Endometrioza głęboko naciekająca – diagnostyka, przyczyny i leczenie 

Głęboko naciekająca endometrioza (ang. Deep Infiltrating Endometriosis, DIE) jest jedną z trzech odmian tej choroby. Powoduje przewlekły ból i skutkuje niepłodnością. Wedle ekspertów z University of Siena i Université Paris Descartes jest najcięższą postacią patologii, ponieważ rozrasta się na tkanki i narządy sąsiadujące – najczęściej pęcherz moczowy, moczowody i jelito grube. 

Co powoduje rozwój endometriozy głęboko naciekającej? 

Jak wyjaśnia Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, endometrioza jest patologią, w której błony śluzowe trzonu macicy występują poza jej obrębem, na skutek powstania urazów i regeneracji tkanek. Problem ten dotyczy 6-15% kobiet. U tych, które zmagają się z niepłodnością, częstotliwość diagnozowania tego zaburzenia wzrasta do aż 35-50%. 

Jakie symptomy wywołuje endometrioza głęboko naciekająca? 

Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego wymienia wiele charakterystycznych objawów bólowych związanych z endometriozą. Są to m.in.: 

• ból odcinka krzyżowego kręgosłupa, 
• ból promieniujący od kręgosłupa na jedną z nóg (przypomina rwę kulszową), 
• ciągły dyskomfort lub pobolewanie brzucha, które mają charakter przewlekły (trwają co najmniej sześć miesięcy), 
• bolesne i obfite miesiączki,  
• dyskomfort lub ból podczas współżycia (dyspareunia), 
• bolesne oddawanie moczu (dyzuria) i stolca, 
• wzdęcia, biegunki, zaparcia, 
• parcie na pęcherz i częstomocz, 
• krwawienie z układu pokarmowego (odbytnicy) lub moczowego (cewki moczowej). 

Nie zawsze jednak objawy są wyraźne i nasilone. Niekiedy choroba jest rozpoznawana przypadkowo, przy okazji badania innych schorzeń, np. diagnostyki niepłodności. 

W jaki sposób diagnozowana jest endometrioza głęboko naciekająca? 

Za tzw. złoty standard diagnostyczny endometriozy Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego uważa laparoskopię poprzedzoną wywiadem i wykonaniem USG lub rezonansu magnetycznego. Badanie pozwala na jednoczesną diagnostykę i leczenie – pobrane tkanki mogą zostać wysłane do badania histopatologicznego. 

Pomocne w diagnostyce patologii jest badanie ginekologiczne wykonywane w czasie miesiączki. Pozwala ono ocenić miejsca, w których pojawiły się guzki endometriozy głęboko naciekającej. Ponadto nacisk na przydatki (jajniki, jajowody i struktury, które je podtrzymują) pozwala stwierdzić opory powstałe na skutek rozrostu torbieli endometrialnych. 

Diagnostyka wymaga wyjątkowej precyzji i dokładności, ponieważ bardzo łatwo przeoczyć zmiany w czasie rutynowych badań kontrolnych (np. wziernikowania). Jak wyjaśnia Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, potwierdzeniem choroby jest zidentyfikowanie ogniska umiejscowionego w jednej trzeciej wysokości górnej tylnej ściany pochwy. Ponadto podczas badania palpacyjnego (dłońmi) ginekolog jest w stanie wyczuć guzki oraz wywołujące dyskomfort nacieki w: 

• więzadłach krzyżowo-macicznych,  
• zachyłku pęcherzowo-macicznym, 
• zatoce Douglasa.  

Czy można leczyć endometriozę głęboko naciekającą? 

Endometriozę można leczyć z pomocą środków farmakologicznych. Procedura ma na celu zredukowanie odczuwanego bólu, a także powstrzymanie dalszego rozwoju ognisk i przywrócenie płodności u kobiet, które starają się o dziecko. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie operacji. Wybrana metoda terapeutyczna zależna jest od:  

• wieku kobiety,  
• planów dotyczących posiadania dzieci,  
• zgłaszanych dolegliwości.  

W przypadku endometriozy głęboko naciekającej najczęściej wykonuje się zabieg. W celu zidentyfikowania nacieków na jelita i ich lokalizacji lekarz wykonuje USG przezodbytnicze. Alternatywą jest badanie kontrastowe, które pozwala ocenić zmiany w przedniej ścianie jelita grubego, a także zaburzenia w wyglądzie tkanek sąsiadujących. Natomiast wykonanie rezonansu magnetycznego pozwala dokładnie ocenić zarówno przednie, jak i tylne ściany macicy. Ponadto, jeśli lekarz podejrzewa rozwój ognisk endometriozy w układzie moczowym, wówczas konieczna może okazać się cystoskopia. 

U kobiet młodych (w wieku rozrodczym) zabiegi najczęściej wykonuje się metodą zachowawczą, która polega na uwolnieniu zrostów, usunięciu ognisk i torbieli endometrialnych. Z kolei radykalne zabiegi chirurgiczne wykonywane są u tych kobiet, które nie planują już dzieci lub dotychczasowe leczenie nie przyniosło rezultatu. Wówczas usuwa się oba jajniki, co powoduje menopauzę.  

Bibliografia: 

1. Basta A., Brucka A., Górski J.,  Kotarski J., Kulig B., Oszukowski P., Poręba R.,  Radowicki S., Radwan J., Sikora J., Skręt A., Skrzypczak J.,  Szyłło K., Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, Ginekologia Polska 2012, t. 83, s. 871-876. 
2. Chapron, C., Marcellin, L., Borghese, B., Santulli, P. Rethinking mechanisms, diagnosis and management of endometriosis Nature Reviews Endocrinology 2019 nr 15(11), s. 666-682. 
3. Halis G., Mechsner S., Ebert A. D., The diagnosis and treatment of deep infiltrating endometriosis, Deutsches Ärzteblatt International 2010, nr 107(25), s. 446-455. 
4. Tosti C., Pinzauti S., Petraglia F., Pathogenetic Mechanisms of Deep Infiltrating Endometriosis, Reproductive Sciences 2015, t.  22, nr 9, s. 1053-1059.