Serce masz tylko jedno. Jak o nie zadbać?

Większość osób na pytanie dotyczące dbania o układ krążenia, uśmiecha się i odpowiada to o serce można dbać? A jednak, dbanie o układ sercowo-naczyniowy zaczyna się w codziennych nawykach. Jedni powiedzą, że nie warto, gdy nie ma się zwiększonego ryzyka występowania chorób tego układu, lekarze jednak zalecają dbanie o swoje serduszko, nawet ze względu na jakość własnego życia.

Serce: fakty

1. Choroby sercowo-naczyniowe są najczęstszą przyczyną zgonów w populacji polskiej oraz ważną przyczyną inwalidztwa, co zwiększa koszty wydatkowane na ochronę zdrowia.
2. Miażdżyca – choroba przewlekła, rozwijająca się wiele lat, często bezobjawowo, jest podstawowym procesem patologicznym chorób sercowo-naczyniowych.
3. Niestety, zawał serca, udar mózgu czy nawet zgon pojawiają się nagle – często zanim przybędzie pomoc medyczna.
4. Bazując na wcześniejszych publikacjach naukowych, główne czynniki ryzyka tych chorób można modyfikować, tym samym zmniejszamy chorobowość i umieralność.

Serce: czynniki ryzyka

Zacznijmy od niepodlegających modyfikacji czynników ryzyka, do których możemy zaliczyć wiek, płeć oraz występowanie w rodzinie. Wraz z wiekiem zapadalność wzrasta, u mężczyzn granicą jest wiek 45 lat, a u kobiet 55 lat. Dodatkowo, to właśnie mężczyźni są bardziej narażeni niż kobiety przed menopauzą. Niemodyfikowalnym czynnikiem jest również wczesne występowanie w rodzinie choroby niedokrwiennej serca, a także choroby tętnic na podłożu miażdżycowym.

Do czynników ryzyka podlegających modyfikacji możemy zaliczyć:

1. Nieprawidłowe żywienie, czyli spożywanie zbyt dużej ilości kalorii w stosunku do zapotrzebowania organizmu oraz nieprawidłowy stosunek makroelementów w diecie. Warto zastąpić pokarmy bogate w tłuszcze (szczególnie trans) w zdrowsze, roślinne. Zbyt duża ilość cukrów prostych w diecie, również jest niekorzystna, ponieważ doprowadza do hiperglikemii (powoduje uszkodzenie tkanki poprzez procesy tj. glikooksydacja, aktywacja kinazy białkowej C oraz ubytek mioinozytolu i komórkach – jest to dodatkowy czynnik uszkodzenia dużych naczyń i serca).
2. Palenie tytoniu
3. Mała aktywność fizyczna – rekomendowany jest umiarkowany wysiłek fizyczny minimalnie 3 razy tygodniowo trwający nieprzerwanie 45 minut.
4. Podwyższone ciśnienie tętnicze, czyli ciśnienie skurczowe powyżej lub równe 140, a rozkurczowe powyżej lub równe 90 mm Hg. Nowoczesne aparaty służące do pomiaru ciśnienia są łatwe w użyciu, automatyczne, dlatego nie warto o nich zapominać.
5. Profil lipidowy: zwiększone stężenie cholesterolu LDL w osoczu, małe stężenie HDL w osoczu (czyli tego dobrego cholesterolu), zwiększone stężenie triglicerydów w osoczu.
6. Nadwaga lub otyłość
7. Stan przedcukrzycowy lub cukrzyca, dlatego warto przy każdym badaniu kontrolnym i morfologii dorzucić pomiar glukozy na czczo we krwi żylnej.

Do nowszych czynników ryzyka zaliczamy zwiększone stężenie w osoczu białka C-reaktywnego (CRP), homocysteiny, lipoproteiny (a) i fibrynogenu.

Największy wpływ na nasz układ sercowo-naczyniowy mają nasze codzienne zachowania. Warto każdego dnia dbać o zdrowie, a w szczególności o swoje serduszko, które w każdej chwili może „wybuchnąć” z przemęczenia. Monitorowanie profilu lipidowego, stężenia glukozy w osoczu czy BMI (Body Mass Index) jest niezwykle ważne w świadomości własnego ryzyka. Nie zapominajmy o tym, że na niektóre czynniki wpływu nie mamy, dlatego tym bardziej warto dbać o czynniki podlegające naszej kontroli.

Bibliografia:

Goldberg, R. B. (2000). CARDIOVASCULAR DISEASE IN DIABETIC PATIENTS. Medical Clinics of North America, 84(1), 81–93. doi:10.1016/s0025-7125(05)70208-x
Zdrojewski T., Jankowski P., Bandosz P. i wsp.: System oceny ryzyka sercowo-naczyniowego dla populacji Polski – Pol-SCORE 2015. Kardiol. Pol. 2015; 73:958-961.
Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, wytyczne.