Jak wygląda brodawczak ludzki na skórze?

Brodawki (inaczej kurzajki) to pospolicie występujące zmiany skórne, za które jest odpowiedzialny wirus brodawczaka ludzkiego. Z badania opublikowanego w czasopiśmie naukowym Biomedicines w 2024 roku wynika, że obecnie może być nim zakażone nawet 12% populacji na świecie. Jak rozpoznać wirusa brodawczaka ludzkiego na skórze? Czy wszystkie jego odmiany sprzyjają rozwojowi nowotworów? 

Czym jest brodawczak ludzki? 

Wirus brodawczaka ludzkiego (ang. Human Papillomavirus, HPV) jest jedną z najczęstszych przyczyn rozwoju infekcji wirusowych skóry i błon śluzowych. Istnieje ponad 200 odmian tego patogenu i choć głównie kojarzy się on z nowotworem szyjki macicy, w rzeczywistości może go wywołać tylko kilka wariantów wirusa. Pozostałe nie powodują żadnych objawów chorobowych lub tylko niewielkie zmiany w obrębie skóry i błon śluzowych – brodawki. 

Wirusem HPV możesz zarazić się przez kontakt bezpośredni, ze względu na bytowanie brodawczaka ludzkiego na skórze. Czasem wystarczy nawet dotknąć przedmiotu, z którym miała wcześniej kontakt osoba zakażona tym patogenem. Ponadto rozprzestrzenia się on także drogą płciową, jeśli infekcja objęła narządy rodne. 

Najczęstsze zmiany, jakie wywołuje na skórze brodawczak ludzki 

Jeśli twój układ odpornościowy funkcjonuje prawidłowo, zwykle jest w stanie zwalczyć brodawczaka ludzkiego, zanim wywoła on objawy skórne. Wirus HPV może jednak w niektórych przypadkach spowodować rozwój zmian, wśród których wyróżniamy m.in.: 

• brodawki zwykłe – to szorstkie, wypukłe guzki na dłoniach, zwykle bezbolesne, 
• brodawki płaskie – niewielkie, gładkie zmiany, które mogą pojawić się w dowolnym miejscu. U dzieci zwykle występują na twarzy, u mężczyzn w okolicach brody, a u kobiet na nogach, 
• brodawki podeszwowe – twarde, ziarniste narośla na podbiciach stóp lub piętach, powodujące dyskomfort podczas chodzenia, 
• kłykciny kończyste – płaskie lub wyniosłe guzki o kalafiorowatej strukturze. Pojawiają się w okolicy narządów rodnych, u kobiet najczęściej na wargach sromowych, rzadziej w pochwie lub szyjce macicy, a u mężczyzn na penisie i mosznie. Mogą także rozwinąć się w pobliżu odbytu. Są zwykle niebolesne, ale mogą swędzieć. 

Groźne odmiany wirusa HPV a objawy skórne 

W większości przypadków szczepy HPV wysokiego ryzyka powodują zmiany w obrębie narządów rodnych lub jamy ustnej, czyli obejmują głównie błony śluzowe. Przykładowo niektóre typy wirusa HPV indukują tzw. dysplazję szyjki macicy, która z czasem może przekształcić się w nowotwór. 

Zmiany te nie są widoczne gołym okiem, jednak lekarz może je łatwo wykryć podczas badania cytologicznego. Niestety często nie wywołują one żadnych widocznych objawów do momentu, w którym nie nabiorą charakteru złośliwego, przy czym może się to wydarzyć nawet kilkadziesiąt lat po zakażeniu brodawczakiem ludzkim. 

Co ważne, brodawki zazwyczaj nie towarzyszą zakażeniu groźnymi odmianami wirusa HPV. Objawy skórne pojawiają się w wyniku infekcji typami, które nie przyczyniają się do rozwoju nowotworów. Niestety od tej reguły bywają wyjątki. Jest nim np. dysplazja Lewandowsky’ego i Lutza (łac. Epidermodysplasia verruciformis, EV) – to choroba dziedziczna powodująca ekstremalną podatność na zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego. U chorych rozwijają się wtedy liczne brodawki na ciele, które mają wysokie ryzyko transformacji w nowotwór złośliwy. 

Ponadto charakterystycznym przykładem zmiany rakowej związanej z HPV jest guz Buschkego i Löwensteina, czyli tzw. kłykciny kończyste olbrzymie. Pojawiają się one w obrębie zewnętrznych narządów płciowych i mają znacznie większe rozmiary niż nienowotworowe zmiany o takim charakterze. 

Profilaktyka zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego na skórze 

Zapobieganie zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego na skórze opiera się przede wszystkim na ograniczeniu kontaktu z patogenem. Choć całkowite wyeliminowanie ryzyka zakażenia jest trudne, dzięki profilaktyce możesz znacznie je ograniczyć. Na co warto zwrócić uwagę? 

• Zaszczep siebie lub dziecko przeciwko HPV – jest to zalecane przede wszystkim w celu zapobiegania nowotworom szyjki macicy. 
• Unikaj bezpośredniego kontaktu z wirusem – nie korzystaj ze wspólnych przedmiotów higieny osobistej, np. ręczników czy maszynek do golenia, a na basen zabieraj własne klapki. 
• Uważnie dobieraj partnerów seksualnych – w razie przygodnego seksu pamiętaj o zastosowaniu prezerwatywy, która zmniejsza ryzyko przeniesienia wirusa HPV drogą płciową. 
• Regularnie myj ręce – zwłaszcza po kontakcie z powierzchniami w miejscach publicznych. 
• Reaguj od razu, gdy zauważysz brodawki – szybkie leczenie zapobiega rozprzestrzenianiu się wirusa. Na kurzajki na stopach czy dłoniach możesz zastosować dostępne w aptekach preparaty, np. na bazie kwasu salicylowego lub wymrażające. W przypadku większych lub niepokojących objawów skórnych wirusa HPV skonsultuj się z lekarzem. 

O ekspertce:

Lek. med. Katarzyna Pietuch – specjalista ginekologii i położnictwa. Absolwentka Uniwersytetu w Białymstoku. Na stałe pracuje i dyżuruje w Szpitalu Klinicznym przy ul. Kondratowicza w Warszawie (Szpital Bródnowski). Posiada certyfikaty USG, Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz Fetal Medicine Foundation. Wykonuje zabiegi i operacje ginekologiczne oraz posiada liczne certyfikaty z zakresu ginekologii i położnictwa, uroginekologii, a także laseroterapii. Rozmowa TUTAJ

Bibliografia: 

1. Gajewski P. (red.), Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023. 
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hpv-infection/symptoms-causes/syc-20351596 [dostęp 10.03.2025]. 
3. Maghiar L., Sandor M., Sachelarie L., Bodog R., Huniadi A., Skin lesions caused by HPV – a comprehensive review, Biomedicines 2024, 12(9): 2098.