Pękające pięty, brzydki zapach stóp, grzybica i haluksy. Jak tego uniknąć?

Jesienią nosimy pełne buty, przez co nasze stopy nie mogą złapać oddechu. Takie ciepłe środowisko sprzyja bakteriom, które mogą powodować oprócz nieprzyjemnego zapachu różne choroby. Jak dbać o stopy? Które choroby są groźne i jak im zapobiegać? W ramach cyklu HelloNoShame rozmawiamy ze specjalistą od stóp – podolog Katarzyną Kałużyńską.

Odciski. Czy samemu powinno się je usuwać?

Żadnych zmian skórnych nie powinno się usuwać samemu, ponieważ mogą być źle zdiagnozowane przez nas samych, np. odciski bardzo często są mylone z brodawkami wirusowymi. Specjalista podolog potrafi rozpoznać zmianę i przede wszystkim stara się zdiagnozować przyczynę jej powstania i ją wyeliminować. Poza tym ogólnodostępne środki na odciski (plastry czy płyny) zawierają w swym składzie kwas (salicylowy), który ma działanie silnie złuszczające, a co za tym idzie macerujące skórę. Dochodzi wtedy do uszkodzenia naskórka i powstania rany, a w przypadku niektórych chorób przewlekłych (np. cukrzycy), może skończyć się to bardzo źle. Często jest też tak, że pacjenci aplikują preparaty z kwasem również na zdrową tkankę, uszkadzając ją przy tym. Samodzielne, nieumiejętne usuwanie odcisków niesterylnymi i nieprzeznaczonymi  do tego celu narzędziami również niesie za sobą  spore ryzyko np. zakażenia. Poza tym każdy przypadek jest inny i do każdego podchodzi się indywidualnie.

Pękająca skóra na piętach. Jak o nią dbać?

Przede wszystkim należy systematycznie korzystać z usług u podologa, który po ocenie równowagi hydro-lipidowej skóry zdefiniuje przyczynę pęknięć, oczyści i opracuje zrogowacenia oraz dobierze odpowiedni produkt do pielęgnacji domowej. Najczęściej produkty te zawierają w swoim składzie mocznik (10%-25%), który ma działanie zmiękczające. Należy pamiętać o ich systematycznym stosowaniu m.in. 2 razy dziennie. Dodatkowo w terapii stosowane są specjalistyczne opatrunki oraz odciążenia, które zapobiegają ponownym pęknięciom.

Nadmierna potliwość i brzydki zapach stóp. Co jest przyczyną?

Przyczyn może być wiele m.in. nieprawidłowa regeneracja zakończeń nerwowych pobudzających gruczoły potowe do wydzielania potu, zaburzenia przepływu krwi tętniczej i żylnej, zaburzenia hormonalne (menopauza i andropauza), otyłość, reakcje polekowe, czynnik chorobowy (cukrzyca, tarczyca, nowotwory). Nadmierną potliwość wzmagają również syntetyczne materiały, z których wykonywane są skarpety czy rajstopy, obuwie wykonane z tworzyw sztucznych, duża aktywność fizyczna. Brzydki zapach stóp spowodowany jest rozwojem drobnoustrojów, dla których wilgotna skóra jest idealnym środowiskiem życia. Skóra nadpotliwa jest nieodporna na zakażenia grzybicze, bakteryjne czy też wirusowe.

Usunięcie paznokcia. Kiedy jest konieczne?

W przypadku kiedy dojdzie do infekcji płytki paznokciowej. Najczęściej są to infekcje o podłożu grzybiczym lub bakteryjnym (np. pseudomonas aeruginosa). Wówczas oczyszcza się zmienione chorobowo miejsce, poprzez usunięcie zainfekowanej części płytki. W przypadku kiedy mamy do czynienia z onycholizą płytki paznokciowej (oddzielenie się płytki paznokciowej od łożyska), również usuwany jest nieprzylegający z łożyskiem fragment paznokcia, a potem zostaje włączany do terapii preparat wspomagający zrost płytki z łożyskiem. Zdarza się też tak, że płytka paznokciowa wrasta od strony macierzy (retronychia) i w takim przypadku również należy usunąć miejscowo paznokieć oraz w niektórych przypadkach urazu palucha.

Co może być przyczyną wrastających paznokci oprócz wrodzonej predyspozycji?

Najczęstszą spotykaną, zewnątrzpochodną przyczyną wrastania paznokci jest nieprawidłowy sposób skracania płytki paznokciowej, a mianowicie niedocinanie brzegów paznokci bądź ich nadmierne, zbyt mocne wycinanie. Boczna krawędź paznokcia podczas wzrostu płytki wbija się w tkankę otaczającą paznokieć, wytwarzając ranę.  Czynnikiem sprzyjającym wrastaniu jest również źle dopasowane, zbyt ciasne obuwie. Osoby z nadwagą również są w grupie ryzyka oraz osoby z takimi deformacjamijak paluch koślawy, płaskostopie, stopa koślawa czy deformacje palców. Prawidłowy wzrost płytki paznokciowej zaburzać może również nadpotliwość, która deformuje paznokcie oraz rozmiękcza i rozpulchnia wały okołopaznokciowe. Predyspozycje zwiększają się również po urazach palucha oraz po nieudanych zabiegach chirurgicznych – częściowej bądź całkowitej resekcji płytki.

