Cytologia – co to za badanie, jak się do niego przygotować?

Cytologia jest podstawowym badaniem profilaktycznym, które z dużą dokładnością pomaga w wykryciu wielu śmiertelnych chorób trapiących kobiety. Podstawowe wiadomości o cytologii zebrałyśmy w podręczny alfabet. Z tego artykułu dowiesz się m.in. co oznacza wynik „ASCUS”, dlaczego po cytologii dochodzi do plamienia oraz co dalej, jeśli wynik cytologii to stan zapalny.

Każdego dnia na raka szyjki macicy umiera w Polsce pięć kobiet. Dzieje się tak nie dlatego, że nie mamy dostępu do badań. Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje programy profilaktyczne, przychodnie zapraszają na badania, a koszt pobrania materiału w gabinecie prywatnym nie przekracza 50 zł. Polki jednak badać się nie chcą. Jeszcze bardziej niepokojący jest fakt, że nasza wiedza o badaniu cytologicznym ciągle jest niedostateczna.

Co każda z nas powinna wiedzieć o badaniu cytologicznym?

Cytologia – co to jest?

Cytologia jest podstawowym badaniem profilaktycznym, które z dużą dokładnością pomaga w wykryciu wielu śmiertelnych chorób trapiących kobiety. Z cytologią łączy się wiele innych pojęć, które powinnyśmy znać.

A jak AGUS/ASCUS – wynik cytologii według klasyfikacji Bethesda 2001 wskazujący na obecność w próbce komórek świadczących o stanie zapalnym, ale nie mających cech nowotworowych.

B jak ból – wiele kobiet ocenia badanie cytologiczne jako bezbolesne. Przez chwilę można jednak czuć niewielki dyskomfort spowodowany przez obroty szczoteczki zbierającej materiał do badań.

C jak cytologia – badanie to pozwala na wykrycie ok. 90 proc. przypadków raka szyjki macicy, 50 proc. przypadków raka trzonu macicy i 10 proc. przypadków raka jajnika. Dzięki cytologii można także wykryć infekcję wirusem brodawczaka ludzkiego – HPV. Jak się ocenia, ponad 90 proc. raków szyjki macicy wywołuje właśnie wirus HPV.

D jak dzień cyklu – jeszcze kilka lat temu sugerowano kobietom, by badanie cytologiczne wykonywać co najmniej 5 dni po i 5 dni przed miesiączką. W praktyce jednak można je zrobić każdego dnia cyklu kiedy nie ma miesiączki.

E jak ektopia – to inaczej nadżerka, zapalna zmiana w drogach rodnych, która może być przyczyną plamienia podczas pobierania materiału do badania cytologicznego.  Nadżerka przy pozytywnym wyniku badania cytologicznego nie jest niczym groźnym, lekarz zdecyduje o sposobie jej wyleczenia.

F jak fałszywy wynik – zdarza się, że próbka do badania została źle pobrana i wynik jest prawidłowy, chociaż w szyjce macicy występują zmiany chorobowe. Nie są to jednak częste przypadki. Badanie trzeba przeprowadzać u zaufanego specjalisty.

G jak George Papanicolaou – ten amerykański lekarz pochodzący z Grecji wynalazł i upowszechnił badania cytologiczne. Przez wiele lat powszechnie stosowano także składającą się z pięciu grup klasyfikację wyniku jego autorstwa.

H jak HSIL – nieprawidłowy wynik badania cytologicznego. W rozmazie są komórki, z których mogą powstać nowotwory.

I jak instrukcja – badanie cytologiczne nie wymaga specjalnego przygotowania. Nie wolno płukać pochwy wewnątrz. Na dwie doby przed badaniem nie powinno się współżyć ani stosować leków dopochwowych.

J jak  jajnik – rak jajnika nazywany jest cichym zabójcą kobiet. Przez wiele lat przebiega, nie dając żadnych niepokojących objawów. Tylko badania lekarskie pomogą w jego wykryciu.     

