Rak jądra – objawy, których absolutnie nie należy lekceważyć 

Rak jądra to choroba, o której wciąż mówi się za mało, a jej pierwsze objawy bywają bagatelizowane, często przez brak wiedzy lub zwykły wstyd. Tymczasem nowotwór ten może rozwijać się podstępnie, nie dając od razu oczywistych sygnałów. Wczesne wykrycie jest kluczowe, ponieważ rak jądra to jeden z najlepiej rokujących nowotworów, jeśli zostanie rozpoznany na czas. Jakie symptomy powinny wzbudzić czujność? Kiedy zgłosić się do lekarza? 

Jakie są rodzaje nowotworów jądra? 

Nowotwory jądra to niejednorodna grupa chorób, które różnią się pochodzeniem, przebiegiem i rokowaniami. 

Nowotwory zarodkowe 

Nowotwory zarodkowe wywodzą się z komórek rozrodczych, z których normalnie powstają plemniki i choć często potocznie określane są jako „rak jądra”, ich prawidłowa nazwa to nowotwory germinalne. Wśród nich wyróżnia się nasieniaki i nienasieniaki, które różnią się agresywnością oraz sposobem leczenia. 

Nowotwory hormonalne 

Nowotwory hormonalne rozwijają się z komórek produkujących testosteron lub komórek wspomagających funkcjonowanie plemników. Ich przebieg bywa łagodniejszy, ale mogą powodować zaburzenia hormonalne, np. nadmierne wydzielanie androgenów lub estrogenów. 

Nowotwory o innym pochodzeniu 

Nowotwory o innym pochodzeniu mogą wywodzić się z tkanek nienależących do układu rozrodczego. 

Rak jądra – objawy początkowe 

Nowotwór jądra często rozwija się podstępnie. Choć najbardziej charakterystycznym sygnałem jest twardy guzek lub powiększenie jądra, pierwsze objawy wcale nie muszą dotyczyć genitaliów. Czasem nowotwór ujawnia się przez przerzuty, sygnałem mogą być:  

• ból pleców,  
• ból brzucha,  
• krwioplucie. 

 Węzły chłonne w jamie brzusznej, klatce piersiowej i szyi to najczęstsze miejsca, do których rak się rozprzestrzenia, ale choroba może także atakować płuca, wątrobę, kości, a nawet mózg. Mężczyźni często zwlekają z wizytą u lekarza ze względu na wstyd, co opóźnia diagnostykę i leczenie. 

Rak jądra – objawy neurologiczne 

W zależności od lokalizacji i wielkości zmian nowotworowych, mogą wystąpić różnorodne objawy neurologiczne raka jądra, które stanowią istotny sygnał alarmowy dla pacjentów i lekarzy. Do najczęstszych należą: 

• bóle i zawroty głowy – wynikają z ucisku guza na struktury mózgu lub wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, 
• zaburzenia widzenia – mogą objawiać się jako podwójne widzenie, utrata ostrości lub ubytki w polu widzenia, 
• napady padaczkowe – pojawiają się w wyniku zmian nowotworowych w mózgu, 
• bóle pleców – mogą wskazywać na zajęcie rdzenia kręgowego lub naciek na nerwy, 
• mrowienie, drętwienie i osłabienie mięśni – sugerują ucisk na nerwy rdzeniowe, 
• zaburzenia czucia – mogą obejmować zarówno nadwrażliwość, jak i całkowitą utratę czucia w określonych obszarach ciała, 
• problemy z kontrolą zwieraczy – trudności w kontrolowaniu oddawania moczu i stolca mogą świadczyć o zajęciu rdzenia kręgowego, 
• niedowłady i paraliż – w przypadku zaawansowanych zmian nowotworowych w rdzeniu kręgowym, 
• objawy psychoneurologiczne – w zaawansowanych stadiach choroby mogą pojawić się lęk, depresja, zaburzenia świadomości, a nawet stany splątania. 

Jakie są przyczyny objawów neurologicznych raka jądra 

Objawy neurologiczne w przebiegu raka jądra wynikają głównie z przerzutów nowotworowych, które mogą obejmować mózg, rdzeń kręgowy lub struktury nerwowe. Ich przyczyny zależą od rodzaju nowotworu oraz lokalizacji zmian. Nienasieniaki, szczególnie kosmówczak, mają wysoką tendencję do rozsiewu do mózgu, podczas gdy nasieniaki częściej ograniczają się do węzłów chłonnych zaotrzewnowych. 

Jak zdiagnozować raka jądra? 

Wczesne wykrycie raka jądra jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Podstawą diagnostyki jest samobadanie jąder – comiesięczna kontrola pozwala zauważyć niepokojące zmiany, takie jak guzki czy asymetria, co powinno skłonić do wizyty u urologa. Główne badania diagnostyczne obejmują: 

• USG jąder – dokładnie obrazuje zmiany nowotworowe, 
• badania krwi – ocena markerów nowotworowych (β-hCG, AFP, LDH), które pomagają w diagnozie i monitorowaniu choroby, 
• tomografia komputerowa (TK) klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy – wykrywa ewentualne przerzuty. 

W niektórych przypadkach wykonuje się także rezonans magnetyczny mózgu lub scyntygrafię kości. 

Bibliografia: 

1. Dzieszkowska G., Klimaszewska K., Rak jąder – leczenie, profilaktyka, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.  
2. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/nowotwor-jadra-objawy-i-leczenie [dostęp 05.03.2025]. 
3. Meder J. (red.), Podstawy Onkologii Klinicznej, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, 2011. 
4. Sugajska A. i in., Ryzyko wystąpienia raka jądra w świadomości młodych mężczyzn, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Onkologicznego Nowotwory 2020, tom 6, nr 6.