Czy łuszcząca się skóra pomiędzy palcami zawsze oznacza grzybicę stóp?

Najczęściej jest to objaw grzybicy, ale nie w każdym przypadku. Przy nadpotliwości stóp również możemy zaobserwować łuszczenie i macerację przestrzeni między palcami, wynika to z nadmiernej wilgotności skóry. Nie powinniśmy tego problemu lekceważyć, ponieważ wilgotna skóra jest nieodporna na zakażenia i bardzo szybko możemy zainfekować się grzybicą. Bardzo często po kąpieli zapominamy o dokładnym wytarciu przestrzeni między palcami, a jej wentylacja utrudniona jest przez ścisłe ułożenie palców i to również może przyczyniać się do łuszczenia skóry.  Łuszczenie może również oznaczać reakcję polekową np. po chemioterapii bądź mieć podłoże chorobowe (np. łuszczyca).

Stopa cukrzycowa. Czym się charakteryzuje?

Zespół stopy cukrzycowej jest jednym z najczęstszych i najgroźniejszych powikłań cukrzycy. Najbardziej charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej jest zmniejszenie wrażliwości bólowej i czuciowej stóp oraz utrudnienie procesu gojenia się ran, i owrzodzeń, świadczących o postępującym procesie martwiczym. Spowodowane jest to występującym w tej chorobie  niedostatecznym ukrwieniem stóp, zaburzeniem neurologicznym oraz chorobą naczyń obwodowych kończyn dolnych (neuropatia i polineuropatia)
Zespół stopy cukrzycowej występuje w dwóch odmianach:
– zespół stopy niedokrwiennej, który powstaje w wyniku pogorszenia ukrwienia w obrębie stopy,
– zespół stopy neuropatycznej, którego przyczyną jest uszkodzenie obwodowego układu naczyniowego.

Grzybica stóp. Jak wygląda proces leczenia?

Jeżeli mamy podejrzenie grzybicy to w pierwszej kolejności pobierany zostaje materiał do badania mykologicznego. Może on zostać pobrany zarówno ze skóry stóp, jak i z paznokci (ale w oddzielnych próbkach!). Następnie pobrany materiał zostaje wysłany do laboratorium, w którym na podstawie badania bezpośredniego i hodowli określany jest rodzaj grzyba. Dopiero na podstawie wyników we współpracy z dermatologiem można podjąć proces leczenia. W gabinecie podologicznym zmienione chorobowo miejsce jest systematycznie oczyszczane, a pacjent w domu regularnie stosuje preparaty przeciwgrzybiczne (spraye, płyny, olejki czy kremy) zawierające m.in naturalne olejki (np. z drzewa herbacianego, olejek oregano czy miętowy). Jeśli jest taka konieczność, terapia opiera się również na środkach farmakologicznych przepisanych przez współpracującego z gabinetem podologicznym lekarza dermatologa.
Inną metodą leczenia grzybicy paznokci jest terapia naświetlania zmienionej chorobowo płytki przy użyciu specjalnie przeznaczonego do tego celu lasera.

Na czym polega zabieg zakładania klamry na wrastający paznokieć?

Zabieg polega na zastosowaniu odpowiednio dobranego systemu korygującego tor wzrostu płytki paznokciowej, który odciąża wały paznokciowe i „wypłaszcza” płytkę. W zależności od przyczyny wrastania oraz rodzaju płytki można zastosować klamry przyklejane bezpośrednio na płytkę bądź też mocowane na haczyki umieszczane pod płytką. Zarówno rodzajów klamer, jak i materiałów, z których są wykonane jest bardzo dużo. Stosuje się  m.in. klamry plastikowe, metalowe, stalowe czy druciane. Zabieg ten jest bezbolesny i przynosi natychmiastową ulgę.

Haluksy. Jak ich uniknąć i jak radzić sobie, kiedy już się pojawią?

Paluch koślawy (hallux valgus) potocznie nazywany „haluksem”  może być  dolegliwością wrodzoną bądź nabytą. Aby zminimalizować ryzyko, nabycia tej deformacji należy wybierać dobrej jakości obuwie, unikać obuwia typu „japonki” czy „balerinki”, unikać noszenia wąskiego obuwia czy też wysokich obcasów. Należy obserwować własne ciało i sposób, w jaki się poruszamy. Jeśli mamy  predyspozycje genetyczne, dobrze jest podjąć działania profilaktyczne, które opierają się na masażach, ćwiczeniach, chodzeniu boso po nierównym podłożu (piasek, trawa), tapingu czy stosowaniu indywidualnie dobranych ortez bądź wkładek.
W przypadku pojawienia się pierwszych objawów (ból, zaczerwienie w okolicy głowy I kości śródstopia) należy skonsultować się  z fizjoterapeutą bądź lekarzem.