Czy to ADHD? Objawy, które łatwo przeoczyć
ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, najczęściej kojarzy się z roztrzepaniem i trudnościami w koncentracji. Jednak objawy tego zaburzenia mogą być subtelne i różnić się w zależności od wieku oraz płci. Jak wyglądają pierwsze objawy ADHD i na co warto zwrócić uwagę?
Pierwsze objawy ADHD. Jak je rozpoznać?
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD z ang. attention deficit hyperactivity disorder) często błędnie kojarzony jest wyłącznie z dziećmi, podczas gdy jego objawy mogą towarzyszyć człowiekowi przez całe życie – od wczesnego dzieciństwa po wiek dojrzały.
Zróżnicowanie symptomów sprawia, że diagnoza może być trudna. Często zdarza się, że pierwsze sygnały ADHD są bagatelizowane, bowiem rodzice uznają je za „trudny charakter dziecka”, a dorośli pacjenci nie zdają sobie sprawy, że ich codzienne trudności mogą wynikać z tego zaburzenia.
Warto zwrócić uwagę na poniższe objawy, zwłaszcza jeśli utrzymują się powyżej sześciu miesięcy i znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie. Należą do nich:
- problemy z utrzymaniem uwagi,
- emocjonalność i impulsywność,
- trudności w organizacji codziennych obowiązków,
- prokrastynacja,
- nadmierne pobudzenie psychoruchowe.
ADHD u niemowląt. Czy można je zauważyć?
Choć ADHD diagnozuje się najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym lub szkolnym, pewne zachowania niemowląt mogą wskazywać na podwyższone ryzyko tego zaburzenia. Maluch może być wyjątkowo ruchliwy, często i długo płakać bez wyraźnej przyczyny, a jego uspokojenie jest trudne. Niektóre bobasy mają też trudności ze snem, ich drzemki są krótkie, a nocne wybudzanie częste.
Innym sygnałem może być sposób eksplorowania świata. Dziecko szybko się nudzi, potrzebuje stymulacji np. poprzez intensywne uderzanie zabawkami o podłogę, a mimo wcześniejszych urazów nie unika przeszkód podczas raczkowania. Takie objawy nie muszą oznaczać ADHD, ale jeśli budzą niepokój, należy skonsultować się z neurologiem dziecięcym.
ADHD u dorosłych, czyli gdy chaos nie mija
Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że ADHD może utrzymywać się także w dorosłości. Wiele osób dowiaduje się o nim dopiero wtedy, gdy ich dziecko otrzymuje diagnozę. Objawy ADHD u dorosłych często skupiają się na:
- odkładaniu zadań na później,
- problemy ze słuchaniem wypowiedzi innych,
- trudności z relaksowaniem się,
- podejmowanie nieprzemyślanych decyzji finansowych,
- zapominanie o ważnych terminach,
- notorycznym spóźnianie się na ważne wydarzenia.
W życiu zawodowym mogą pojawiać się problemy z planowaniem, koncentracją na pracy i kończeniem projektów. Nieleczone ADHD u dorosłych może wpływać na samoocenę i powodować frustrację.
Tłumaczę moim pacjentom, że mają mózg, który bardziej się rozprasza, trudniej koncentruje, ale równocześnie jest bardziej kreatywny i lepiej kojarzy fakty. To nie jest tak, że ADHD to tylko deficyt czy jakiś rodzaj ułomności. Ja tego tak nie traktuję, chociaż wielu pacjentów doświadcza wielu komplikacji i kłopotów, jeżeli nie wiedzą, co się z nimi dzieje i nie dostają prawidłowego leczenia.
Objawy ADHD u kobiet. Czy diagnoza jest trudniejsza?
U chłopców zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi częściej objawia się nadmierną aktywnością, natomiast u dziewcząt występują trudności z koncentracją i organizacją. Z tego powodu ADHD u kobiet bywa trudniejsze do rozpoznania, ponieważ jego objawy nie zawsze są tak oczywiste jak u mężczyzn.
Zamiast nadruchliwości częściej występują problemy z planowaniem, zapominanie o obowiązkach, wewnętrzne rozkojarzenie oraz skłonność do zamartwiania się. Wiele kobiet kompensuje swoje trudności, dążąc do perfekcjonizmu, co prowadzi do chronicznego przeciążenia psychicznego.
Nieleczone ADHD może skutkować problemami emocjonalnymi, obniżoną samooceną i zwiększonym ryzykiem depresji. Właściwa diagnoza często pozwala zrozumieć, dlaczego codzienne obowiązki wydają się trudne, a znalezienie odpowiedniego wsparcia pomaga w lepszym radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami.
O ekspercie:
dr Paweł Brudkiewicz – psychiatra i psychoterapeuta z Centrum Dobrej Terapii w Krakowie. Link do rozmowy tutaj
Bibliografia:
- Januszewska E., Januszewski A., Nadpobudliwość psychoruchowa – kryteria diagnostyczne, przebieg i trudności na różnych etapach rozwoju, Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 2016, 22(2).
- Szaniawska M., Trudna diagnoza – dylematy rzetelnej oceny ADHD u dorosłych pacjentów. Część I. Obraz kliniczny, trudności diagnostyczne, leczenie, Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 2010, 10(3).
- Skibska J., Dziecko z nadpobudliwością psychoruchową i deficytem uwagi – najważniejsze problemy oraz sposoby postępowania, 2013.
- https://psychomedic.pl/pierwsze-objawy-adhd-poradnik/ [dostęp: 21.02.2025].
- https://cbt.pl/poradnie/dysregulacja-emocjonalna-u-osob-doroslych-z-adhd-objawy-i-oddzialywania-terapeutyczne/ [dostęp: 21.02.2025].
- https://www.webmd.com/add-adhd/childhood-adhd/adhd-children [dostęp: 21.02.2025].
się ten artykuł?
