„Ciche” ADHD u dziewczynek. Na co zwrócić uwagę i jak pomóc?

Rozmarzona, nieobecna, uważna, ale wiecznie zagubiona. Dziewczynki z ADHD często nie przypominają stereotypowego obrazu niegrzecznego i psotnego dziecka. Ich trudności potrafią latami pozostawać niezauważone – przez nauczycieli, rodziców, a często także przez specjalistów. A jednak są realne i wpływają na każdą sferę życia: naukę, relacje i poczucie własnej wartości. Jak wygląda ADHD u dziewczynek i jak je leczyć? 

Niska wykrywalność. Dlaczego dziewczynki są diagnozowane rzadziej? 

Chociaż ADHD może występować u obu płci, to w praktyce młode kobiety diagnozowane są znacznie rzadziej. Z danych wynika, że w dzieciństwie stosunek diagnozowanych chłopców do dziewczynek wynosi około 3:1, choć niektóre źródła mówią nawet o proporcji 10:1 w grupach klinicznych. 

Wynika to z kilku czynników: 

• objawy dziewczynek z ADHD są mniej widoczne i częściej skierowane do wewnątrz, 
• kryteria diagnostyczne były oparte na badaniach prowadzonych głównie na chłopcach, 
• młoda pacjentki częściej maskują trudności, starając się dopasować do oczekiwań społecznych, 
• rodzice, nauczyciele i specjaliści rzadziej podejrzewają ADHD u cichej, spokojnej uczennicy. 
• niedostateczna wiedza lekarzy na temat kobiecego ADHD. 

W efekcie wiele dziewczynek trafia do specjalistów dopiero w dorosłości – z objawami depresji, wypalenia lub po latach niepowodzeń w obszarze pracy, szkoły i życia towarzyskiego. 

Spektrum ADHD u dziewczynek. Dlaczego łatwo przeoczyć objawy? 

ADHD nie zawsze wygląda tak, jak to sobie wyobrażamy. Zamiast nadruchliwości i impulsywnych zachowań, które często występują u chłopców, wśród dziewcząt dominuje nieuważność, wewnętrzny chaos i emocjonalna wrażliwość. Typowe są też problemy z planowaniem, organizacją, chroniczne roztargnienie i zapominalstwo.  

Niektóre dziewczynki wydają się po prostu zamyślone, inne nadrabiają trudności perfekcjonizmem albo nadmierną potrzebą kontroli. Cechy te są mniej utożsamiane z ADHD i często otoczenie  interpretuje je jako nieśmiałość, niedojrzałość lub „taki charakter”. 

Spektrum objawów zmienia się z wiekiem. W przedszkolu mogą pojawić się gwałtowne reakcje emocjonalne i trudności z przestrzeganiem zasad. W klasach 1–3, przy stałej strukturze i zaangażowaniu nauczyciela, dziewczynka jeszcze „daje radę”. Problemy często nasilają się od czwartej klasy, gdy rosną wymagania. W okresie dojrzewania dochodzą problemy z relacjami, niska samoocena, a czasem zaburzenia współwystępujące: zaburzenia odżywiania, depresja, lęki czy samookaleczenia. 

Wiele dziewczynek doskonale ukrywa objawy. Starają się być „grzeczne”, dopasowane, skrupulatne – kosztem ogromnego wysiłku. Często nie słyszą pochwał, bo mimo starań ich efekty są przeciętne, a ocena skupia się na brakach, nie na wysiłku. To wszystko sprawia, że ich ADHD pozostaje niezauważone. A przecież jest realne  i wymaga wsparcia. 

Jak wygląda leczenie ADHD u dziewczynek? 

Proces leczenia wymaga podejścia kompleksowego, niezależnie od płci. Powinno ono opierać się na farmakologii, psychoterapii, edukacji i zmiany nawyków. 

Podstawą leczenia farmakologicznego są leki psychostymulujące, takie jak metylofenidat. Skuteczność tej terapii szacuje się na 75–80%. Alternatywą mogą być atomoksetyna czy bupropion – szczególnie jeśli występują również objawy lęku czy depresji. Wczesne wdrożenie farmakoterapii może zmniejszać ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych w późniejszym wieku. 

Wspierająco działa także psychoterapia np. poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga w radzeniu sobie z trudnościami. Dobrze sprawdzają się też elementy psychoedukacji – zarówno dla dziewczynki, jak i jej bliskich. Zrozumienie specyfiki ADHD i wzmocnienie mocnych stron dziecka (lub dorosłego) ma duże znaczenie dla budowania poczucia skuteczności. 

Wpływ hormonów na proces leczenia 

Warto pamiętać, że u dziewczynek ADHD często z innymi zaburzeniami, o których wspomniano już wcześniej. Dlatego leczenie powinno uwzględniać całościowy obraz funkcjonowania pacjentki. Równie ważne jest znalezienie specjalisty, który ma doświadczenie w pracy ze starszymi i młodszymi kobietami z ADHD – szczególnie w kontekście układu hormonalnego. Objawy mogą nasilać się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego oraz zmian zachodzących w okresie dojrzewania czy menopauzy. 

W okresie dojrzewania gwałtowny wzrost poziomu estrogenu może prowadzić do nasilonego niepokoju, rozdrażnienia, labilności emocjonalnej i problemów z koncentracją – objawów często mylnie przypisywanych „burzy hormonalnej”, a nie ADHD. 

Jak wspierać dziewczynkę z ADHD? 

Ważne jest, aby nie oceniać dziecka przez pryzmat stereotypów. Podstawą wsparcia dziewczynki z ADHD jest stworzenie stabilnego środowiska, w którym będzie czuła się wysłuchana i zauważona. Warto, aby było to przewidywalne otoczenie, które ogranicza nadmiar bodźców i nie wywołuje niepotrzebnego napięcia. Jasny plan dnia, konkretne komunikaty, a także spokojna atmosfera mogą pomóc w odnalezieniu się w codziennych obowiązkach.  

Równie ważne jest wzmacnianie poczucia wartości. Dziewczynki z ADHD często słyszą, że są „nieuważne” i „niewystarczające”, co z czasem podważa ich wiarę w siebie. Dlatego każda pochwała – za wysiłek, za podjęcie próby, za odwagę – ma ogromne znaczenie. Dziecko, które wie, że jest widziane i doceniane, buduje silne poczucie własnej wartości i większą motywację do działania. 

Bibliografia: 

1. Attoe, D. E., & Climie, E. A. Miss. Diagnosis: A systematic review of ADHD in adult women. Journal of attention disorders, 27(7), 645-657, 2023. 
2. Holthe, M. E. G., & Langvik, E. The strives, struggles, and successes of women diagnosed with ADHD as adults. Sage Open, 7(1), 2017. 
3. Katrynicz, A. Żywe srebra. Menedżer Zdrowia, (6), 2011. 
4. Kelly, C. A., Kelly, C., & Taylor, R. Review of the psychosocial consequences of Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in Females. European Journal of Medical and Health Sciences, 6(1), 2024. 
5. https://cbt.pl/poradnie/dziewczece-adhd-lepiej-maskowane-rzadziej-rozpoznawane/ [dostęp: 26.03.2025].