Choroba Parkinsona – rehabilitacja i ćwiczenia poprawiające stan zdrowia w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych

Choroba Parkinsona jest przewlekłą chorobą układu nerwowego. W fazie jej rozwoju w mózgu chorego występuje powolny zanik komórek dopaminergicznych. Objawy, tj. spowolnienie ruchowe, drżenie spoczynkowe lub sztywność mięśni skazują chorego na pomoc osób trzecich. Rehabilitacja jest niezwykle ważna w przebiegu tej choroby. Umożliwia choremu samodzielne wykonywanie codziennych czynności.

Kluczowym elementem w rehabilitacji choroby Parkinsona jest wybór odpowiedniej poradni, która specjalizuje się w leczeniu tego schorzenia. Skierowanie do niej pacjenci otrzymają od lekarza pierwszego kontaktu. Ćwiczenia powinny być dobrane na podstawie stanu ogólnego pacjenta i jego możliwości ruchowych w takim stopniu, w jakim może on powtarzać je w domu. Jak wyglądają takie ćwiczenia?

Rehabilitacja w chorobie Parkinsona – na co zwracać uwagę?

Szczególna uwagę należy poświęcić ocenie sprawności pacjenta. Służy do tego skala Hoehn i Yahr, która w pięciu stopniach definiuje zdolności chorego do wykonywania samodzielnych czynności i do poruszania się. Na podstawie tej skali określa się również stabilność postawy pacjenta.

Stopnie skali Hoehn i Yahr:

• Stopień 1 łagodny – objawy choroby Parkionsona dotyczą tylko jednej strony ciała.
• Stopień 2 – u chorego objawy klasyfikują się po obu stronach.
• Stopień 3 średniozaawansowany – pacjent ma lekkie zaburzenia równowagi, ale jest w stanie wykonać codzienne czynności.
• Stopień 4 – jest stopniem bardzo zaawansowanym. Chory nie jest wtedy w stanie wstać i poruszać się bez pomocy osób trzecich.
• Stopień 5 – chory jest niepełnosprawny, porusza się na wózku inwalidzkim i potrzebuje pomocy we wszystkich czynnościach dnia codziennego.

W przypadku chorób neurodegeneracyjnych takich jak Parkinson rehabilitacja powinna być dostosowana do stopnia zaawansowania choroby, aby umożliwić choremu wykonanie ćwiczeń w domu. Na późniejszym etapie schorzenie powoduje kłopoty z mową. Rehabilitacja chorych na Parkinsona powinna być prowadzona pod okiem logopedy.

Ośrodki rehabilitacyjne dla chorych na Parkinsona

Ośrodki rehabilitacyjne, które prowadzą terapię dla chorych na tę chorobę, powinny być przystosowane dla osób niepełnosprawnych. Fizjoterapeuci w nich pracujący muszą się specjalizować w terapii chorób układu pozapiramidowego.

Najważniejsze dla chorych w rehabilitacji Parkinsona są ćwiczenia usprawniające i ćwiczenia równoważne, które pomogą im w utrzymaniu stabilności postawy. Proces usprawniania powinien się odbywać pod okiem lekarzy, fizjoterapeutów i logopedów. Duże znaczenie dla chorego ma wsparcie domowników.

W Polsce jest kilkanaście ośrodków oferujących turnusy rehabilitacyjne dla chorych z objawami parkinsonizmu. Rehabilitacja w tych ośrodkach polega nie tylko na ćwiczeniach manualnych. W leczeniu choroby wykorzystuje się też krioterapię, laser i inne zabiegi fizjoterapeutyczne, które pomagają choremu zachować sprawność.

Ćwiczenia, które można wykorzystać w rehabilitacji Parkinsona

Rehabilitacja w Parkinsonie powinna być dobrana na podstawie stanu ogólnego chorego i dostosowana do jego sprawności.

Ćwiczenia, które powinna wykonywać osoba z chorobą Parkinsona:

• Ćwiczenia usprawniające – metodę stosuje się najczęściej w początkowych stadiach choroby, gdy pacjent jest jeszcze samodzielny. Są to spacery po różnym podłożu, do których można wykorzystywać kijki nordic-walking.
• Ćwiczenia sprawnościowe – chory uczy się, jak zachować właściwą postawę. Elementem ćwiczeń jest chwytanie i trzymanie różnych przedmiotów.
• Ćwiczenia równoważne –  pacjent wykonuje ćwiczenia, które pomogą mu w zachowaniu równowagi. Są to najczęściej ćwiczenia z piłką. Podczas nich chory nabiera wprawy w balansowaniu własnym ciałem.

Początkowo ćwiczenia powinny być wykonywane pod okiem fizjoterapeuty. Dopiero później powtarza się je w domu. Pacjent ma wtedy szansę na zachowanie sprawności i samodzielności na tyle, na ile jest to możliwe.

Zakres ćwiczeń ruchowych opisywał w książce “Rehabilitacja w chorobie Parkinsona” Wolfgang Fries, profesor neurologii. Jest to praktyczny podręcznik, bardzo przydatny w rehabilitacji tego schorzenia. Przedstawia postępowanie w chorobie Parkinsona w sposób całościowy, z uwzględnieniem przebiegu klinicznego, leczenia farmakologicznego i fizjoterapeutycznego.