Masz objawy pokrzywki alergicznej? Sprawdź, co mogą one oznaczać

Zaczerwieniona, piekąca skóra pokryta bąblami to charakterystyczny objaw pokrzywki alergicznej. Najczęściej wywołuje ją uczulenie na dany pokarm, lek czy substancję będącą składnikiem kosmetyku. Pokrzywkę alergiczną może spowodować też użądlenie owada oraz wdychanie pyłków roślin. Jak długo rumień utrzymuje się na skórze i w jaki sposób się go pozbyć? 

Co to jest pokrzywka alergiczna?

Pokrzywka alergiczna (ICD 10: L.50.0) to dermatoza dotykająca zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Choroba ta przebiega z rumieniowymi zmianami skórnymi przyjmującymi postać bąbli. Jeśli pokrzywka trwa do 6 tygodni, ma charakter ostry, a gdy występuje dłużej, określa się ją jako przewlekłą. Szacuje się, że co czwarta osoba co najmniej raz w życiu ma objawy pokrzywki ostrej. Pokrzywka przewlekła występuje znacznie rzadziej, dotyczy 0,5-3% populacji. 

Przyczyny pokrzywki alergicznej

Przyczyną zmian skórnych w pokrzywce jest wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych, do którego dochodzi w wyniku uwalniania z komórek tucznych mediatorów stanu zapalnego: histaminy, leukotrienów, prostaglandyn, czynnika aktywującego płytki krwi (PAF), cytokin. Ostra pokrzywka przebiega w mechanizmie IgE zależnym, natomiast pokrzywka przewlekła powstaje na skutek aktywacji komórek efektorowych poprzez m.in. wiązanie antygenu z receptorem Fc IgE oraz przy udziale anafilotoksyn lub cytokin. 

Poniższa tabela przedstawia możliwe czynniki wyzwalające pokrzywkę. 

Jak wygląda pokrzywka alergiczna?

Pokrzywka alergiczna ma charakterystyczny obraz kliniczny, dlatego rozpoznanie jej nie sprawia większych trudności. Objawy pojawiają się szybko. Skóra staje się zaczerwieniona i swędząca, pokrywają ją bąble pokrzywkowe o różnym kształcie i wielkości, blednące po ucisku. Wykwity skórne mają barwę białą lub różową, są dobrze odgraniczone i twarde. Zmiany mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele. Towarzyszący im świąd skłania wiele osób do drapania skóry, co przynosi chwilową ulgę. Nie należy jednak tego robić, ponieważ może to nasilić pieczenie i spowodować rozsianie zmian na większy obszar skóry. 

Pokrzywka przebiega czasem z obrzękiem naczynioruchowym, czyli obrzmieniem skóry właściwej, tkanki podskórnej lub tkanki podśluzówkowej. Zlokalizowany jest on zazwyczaj na twarzy: ustach, powiekach, języku lub kończynach. Najbardziej niebezpieczne jest wystąpienie obrzęku krtani, ponieważ może on utrudniać oddychanie i stanowić zagrożenie życia. 

Jak długo utrzymuje się pokrzywka alergiczna? Zmiany są na skórze do 24 godzin, a jeśli dodatkowo występuje obrzęk naczynioruchowy, objawy mogą występować dłużej – do 72 godzin. Bąble ustępują samoistnie bez ryzyka powstania przebarwień czy blizn. 

Pokrzywka alergiczna u dzieci

Pokrzywka występuje u 3,5-8% dzieci w różnym wieku. Choroba przebiega z typowymi, łatwymi do rozpoznania objawami: bąblem pokrzywkowym i świądem. Dziecko może dodatkowo odczuwać niepokój i inne objawy ogólnoustrojowe:  

• ból głowy,  
• gorączkę,  
• bóle brzucha.  

Pokrzywka u dzieci najczęściej ma podłoże infekcyjne, bywa też wynikiem nadwrażliwości na pokarm lub uczulenia na leki, a w szczególności na antybiotyki beta-laktamowe oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. W wielu przypadkach ustalenie przyczyny pokrzywki jest niemożliwe – wtedy mówi się o pokrzywce idiopatycznej. 

