprawniejszy i szybszy, o jego przebieg również dba bowiem koordynator. Dzięki temu pacjent dociera do eksperta w danej dziedzinie w dużo krótszym czasie. Wiele badań, które wcześniej można było wykonać tylko ze skierowaniem, dzięki opiece koordynowanej przeprowadza się w POZ. – Tworzony jest też specjalny plan leczenia: IPOM, czyli Indywidualny Plan Opieki Medycznej. Posiadanie takiego rocznego planu daje pacjentowi poczucie bezpieczeństwa i możliwość zrozumienia kolejności wykonywanych procedur medycznych – mówi Magdalena Kołodziej, podkreślając znaczenie tego rozwiązania.

Przyszłość opieki koordynowanej: więcej czasu dla pacjenta i jego zaangażowanie

– Od początku staram się edukować pacjentów i wyjaśniać im, że opieka koordynowana ma już dziś znacznie więcej plusów niż minusów, a te drugie są tylko kwestią czasu i lepszej organizacji – zwraca uwagę dr Magdalena Sawicka. Podkreśla też znaczenie edukacji pacjentów i informowania ich o procesach oraz procedurach w ramach opieki koordynowanej. Lepsze zrozumienie jej założeń, zdaniem dr Sawickiej, może zwiększyć akceptację dla tego modelu leczenia oraz wpłynąć na jego lepsze funkcjonowanie w przyszłości. Żeby przystąpić do opieki koordynowanej, pacjent musi zgodzić się na zaangażowanie w leczenie i wyrazić chęć współpracy z osobistym koordynatorem i lekarzami w danej placówce. Wymaga to więc gotowości do podjęcia działania również po stronie chorujących, nie tylko medyków i administracji przychodni.

Ministerstwo Zdrowia ma plany, by objąć opieką koordynowaną wszystkich pacjentów, ale potrzebuje na to co najmniej kilku lat. Chce natomiast dołączyć do programu kolejne ścieżki leczenia, np. opiekę onkologiczną. Przedstawiciele ministerstwa zwracają jednak uwagę, że nie chodzi o prowadzenie samej terapii onkologicznej, ale np. monitorowanie stanu pacjenta po jej zakończeniu czy wykonywanie badań przed chemioterapią lub włączeniem w nowy program lekowy. Poza tym mówi się także o objęciu opieką koordynowaną np. leczenia otyłości czy wprowadzeniu do niej świadczeń fizjoterapeuty.

Wciąż konieczne są szkolenia personelu, zwłaszcza koordynatorów, którzy mają najczęstszy kontakt z chorymi. Poza potrzebami nowych świadczeń, jak np. psychologicznych czy neurologicznych, według raportu Fundacji My Pacjenci potrzebne jest także zwiększenie dostępności opieki koordynowanej, szczególnie w mniejszych miejscowościach. Na ten moment do programu weszło 38 proc. placówek w całej Polsce.

Dr Magdalena Sawicka zwraca uwagę, że opieka koordynowana może lepiej funkcjonować, jeśli czas wizyty u lekarza zostanie wydłużony oraz zwiększy się liczba koordynatorów, tak by dopasować świadczenie do rzeczywistych potrzeb systemu opieki koordynowanej. Większa liczba personelu koordynującego pomoże w lepszym zarządzaniu terminami wizyt, badań oraz w skuteczniejszej komunikacji między lekarzami POZ, specjalistami i szpitalami. Według ekspertki ważne są też szkolenia personelu medycznego i administracyjnego w zakresie komunikacji i zarządzania informacją. – Umożliwi to bardziej efektywne zarządzanie obciążeniem pracą i zwiększy satysfakcję, zarówno pacjentów, jak i personelu – wyjaśnia. Opieka koordynowana jest więc dużą szansą dla sprawniejszego leczenia zarówno w ramach POZ, jak i w gabinetach specjalistów.