Ablacja endometrium – na czym polega zabieg? Czy jest skuteczny? 

Około 20-30% kobiet w wieku rozrodczym zmaga się z przewlekłymi, obfitymi krwawieniami miesiączkowymi. A w niektórych populacjach odsetek ten jest jeszcze wyższy – jak zaobserwowali naukowcy pod kierownictwem Iná S. Santos z Federal University of Pelotas, problem dotyczy aż 35,3% kobiet w Brazylii. Jedną z metod leczenia tej dolegliwości jest ablacja endometrium, jednak nie zawsze może zostać przeprowadzona. 

Czym jest ablacja endometrium? 

Jak wyjaśnia Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, ablacja endometrium jest zachowawczą metodą leczenia chirurgicznego obfitych krwawień miesiączkowych (ang. heavy menstrual bleeding, HMB). Te z kolei Międzynarodowa Federacja Ginekologii i Położnictwa definiuje jako nadmierną utratę krwi menstruacyjnej do tego stopnia, że zakłócona zostaje jakość życia kobiety na wielu płaszczyznach, w tym fizycznej, emocjonalnej i społecznej. 

Ablacja endometrium polega na usunięciu lub zniszczeniu błony śluzowej wyściełającej jamę macicy do głębokości, która zapobiegnie ich złuszczaniu się, co odpowiada za krwawienia miesiączkowe. Jest uznawana za alternatywną metodę wobec bardziej inwazyjnej  histerektomii, polegającej na usunięciu macicy. 

Jak przebiega ablacja endometrium? 

Ablacja endometrium nie jest metodą z wyboru. Lekarze decydują się na jej wykonanie dopiero wówczas, gdy farmakoterapia nie przyniosła oczekiwanych rezultatów lub wywołuje bardzo dokuczliwe skutki uboczne. Zabieg może zostać wykonany kilkoma technikami: 

• ablacja laserowa polega na zastosowaniu skoncentrowanego promieniowania laserowego, które precyzyjnie usuwa lub niszczy błonę śluzową, 
• ablacja radiofalowa wykorzystuje fale radiowe, które przekształcane są w energię cieplną, niszcząc tkankę endometrium, 
• ablacja termiczna wykorzystuje ciepło (często poprzez balon wypełniony gorącą cieczą lub parą wodną), które powoduje koagulację tkanek. 

Specjaliści z Mayo Clinic ze Stanów Zjednoczonych wymieniają jeszcze kilka innych możliwych metod przeprowadzenia ablacji endometrium: 

• ablacja hydrotermalna – do macicy wprowadza się płyn, który jest następnie podgrzewany, co doprowadzania do zniszczenia błony śluzowej, 
• ablacja elektrokoagulacyjna – wykorzystuje prąd elektryczny emitowany przez specjalną sondę do usunięcia lub zniszczenia błony śluzowej macicy, 
• ablacja mikrofalowa –  do macicy wprowadza się urządzenie emitujące energię mikrofalową i niszczy z jej pomocą błony śluzowe. 

Najrzadziej wykorzystywana jest krioterapia, która opiera się na zastosowaniu ekstremalnie niskich temperatur do zamrażania i niszczenia tkanki. Podczas zabiegu specjalna sonda wprowadzana jest do jamy macicy i emitując zimno, zamraża jej wyściółkę. W czasie wykonywania procedury, lekarz, posiłkując się aparatem USG na bieżąco śledzi efekty cykli mrożenia. 

Czy ablacja endometrium jest skuteczna? 

Wyniki badań wskazują, że ablacja endometrium skutkuje znaczną redukcją krwawień u 70-90% pacjentek. Co więcej, dr Anne D. Walling przytacza ciekawe wyniki analiz przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych w latach 1998-2001 na grupie 237. kobiet. U 123. wykonano ablację endometrium, a u 114. histerektomię.  

Po upływie 4. lat aż 85% kobiet, u których wykonano ablację, zgłaszało mniejsze krwawienie oraz ból miednicy i ciała. W przypadku osób, u których przeprowadzono histerektomię, poprawa dotyczyła 98% kobiet. Jednak ze względu na odmienną inwazyjność obu tych zabiegów, wyniki przemawiają na korzyść ablacji. 

Warto zaznaczyć, że choć efekty ablacji u większości kobiet są długotrwałe, to u niektórych dochodzi do nawrotu objawów. Jak zaobserwowali naukowcy z Christiana Care Health System w Stanach Zjednoczonych, dotyczy to ponad 15% pacjentek. Wówczas konieczna jest ponowna interwencja medyczna (ponowne wykonanie ablacji endometrium lub histerektomii). 

Jakie są możliwe powikłania ablacji endometrium? 

Jak każdy zabieg medyczny, ablacja endometrium niesie ze sobą ryzyko powikłań, choć występują one stosunkowo rzadko. Do najczęściej zgłaszanych należą: 

• ból i dyskomfort w podbrzuszu w okresie bezpośrednio po zabiegu, 
• krwawienie pooperacyjne, 
• zakażenie okołozabiegowe, 
• zespół perforacji macicy (uszkodzenie ściany macicy, które może wymagać,
• interwencji chirurgicznej), 
• zmiany w strukturze i funkcjonowaniu macicy (np. przez bliznowacenie wewnątrzmaciczne). 

Przeciwwskazania do ablacji endometrium 

Procedura ablacji nie jest wskazana u wszystkich pacjentek. Zabieg nie jest wskazany do wykonania u kobiet: 

• chcących jeszcze zajść w ciążę (zabieg trwale zmienia strukturę endometrium), 
• chorujących na nowotwór w obrębie macicy, 
• o nieprawidłowej anatomii macicy (np. zniekształcenia, polipy, mięśniaki), 
• z trwającymi infekcjami dróg rodnych, 
• u których wykonywano już wcześniej operacje w obrębie macicy, które mogły ją trwale zniekształcić. 

Bibliografia: 

1. Basta A., Brucka A., Górski J.,  Kotarski J., Kulig B., Oszukowski P., Poręba R., Radowicki S., Radwan J., Sikora J., Skręt A., Skrzypczak J., Szyłło K., Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, Ginekologia Polska 2012, t. 83, s. 871-876. 
2. Deehan C., Georganta I., Strachan A., Thomson M., McDonald M., McNulty K., Anderson E., Mostafa A., Endometrial ablation and resection versus hysterectomy for heavy menstrual bleeding: an updated systematic review and meta-analysis of effectiveness and complications, Obstetrics & Gynecology Science 2023, nr 27, 66(5), s. 364-384. 
3. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/endometrial-ablation/about/pac-20393932 [dostęp 28.03.2025]. 
4. Klebanoff J., Makai G. E., Patel N. R., Hoffman M. K., Incidence and predictors of failed second-generation endometrial ablation, Journal of Gynecologic Surgery 2017, nr 15, 14(1):26. 
5. Santos I. S., Minten G. C., Valle N. C. J., Tuerlinckx G. C., Silva A. B., Pereira G. A. R., Carriconde J. F., Menstrual bleeding patterns: A community-based cross-sectional study among women aged 18-45 years in Southern Brazil, BMC Womens Health 2011, nr 7, 11:26, s. 1-8. 
6. Wallin A. D., Hysterectomy vs. Endometrial Ablation for Uterine Bleeding, American Academy of Family Physician 2008, nr 78(5), s. 646-647.