Nadciśnienie – rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie

Nadciśnienie (hipertensja) zyskało miano choroby cywilizacyjnej. Oznacza to, że występuje globalnie niezależnie od wieku, płci czy rasy ludzi, a jej pośrednią przyczyną jest rozwój cywilizacji.  Nadciśnienie tętnicze występuje u kobiet i u mężczyzn, niestety coraz częściej dotyka osób młodych.

Istotą choroby jest pojawienie się zbyt wysokiego ciśnienia przepływu krwi w tętnicach. Przebieg choroby bywa różny, czasami przez wiele lat nie daje widocznych objawów, innym razem może pojawić się nagle, i to w ciężkiej postaci. Zbyt wysokie parametry ciśnienia mają niekorzystny wpływ na większość narządów, jednakże niektóre z nich są bardziej podatne na uszkodzenia. Istotne jest wczesne postawienie diagnozy, co umożliwia włączenie leczenia i ochronę organizmu przed negatywnymi skutkami hipertensji.

Czym jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze to jedna z chorób układu krążenia, której głównym objawem są podwyższone wartości ciśnienia skurczowego. Podział ciśnienia krwi jest następujący:

• ciśnienie poniżej 120/80 mmHg – jest optymalne
• ciśnienie skurczowe 120-129 mmHg i/lub rozkurczowe 80-84 – to prawidłowe ciśnienie tętnicze
• ciśnienie skurczowe 130-139 mmHg oraz/lub rozkurczowe 85-89 mmHg – to prawidłowe, ale wysokie ciśnienie tętnicze

Wynik badania ciśnienia zapisuje się w postaci dwóch liczb, oddzielonych ukośnikiem (np. 120/70, 130/85, 185/110). Pierwsza wartość to ciśnienie skurczowe, a druga ciśnienie rozkurczowe. Podwyższone mogą być obydwie wartości lub tylko jedna. Za normę pomiaru wartości RR uważa się wynik niższy niż 140/90 mmHg.

Ciśnienie krwi jest najwyższe podczas skurczu lewej komory serca – jest to ciśnienie skurczowe, ponieważ krew wtłaczana jest do aorty i dużych tętnic. Najmniejszą wartość ciśnienie krwi ma  podczas rozkurczu komory – to ciśnienie rozkurczowe.

Ważne dla określenia rzeczywistego ciśnienia jest sposób jego pomiaru. Ciśnienie nie może być mierzone po wysiłku. W trakcie pomiaru należy być spokojnym, miarowo oddychać i nie ruszać się.

Rodzaje nadciśnienia tętniczego

Lekarz rozpoznaje nadciśnienie, kiedy podczas dwóch wizyt podczas pomiary ciśnienia stwierdzi u pacjenta podwyższone wartości. Pomiarów ciśnienia możemy także dokonywać samodzielnie. Dostępnych jest wiele rodzajów ciśnieniomierzy, które najczęściej są automatyczne i ich stosowanie nie sprawia żadnych trudności.

Wyróżniamy trzy rodzaje nadciśnienia:

• Nadciśnienie tętnicze I stopnia – ciśnienie skurczowe wynosi przy nim 140-159 mmHg i rozkurczowe 90-99 mmHg.
• Nadciśnienie tętnicze II stopnia – ciśnienie skurczowe wynosi 160-179 mmHg, a rozkurczowe 100-109 mmHg.
• Nadciśnienie tętnicze III stopnia – ciśnienie skurczowe jest powyżej 180 mmHg, a rozkurczowe powyżej 110 mmHg.

Nadciśnienie tętnicze ‒ przyczyny

U większości chorych lekarz nie znajduje konkretnej przyczyny wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Wpływ na podwyższone wartości ciśnienia może mieć wiele czynników. Należą do nich:

• dziedziczenie,
• nadwaga, zwłaszcza tzw. otyłość brzuszna,
• duże spożycie soli i konserwantów w żywności,
• niezdrowe jedzenie – niewskazana jest dieta bogata w pokarmy tłuste, smażone
• stres,
• postępujący wiek i starzenie się organizmu.

Z uwagi na przyczynę  wywołującą wzrost ciśnienia tętniczego wyróżnia się:

Nadciśnienie pierwotne

Nadciśnienie pierwotne, samoistne oznacza, że przyczyna nadciśnienia nie jest w pełni znana – mogą to być geny, dieta, stres i sposób życia. Nadciśnienie pierwotne występuje nawet u ponad 90 proc. osób. Zazwyczaj wykrywane jest przypadkowo, ponieważ bardzo długo nie daje wyraźnych objawów.

Nadciśnienie wtórne (objawowe)

Występuje u 5–10 proc.  chorych i jest objawem innej choroby, najczęściej  nerek lub zaburzonej pracy tętnic czy gruczołów takich jak choroby tarczycy, przytarczyc, nadnerczy.   Właściwie przeprowadzone badania umożliwiają wykrycie i usunięcie przyczyny wywołującej wzrost ciśnienia krwi, a tym samym wyleczenie i trwałe uzyskanie prawidłowego ciśnienia tętniczego.

Nadciśnienie oporne

Takim terminem określamy utrzymywanie się podwyższonych wartości RR pomimo stosowania trzech leków hipotensyjnych pochodzących z różnych grup. Można również spotkać określenie nadciśnienie złośliwe, które przebiega gwałtownie i w krótkim czasie może prowadzić do groźnych powikłań.

Nadciśnienie w ciąży

Specyficznym rodzajem choroby jest nadciśnienie w ciąży. Może ono wystąpić u każdej kobiety ciężarnej, niezależnie od tego, czy przed ciążą chorowała, czy też jej RR było prawidłowe.

Nadciśnienie tętnicze ‒ objawy

Czasami zdarza się, że nieprawidłowe wartości ciśnienia utrzymują się latami, jednak objawy z tym związane są tak nikłe i niecharakterystyczne, że nie zwracają uwagi chorego. Z kolei u innych osób nadciśnienie może w bardzo krótkim czasie wywoływać wiele objawów uprzykrzających życie choremu.

Najczęściej nadciśnieniu towarzyszy:

• uczucie osłabienia,
• kołatanie serca,
• bóle i zawroty głowy,
• szumy uszne,
• zaburzenia widzenia, takie jak mroczki przed oczami i zamglenie obrazu,
• kłucia w klatce piersiowej, czasami sugerujące zawał serca, 

Nadciśnienie tętnicze ‒ leczenie

Przy nadciśnieniu tętniczym skutki choroby mogą być bardzo poważne, dlatego bardzo istotne jest szybkie włączenie leczenia. Jeżeli wartości ciśnienia są nieznacznie podwyższone wystarczająca może się okazać sama zmiana trybu życia ‒ zmniejszenie masy ciała, ograniczenie tłuszczów w diecie, spożywanie dużej ilości warzyw, zaprzestanie palenia papierosów czy zmniejszenie ilości wypijanego alkoholu.

Istotne jest wprowadzenie aktywności fizycznej dopasowanej do wieku i stylu życia. Jeżeli mimo zastosowania się do takich sposobów leczenia utrzymują się podwyższone wartości RR, lekarz decyduje o wdrożeniu leczenia farmakologicznego.