„Zdrowa kobieta jest głodna, napalona i szczęśliwa” – przekonuje Katarzyna Wróbel

U wielu kobiet okres pojawia się regularnie, a one odczuwają z tego powodu jedynie niewielki dyskomfort. Bez komplikacji rodzą dzieci. Są zdrowe. Menopauzę przechodzą książkowo. Ich gospodarka hormonalna działa jak należy. Niestety, nie zawsze tak jest. Gdy pojawia się nierównowaga hormonalna, doświadczamy bolesnych miesiączek, trudności w zajściu w ciążę i jej donoszeniu, kłopotów z utrzymaniem wagi, rozmaitych niedomagań natury psychicznej, insulinooporności. Jak sobie trwale poradzić z tymi problemami, tłumaczy Katarzyna Wróbel, farmaceutka i dietetyczka kliniczna, autorka książki „Więcej niż hormony. Jak przywrócić spokój w ciele i dotrzeć do prawdziwej przyczyny problemów hormonalnych”, którą Hello Zdrowie objęło swoim matronatem. Poniżej publikujemy jej fragment.

Równowaga hormonalna według Instagrama

W mainstreamie (czyli na większości ekranów, w social mediach) przekaz jest taki, że równowaga hormonalna to nic innego jak kobieta z mocno zarysowanymi mięśniami brzucha, robiąca jogę o wschodzie słońca, ogarniająca życie, mająca listę zadań do zrobienia, przygotowująca sobie zielone smoothie i zawsze w pełnym, idealnym, nieskazitelnym makijażu. Kobieta, która jest idealna w każdym calu — piękna, ma pełne usta, biust, płaski brzuch, nigdy nie opuszcza ćwiczeń, chodzi na siłownię, łyka idealne suplementy z idealnej firmy, a przy okazji dzieli się idealnym kodem rabatowym właśnie z Tobą! Wcina na każdy posiłek sałatkę z dressingiem na oliwie (oczywiście #sugarfree!) jest #glutenfree, #dairyfree i do tego jeszcze #vegan. No i oczywiście ma idealnego psa, idealnego faceta i idealny porządek w swoim domu. Zawsze!

Czy tego właśnie chcesz? Być może. Na mnie takie wizje działają i wiele razy dawałam się na nie nabrać. Natomiast widzę też, jak często właśnie autorki takich instagramowych kont z idealnym feedem (czyli idealną siatką zdjęć) piszą do mnie wiadomości o treści „Cześć! Czy jest możliwość konsultacji u Ciebie? Straciłam miesiączkę jakiś czas temu. Jem zdrowo, ruszam się i nie wiem, co mogę jeszcze zrobić, żeby ją odzyskać. Nie ukrywam, że bardzo mnie to stresuje. Lekarz proponuje tylko tabletki antykoncepcyjne, a ja nie chcę ich brać, bo słyszałam, że to nie jest dobre wyjście. Pomocy!”. Pamiętam, że na początku mojej własnej przygody z Instagramem (bo to tam głównie edukuję o hormonach) byłam zszokowana każdą taką wiadomością. Przecież ta dziewczyna na zdjęciach ma idealne życie! To straszne, że jest jej tak źle, i tym bardziej straszne, że nikt tego nie widzi! Nie zrozum mnie źle — ja też nie mam ochoty pokazywać na swoim Instagramie zdjęć tego, gdy płaczę, wkurzam się albo po prostu mam beznadziejny dzień (i podejrzewam, że Ty również). Natomiast zachęcam Cię do ogromnego dystansu, gdy widzisz u kogoś perfekcję w każdym calu. Bo to nie jest realne — po prostu.

Mnie samej zdarza się wstać o 5:00 czy nawet 4:30, by zrobić jogę o wschodzie słońca, i uwielbiam takie poranki, mimo że pierwsze, o czym myślę po otwarciu oczu, to pozostanie w ciepłym i przytulnym łóżku. I nie ma w tym absolutnie nic złego, jeśli też masz ochotę tak robić. Chcę jednak, żebyś pamiętała, że to, co opisałam powyżej — idealne dni, idealne ciało, idealne posiłki, idealne poranki, idealne życie:

1. a) nie istnieją;
2. b) nie oznaczają równowagi hormonalnej.

Jeśli przez „regulowanie hormonów” rozumiesz to, że Twoje życie czy ciało „ma wyglądać” na idealne i idealnie zdrowe, ja Ci w tym nie pomogę i ostrzegam Cię przed tym, bo to nie jest zdrowie. To często przeciwieństwo zdrowia. Za idealnym obrazkiem zwykle kryje się brak miesiączki, nieregularne miesiączki, zawroty głowy, wkręcanie sobie, że smakuje nam coś, co jest jałowe i niedobre, zimne stopy i dłonie, stres przed jedzeniem czegokolwiek na mieście, wypadanie włosów i wiele innych problemów. U większości kobiet poziom tkanki tłuszczowej pozwalający na widoczność kaloryfera na brzuchu jest zwyczajnie zbyt niski, by był oznaką zdrowia. I ponownie — nie mówię, że każdy kaloryfer oznacza problemy zdrowotne. Ale większość na nie wskazuje. Tak czy inaczej: z równowagą hormonalną perfekcja ma niewiele wspólnego.