Diagnostyka pokrzywki

Zarówno nawracająca, jak i ostra pokrzywka przebiegająca z rozległymi rumieniowymi zmianami są wskazaniem do wizyty lekarskiej. W diagnostyce pokrzywki najistotniejsze jest określenie jej przyczyny, dzięki czemu możliwe jest wyeliminowanie czynnika odpowiedzialnego za pojawienie się objawów. Właśnie dlatego tak ważny jest szczegółowy wywiad lekarski, podczas którego lekarz powinien uzyskać informacje na temat okoliczności wystąpienia pokrzywki i jej związku z narażeniem na czynniki środowiskowe. 

Lekarz zapyta cię, czy niedawno przebyłaś infekcję, chorujesz na schorzenia tarczycy oraz czy nie jesteś w ciąży, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny pokrzywki. Następnym elementem wizyty jest ocena zmian skórnych oraz sprawdzenie błon śluzowych w celu wykluczenia obrzęku naczynioruchowego. 

Aby potwierdzić czynnik alergizujący, konieczne może być oznaczenie stężenia przeciwciał IgE lub wykonanie testów skórnych. Alergię na konkretny składnik pożywienia stwierdza się stosując przez określony czas dietę eliminacyjną, a następnie ponownie wprowadza do menu wykluczony pokarm. Jeśli podczas ograniczeń dietetycznych objawy ustąpią, a następnie wrócą po wprowadzeniu wykluczonej żywności, oznacza to, że jest się uczulonym na ten produkt spożywczy. 

Pokrzywka może mieć podłoże inne niż alergiczne, dlatego istotna jest diagnostyka różnicowa z dermatozami dającymi podobne objawy kliniczne. Aby wykluczyć możliwe schorzenia, konieczne może być wykonanie odpowiednich badań laboratoryjnych lub obrazowych, zlecanych w zależności od historii choroby i wskazań lekarskich. 

Jak pozbyć się pokrzywki alergicznej?

Ostra postać pokrzywki zwykle ustępuje samoistnie, gdy wyeliminowany zostanie czynnik indukujący objawy. Na uporczywy świąd polecane są maści zawierające substancje o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwświądowych i obkurczających naczynia krwionośne. Można kupić je bez recepty i stosować miejscowo na skórę. 

Jeśli są ku temu wskazania, włącza się leczenie farmakologiczne, którego podstawę stanowią leki przeciwhistaminowe II generacji:  

• bilastyna,  
• cetyryzyna,  
• lewocetyryzyna,  
• loratadyna, 
• rupatadyna.   

Pacjenci z pokrzywką o ciężkim przebiegu mogą wymagać leczenia glikokortykosteroidami lub lekami immunomodulującymi. 

Pokrzywka i towarzyszący jej świąd powodują duży dyskomfort, szczególnie u małych dzieci, warto więc skorzystać z domowych sposobów leczenia objawowego choroby. Apteczne preparaty na pokrzywkę dostępne bez recepty to m.in. krople zawierające lek antyhistaminowy I generacji – dimetynden. Substancja ta powoduje zmniejszenie rumienia i obrzęku, ma również właściwości przeciwświądowe i uspokajające.  

Domowe sposoby na pokrzywkę alergiczną

Swędzenie zredukują zimne okłady przykładane na zmienioną chorobowo skórę. Wśród domowych sposobów łagodzenia objawów pokrzywki wymienia się kąpiele z dodatkiem krochmalu, sody oczyszczonej lub kilku kropli olejku rumiankowego. Jednocześnie warto podkreślić, że powszechnie zalecany przy alergiach wapń (wapno), nie jest już rekomendowany, ponieważ nie udowodniono jego skuteczności. 

Bibliografia: 

1. Nowicki R., Grubska-Suchanek E., Jahnz-Różyk K., Kruszewski J., Trzeciak M., Wilkowska A., Rudnicka L., Kulus M., Czarnecka-Operacz M., Kowalewski C., Krasowska D., Kręcisz B., Kupczyk M., Lange M., Lesiak A., Majewski S., Narbutt J., Olszewska M., Samochocki Z., Szepietowski J., Śpiewak R, Pokrzywka, Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego i Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Alergologia Polska 2020; 7, 1: 31–39. 
2. Sybilski A, Pokrzywka, Medycyna po Dyplomie, 2018. 
3. Sybilski A, Pokrzywka i przewlekły alergiczny nieżyt nosa – nowe horyzonty leczenia u dzieci, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2014, T. 11, 390-395.