K jak klasyfikacja Bethesda – informuje, czy próbka zawiera odpowiedni materiał do oceny i czy obraz cytologiczny jest prawidłowy, czy nie. A następnie – jeśli wynik badania nie jest prawidłowy – zawiera dokładny opis wykrytych zmian. Wynik każdej cytologii powinien obejrzeć ginekolog.

L jak LSIL – wynik nieprawidłowy badania cytologicznego oznaczający, że w próbce są pojedyncze komórki, z których mogą powstać nowotwory. Zwykle świadczy to o ostrym stanie zapalnym.

Ł jak łagodny stan zapalny – cytologia prawidłowa z łagodnym stanem zapalnym to częsty opis wyniku badania rozmazu. Przeważnie nie wymaga specjalnego leczenia,  ale opinię powinien wydać lekarz.

M jak przyszła mama – ciąża nie jest przeszkodą w pobieraniu materiału do badania cytologicznego. Wręcz przeciwnie – cytologia jest jednym z podstawowych badań wykonywanych u ciężarnych.

N jak nawyk – badanie cytologiczne powinno się wykonywać przynajmniej raz na trzy lata.  Coraz więcej lekarzy sugeruje jednak pacjentkom, by badanie przeprowadzać raz w roku.

O jak odczynowe zmiany –  taki opis w wyniku zwykle sugeruje stan zapalny narządów rodnych.

P jak plamienie – niewielka ilość krwi po pobraniu materiału do badania cytologicznego jest stanem normalnym i występuje u połowy badanych kobiet. Mija najczęściej po dwóch dniach.

R jak rozmaz szyjkowy – to inna nazwa badania cytologicznego. Lekarz pobiera materiał do badania i umieszcza go na specjalnym szkiełku, które następnie zabezpiecza. W takiej postaci pobrana próbka  trafia do laboratorium.

S jak skierowanie – by wykonać cytologię, nie trzeba mieć skierowania.

T jak tampony – lekarze zalecają, by nie stosować tamponów na dwa dni przed datą pobierania materiału do badania.

U jak upławy – nieprawidłowa wydzielina wraz z krwawieniem z dróg rodnych czy krwawieniem podczas współżycia mogą być późnymi objawami raka szyjki macicy. Są bezwzględnym wskazaniem do natychmiastowej wizyty u ginekologa i zrobienia badania cytologicznego.

W jak współżycie seksualne – to dobry moment na pierwsze badanie cytologiczne. Cytologię powinno się wykonywać przez całe życie, nawet w okresie po menopauzie. Lekarze zalecają, by robić to do 69 roku życia.

Z jak zapobieganie – cytologia nie jest sposobem leczenia. To badanie ma pomóc w ocenie stanu narządów rodnych i wskazać rodzaj nieprawidłowości, jakie mogą występować. To narzędzie diagnostyczne niezbędne do wyboru prawidłowego leczenia.

Ż jak życie – każdego dnia na raka szyjki umiera pięć Polek. Regularne badania pomagają ograniczać tą straszną statystykę.

Przygotowanie do cytologii

Przed cytologią ginekolog przeprowadza wywiad, podczas którego pyta o datę ostatniej miesiączki oraz szczegóły dotyczące cyklu miesiączkowego. To też czas na udzielenie informacji dot. przyjmowanych leków, chorób czy ciąży.

Cytologia to rutynowe badanie, które wykonuje się podczas badania ginekologicznego. Nie trzeba więc szczególnie się do niego przygotowywać.

Cytologia a stan zapalny

Jesteś umówiona na wizytę u ginekologa i wykonanie cytologii, a właśnie pojawił się u ciebie stan zapalny? Zmagasz się z upławami, swędzeniem, pieczeniem w okolicach narządów intymnych? Cytologię przenieś na inny termin. Stan zapalny może wpłynąć na wyniki badań.

Plamienie po cytologii

Plamisz po wykonanym badaniu cytologicznym? Krwawienie po cytologii jest stanem normalnym i występuje u połowy badanych kobiet. Mija najczęściej po dwóch dniach.