Tak może wyglądać równowaga hormonalna

Jeśli miałabyś zapamiętać jedną rzecz, która pozwala rozpoznać zdrowie u siebie, to mogłoby to być zdanie: Zdrowa kobieta jest głodna, napalona i szczęśliwa. Czyli w dużym skrócie: ma dobry apetyt, dobre libido i dobry nastrój. Oczywiście to bardzo duże uproszczenie — zwłaszcza w kontekście libido, które może się wahać w zależności od dnia cyklu miesiączkowego, ale ja powiedziałabym, że to jedno z najbardziej trafnych i najprostszych zdań do zapamiętania i dobrego zobrazowania równowagi hormonalnej. Twoje wyobrażenie kobiety w równowadze Zatrzymaj się na chwilę, zamknij oczy i wyobraź sobie kobietę w równowadze. Co widzisz? Jaki obraz się pojawia? Obstawiam, że nie jest to postać przygarbiona, smutna, siedząca skulona w kącie pustego pokoju. Większości z nas prawdopodobnie pojawi się w głowie obraz kobiety uśmiechniętej, seksownej, pewnej siebie, radosnej, promiennej. Czy w Twojej wyobraźni pojawiły się cykle miesiączkowe tej kobiety? Czy pomyślałaś o nich? O tym, czy ma owulację, jaką ma temperaturę ciała czy puls? Powiem szczerze, że nie był to mój pierwszy odruch. Natomiast z doświadczenia wiem, że bycie TAKĄ kobietą na zewnątrz, czyli dosłownie rozkwitanie, wymaga równowagi wewnętrznej, równowagi hormonalnej. Tego, by układ hormonalny grał jak dobrze zsynchronizowana orkiestra. A żeby określić, czy tak jest, warto się przyjrzeć kilku czynnikom. Poniżej znajdziesz osiem parametrów, które warto monitorować i które będą się zmieniać w momencie osiągnięcia równowagi hormonalnej, ale także mogą być dobrą wskazówką, że tej równowagi jeszcze u Ciebie nie ma. Każdy z tych czynników ma ogromne znaczenie dla Twojego zdrowia i w całości mogą pomóc określić, w jakim momencie jesteś ze swoim zdrowiem i nad czym warto popracować.

Osiem obszarów mówiących o równowadze lub jej braku

Oto osiem oznak, które możesz spotkać w równowadze hormonalnej. Osiem bardziej lub mniej mierzalnych parametrów, na które ja zwracam szczególną uwagę u kobiet, pomagając im przywrócić równowagę hormonalną. Można z nich odczytać Twoje… zdrowie! Lub chwilowe jego zachwianie. Przyjrzyj się więc poniższym punktom i zweryfikuj, które Ciebie dotyczą, które wymagają pracy.

1. Apetyt

RÓWNOWAGA HORMONALNA

• istniejący apetyt;
• stabilna ochota na jedzenie;
• lekkie uczucie głodu rano, po przebudzeniu, ochota na zjedzenie śniadania;
• większy apetyt do południa niż wieczorem.

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

• brak apetytu;
• nadmierny apetyt;
• niestabilny apetyt (na przykład napady głodu wieczorem, brak apetytu rano);
• ogromna, niepohamowana ochota na określone produkty (na przykład słodycze).

NA CO MOGĄ WSKAZYWAĆ SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE?

• niestabilna gospodarka glukozowo‑insulinowa (niestabilny poziom cukru we krwi);
• słaba wrażliwość tkanek na insulinę (ciało ma problem z przenikaniem glukozy do komórek i poziom cukru jest wysoki);
• wysoki poziom kortyzolu (hormonu stresu);
• niedobory pokarmowe (szczególnie w przypadku ogromnych zachcianek);
• jeśli zachcianki pojawiają się przed miesiączką — zaburzenia na poziomie progesteron/estrogeny.

2. Libido

RÓWNOWAGA HORMONALNA

• ochota na seks (zwłaszcza od miesiączki do owulacji — czyli może być mniejsza 10 – 14 dni przed miesiączką);
• satysfakcja seksualna;
• optymalne nawilżenie pochwy.

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

• nieistniejące libido;
• brak satysfakcji seksualnej;
• suchość pochwy.

NA CO MOGĄ WSKAZYWAĆ SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE?

• osłabiona praca tarczycy, szczególnie gdy towarzyszy jej niska temperatura ciała oraz zaburzone poziomy fT3, fT4 lub TSH;
• niski poziom testosteronu;
• osłabiona wątroba, mająca trudności z produkcją cholesterolu lub zbyt niski poziom cholesterolu;
• brak owulacji lub słaba owulacja (niski poziom progesteronu).

3. Nastrój

RÓWNOWAGA HORMONALNA

• stabilny nastrój bez skrajności;
• dobre samopoczucie emocjonalne przez większość czasu;
• poczucie szczęścia, wewnętrznego spokoju przez większość czasu.

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

• zmienny nastrój, skrajne nastroje;
• wybuchy złości, drażliwość (szczególnie przed miesiączką);
• silnie obniżony nastrój, stany depresyjne.

