Wczesne i zaawansowane objawy raka prostaty. Na co warto zwrócić uwagę?

Rak prostaty to najczęściej występujący nowotwór wśród mężczyzn po 50. roku życia, którego ryzyko rozwoju rośnie wraz z wiekiem. Jego przebieg jest zróżnicowany – może przyjąć zarówno postać lekką, o niskiej złośliwości, jak i bardzo ciężką. Jakie są objawy raka prostaty? Czy można rozpoznać go na wczesnym etapie rozwoju?

Czym jest rak prostaty? 

Prostata, czyli inaczej gruczoł krokowy, to niewielki narząd odpowiedzialny m.in. za produkcję płynu nasiennego. Jest zlokalizowany wokół cewki moczowej, tuż pod pęcherzem. Bardzo częstym zjawiskiem jest jego łagodny przerost, który ma niezłośliwy charakter i nie wymaga leczenia, dopóki nie zacznie wywoływać uciążliwych objawów. 

Rak prostaty to nowotwór złośliwy, który rozwija się powoli, zwykle w obwodowej części gruczołu krokowego. Dzięki temu przez wiele lat może pozostać w utajeniu, nie wpływając na jakość życia chorego. Z czasem przechodzi on w fazę inwazyjną, podczas której nacieka na okoliczne tkanki. Komórki nowotworowe rozprzestrzeniają się także z krwią i limfą do różnych narządów, powodując przerzuty i towarzyszące im dolegliwości. Do czynników ryzyka raka prostaty należą: 

• wiek – większość przypadków występuje u mężczyzn powyżej 65. roku życia, 
• pochodzenie etniczne – osoby afrykańskiego pochodzenia częściej chorują na nowotwory prostaty, 
• obciążenie genetyczne – jeśli osoby w najbliższej rodzinie cierpią lub cierpiały na raka gruczołu krokowego, prawdopodobieństwo jego rozwoju rośnie nawet trzykrotnie, 
• styl życia – badania wskazują, że osoby otyłe oraz palące papierosy mogą mieć większe ryzyko wystąpienia raka prostaty. 

Wczesne objawy raka prostaty 

Niestety wiele nowotworów w początkowych fazach rozwoju przebiega bez odczuwalnych objawów. Rak prostaty również do nich należy – dopóki nie powiększy się na tyle, by uciskać cewkę moczową, nie wywołuje żadnych dolegliwości. Ponadto jego wczesne symptomy bywają mylone z łagodnym przerostem gruczołu krokowego, czyli powszechnym, niegroźnym zaburzeniem dotykającym mężczyzn w podeszłym wieku. Do wczesnych objawów raka prostaty należą: 

• słaby, przerywany strumień moczu, 
• nagłe, silne parcie na pęcherz, 
• konieczność częstych wizyt w toalecie, także w nocy, 
• nietrzymanie moczu, 
• uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza, 
• ból podczas oddawania moczu. 

Jakie są zaawansowane objawy raka prostaty? 

Wraz z rozwojem choroby objawy raka prostaty nasilają się. W moczu oraz nasieniu może pojawić się krew, która wskazuje na uszkodzenie naczyń krwionośnych w obrębie gruczołu krokowego. Ponadto pacjenci cierpią na: 

• zaburzenia erekcji – nowotwór może uszkodzić struktury odpowiedzialne za funkcje seksualne, 
• bolesne wytryski, 
• zastój moczu w pęcherzu i nerkach, który może prowadzić do ich niewydolności, 
• ból miednicy i dolnej części pleców – wynika z ucisku guza na sąsiadujące tkanki, 
• osłabienie kończyn, zmęczenie – wynika m.in. z anemii, która często pojawia się w przebiegu choroby nowotworowej, 
• nieuzasadnioną utratę wagi. 

Objawy przerzutów raka prostaty 

W przypadku zaawansowanego raka prostaty komórki nowotworowe mogą rozprzestrzeniać się poza gruczoł krokowy, dając przerzuty do innych narządów, głównie do kości, ale też płuc, wątroby czy węzłów chłonnych. Objawy przerzutów raka prostaty zależą od miejsca ich występowania i mogą obejmować: 

• ból kości – zwłaszcza, miednicy, kręgosłupa i żeber, 
• ból brzucha, zażółcenie skóry – towarzyszą przerzutom do wątroby, 
• obrzęk kończyn dolnych – wynikają z ucisku guzów nowotworowych na naczynia limfatyczne, 
• przewlekły kaszel i problemy z oddychaniem – wskazują na przerzuty do płuc, 
• zaburzenia pracy jelit, np. zaparcia, biegunki, bóle brzucha – pojawiają się, gdy nowotwór rozprzestrzeni się do jamy brzusznej i zacznie uciskać jelita. 

 W leczeniu raka prostaty kluczową rolę odgrywa czas rozpoznania choroby – im szybciej, tym wyższe szanse na jej opanowanie. Ponieważ początkowe stadia nowotworu przebiegają praktycznie bezobjawowo, niezwykle ważne stają się badania profilaktyczne gruczołu krokowego, które regularnie powinni wykonywać mężczyźni po 50. roku życia. 

Bibliografia: 

1. https://prostatecanceruk.org/prostate-information-and-support/advanced-prostate-cancer/managing-symptoms-in-advanced-prostate-cancer [dostęp 25.03.2025]. 
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prostate-cancer/symptoms-causes/syc-20353087 [dostęp 25.03.2025]. 
3. Wardecki D., Dołowy M., Rak prostaty – aktualne możliwości terapeutyczne. Farmacja Polska, 78(5): 268-276.