Cytologia – jak interpretować wynik badania cytologicznego?

Złe wyniki cytologii nie oznaczają od razu rozpoznania raka szyjki macicy. Obecnie najczęściej stosuje się klasyfikację Bethesda dla określenia zmian w szyjce macicy. Dla zweryfikowania nieprawidłowego wyniku konieczne jest wykonanie biopsji.

Cytologia szyjki macicy jest badaniem polegającym na pobraniu wymazu z nabłonka szyjki macicy. Badanie przesiewowe pozwala na wczesne wykrycie zmian przedrakowych. Jest to więc istotna metoda profilaktyki, pozwalająca na podjęcie szybkiej interwencji medycznej w celu uniknięcia stadium zaawansowanej choroby nowotworowej.

Cytologia – ile czeka się na wyniki?

Cytologia polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki. Badanie jest całkowicie bezbolesne i bezinwazyjne. Trwa zaledwie kilka minut. W jego trakcie lekarz umieszcza w pochwie wziernik, który pozwala mu na uwidocznienie kanału i tarczy szyjki macicy. Pobrany materiał lekarz umieszcza na szkiełku laboratoryjnym. Wyniki cytologii odbiera się po kilku dniach. W zależności od gabinetu, pacjentki są informowane, że jeśli wynik badania będzie nieprawidłowy, trzeba będzie jak najszybciej podjąć dalsze decyzje diagnostyczno-terapeutyczne.

Jak przygotować się do badania by wynik był diagnostyczny?

Aby wynik badania cytologicznego był wiarygodny, konieczne jest właściwe pobranie materiału. Nie wykonuje się cytologii w trakcie trwania miesiączki. Najlepiej, by badanie było przeprowadzone na kilka dni po jej zakończeniu. Przed badaniem (co najmniej 48 godzin) nie wolno stosować irygacji pochwy ani aplikować dopochwowo żadnych leków. Na około 24 godziny przed badaniem nie powinno się współżyć.

Badanie cytologiczne – interpretacja wyniku

Dawniej, analizując wyniki cytologii, stosowano V-stopniową klasyfikację Papanicolau, która przedstawiała się następująco:

• I-szy stopień zmian  oznacza prawidłowe komórki nabłonkowe, wykrycie pojedynczych leukocytów;
• II-gi stopień zmian oznacza wykrycie niewielkiej ilości bakterii i leukocytów w wymazie,
• III-ci stopień dzieli się na A (duża ilość leukocytów) i B (obecność komórek dysplastycznych, czyli nieprawidłowych). Jest to cytologia tzw. grupy 3;
• IV-ty stopień zmian oznacza, że wykryto nieprawidłowe komórki dysplastyczne jak i komórki nowotworowe;
• V-ty stopień zmian obejmuje liczne erytrocyty w rozmazie, leukocyty i komórki nowotworowe.

Wynik cytologii I i II jest wynik prawidłowy. Wynik pośredni to III A, natomiast od III B uznaje się za nieprawidłowy. Obecnie coraz częściej stosuje się klasyfikację „The Bethesda system” (TBS). Kolejno uznaje się, że stopień I to wynik prawidłowy. II stopień to stan zapalny, w którym należy rozważyć leczenie przeciwzapalne. Kolejne zmiany określa się jako:

• ASCUS  – atypowe komórki nabłonkowe o nieokreślonym znaczeniu;
• LSIL – atypowe zmiany niskiego stopnia złośliwości w komórkach nabłonka płaskiego;
• HSIL – atypowe zmiany wysokiego stopnia złośliwości w komórkach nabłonka płaskiego;
• Stopień IV odpowiadający histopatologicznemu rozpoznaniu CIN 3, czyli duże ryzyko nowotworu,
• rak inwazyjny.

Wynik ASCUS – najczęstszy wynik cytologii

Bardzo częstym rozpoznaniem na wyniku badania cytologicznego jest wynik ASCUS. Najczęściej u tych kobiet rozpoznanie nowotworu jest wykluczone, natomiast u kobiet w starszym wieku, okołomenopauzalnym, zaleca się powtórne badanie cytologiczne po pół roku. Jeśli dwa następujące po sobie badania wskazują na obecność komórek atypowych, do rozważenia jest dalsza diagnostyka np. poprzez wykonanie kolposkopii, pozwalającej na pewne wykluczenie zmian nowotworowych. Przy takim wyniku wykonuje się u każdej kobiety w każdym wieku badania w kierunku wykrycia materiału genetycznego (DNA) wirusa HPV. Pozwala on na potwierdzenie obecności wirusa w komórkach szyjki macicy, który uznawany jest za główny czynnik odpowiedzialny za zmiany nowotworowe. Jednak u większości młodych kobiet wirus ten ulega samoistnej eliminacji.

Nieprawidłowy wynik badania cytologicznego

Wyniki cytologii powyżej ASCUS bezsprzecznie wymagają rozszerzonej diagnostyki. Wykonuje się kolposkopie i test w kierunku DNA wirusa HPV. Biopsja zmian podczas badania kolposkopowego pozwala na ocenę histopatologiczną i potwierdzenie bądź wykluczenie zmian nowotworowych. Jeśli obecność nowotworu zostanie potwierdzona, konieczne jest usunięcie zmiany z marginesem tkanek zdrowych. Należy jednak pamiętać, że nigdy nieprawidłowy wynik badania cytologicznego nie pozwala na rozpoznanie raka. Jest dopiero badanie histopatologiczne pozwala na ostateczne rozpoznanie.