NA CO MOGĄ WSKAZYWAĆ SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE?

• jeśli występują przed miesiączką — problemy z proporcją progesteron/estrogeny;
• osłabiona praca tarczycy, szczególnie gdy towarzyszy jej niska temperatura ciała oraz zaburzone poziomy fT3, fT4 lub TSH.

4. Energia

RÓWNOWAGA HORMONALNA

• wstawanie rano w gotowości do działania;
• stabilna energia do południa, mniej energii wieczorem;
• zasypianie z łatwością i uczuciem lekkiego zmęczenia.

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

• trudności ze wstaniem z łóżka rano;
• zasypianie rano i pobudzenie wieczorem;
• trudności ze snem (jakość, ilość, wybudzanie się w nocy).

NA CO MOGĄ WSKAZYWAĆ SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE?

• zaburzony rytm dobowy i proporcje kortyzol/melatonina;
• niska wrażliwość tkanek na insulinę, niestabilny poziom cukru we krwi (zaburzenia gospodarki glukozowo‑insulinowej);
• niedobory witamin (szczególnie z grupy B).

5. Miesiączka

RÓWNOWAGA HORMONALNA

• regularna miesiączka co 24 – 35 dni;
• bezproblemowa miesiączka (nieobfita, niebolesna), trwająca 3 – 5 dni;
• różnice między długościami cykli wynoszące maksymalnie 5 dni.

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

• zanik miesiączki, długie cykle miesiączkowe (>35 dni);
• nieregularne miesiączki, różnice między cyklami > 5 dni;
• bolesne, obfite miesiączki.

NA CO MOGĄ WSKAZYWAĆ SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE?

• silny stres, zbyt niska masa ciała, niedobory witamin, minerałów lub procesy autoimmunologiczne;
• zaburzenia gospodarki glukozowo‑insulinowej (zwykle wysoka insulina);
• osłabiona praca tarczycy, szczególnie gdy towarzyszy jej niska temperatura ciała oraz zaburzone poziomy fT3, fT4 lub TSH.

6. Owulacja

RÓWNOWAGA HORMONALNA

• owulacja obecna w większości cykli w roku;
• dobre samopoczucie ostatnie dwa tygodnie przed miesiączką;
• owulacja do 20. dnia cyklu.

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

• brak owulacji, nieregularna owulacja;
• objawy PMS (dowolne negatywne objawy 14 dni przed miesiączką, niewystępujące w pozostałe dni cyklu);
• owulacja po 20. dniu cyklu.

NA CO MOGĄ WSKAZYWAĆ SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE?

• niedobory witamin, minerałów — szczególnie jodu, hormonu D (witaminy D), witamin z grupy B;
• osłabiona praca tarczycy, szczególnie gdy towarzyszy jej niska temperatura ciała oraz zaburzone poziomy fT3, fT4 lub TSH;
• sytuacje stresowe, zaburzony rytm dobowy (proporcje kortyzol/melatonina).

7. Temperatura ciała i puls

RÓWNOWAGA HORMONALNA

• podstawowa temperatura ciała do owulacji min. 36,2 – 36,3;
• uczucie ciepła (włącznie ze stopami i dłońmi);
• puls spoczynkowy > 65.

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

• temperatura ciała < 36,2 – 36,3;
• zimne stopy i dłonie;
• puls spoczynkowy < 65.

NA CO MOGĄ WSKAZYWAĆ SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE?

• przewlekły stres, osłabiona praca nadnerczy;
• osłabiona praca tarczycy, szczególnie gdy towarzyszy jej niska temperatura ciała oraz zaburzone poziomy fT3, fT4 lub TSH;
• słaba wrażliwość na hormony tarczycy, niski poziom tkankowy sodu, potasu, wysoki poziom wapnia.

8. Skóra i włosy

RÓWNOWAGA HORMONALNA

• zdrowa, promienna skóra twarzy;
• nawilżona skóra na ciele, bez nadmiernego cellulitu;
• zdrowe włosy (niewypadające, nieprzetłuszczające się).

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

• trądzik na twarzy, plecach, dekolcie lub w innych miejscach;
• puchnięcie, nabieranie wody.

NA CO MOGĄ WSKAZYWAĆ SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE?

• słabe nawodnienie, niski poziom elektrolitów — szczególnie sodu i potasu;
• osłabiona praca tarczycy, szczególnie gdy towarzyszy jej niska temperatura ciała oraz zaburzone poziomy fT3, fT4 lub TSH;
• niska wrażliwość tkanek na insulinę, niestabilny poziom cukru we krwi (zaburzenia gospodarki glukozowo‑insulinowej).

Jeśli chcesz wiedzieć więcej, co zrobić, aby osiągnąć równowagę hormonalną, co to właściwie oznacza, jakimi metodami to osiągnąć, sięgnij koniecznie po książkę Katarzyny Wróbel „Więcej niż hormony. Jak przywrócić spokój w ciele i dotrzeć do prawdziwej przyczyny problemów hormonalnych”.

„Więcej niż hormony” – okładka książki /fot. materiały wydawnictwa Sensus