Rak płuc – objawy, rokowania, leczenie. Jakie są jego przyczyny?

Rak płuc ma jedno z najgorszych rokowań ze wszystkich nowotworów. Przyczynia się do niego przede wszystkim niezdrowy styl życia. Niestety, w większości przypadków nowotwór wykrywany jest za późno. Co roku zabija on 1,3 miliona ludzi na całym świecie.

Rak płuc (nowotwór płuc) – przyczyny

Rak płuc ma swoje podłoże przede wszystkim w paleniu papierosów, ponieważ w dymie papierosowym obecne są substancje rakotwórcze, które są szkodliwe nie tylko dla aktywnych, ale i biernych palaczy. Aż 85-90 proc. przypadków zachorowań związanych jest z paleniem. Kilkukrotnie większe szanse zachorowania na raka mają również osoby palące fajki i cygara. Ważne jest to, że kilkanaście lat po rzuceniu palenia szanse na zachorowanie są u byłych palaczy już takie same jak u osób, które nigdy nie paliły.

Rak płuc może również rozwijać się w odpowiedzi na azbest, metale ciężkie, radon, a także zanieczyszczenia środowiskowe, np. smog. Przyczyniać się do niego mogą również blizny po wcześniej przebytych chorobach płuc oraz przebyte już leczenie nowotworowe.

Nowotwór płuc może być również konsekwencją genów, szczególnie w rodzinach, w których stwierdzono raka płuc u wielu krewnych. Chodzi tu konkretnie o mutacje genów, które prowadzą do procesów zaburzania i obumierania komórek. W konsekwencji powstają niekontrolowane podziały komórkowe, których efektem jest powstanie guza płuc.

Przyczyn upatruje się również w problemach hormonalnych, dotyczącym przede wszystkim hormonów płciowych mężczyzn. Może się zatem zdarzyć tak, że na raka płuc zachoruje osoba, która w życiu nie zapaliła papierosa.

Rak płuc (nowotwór płuc) – objawy

Kiedy pierwsze objawy raka płuc w końcu się pojawiają, bywają mylone z innymi schorzeniami. Intensywność symptomów wzrasta w zaawansowanym stadium choroby.

Najczęstsze objawy raka płuc to:

• uporczywy, suchy kaszel,
• duszności,
• świszczący oddech,
• uczucie kłucia w klatce piersiowej,
• ból i osłabienie barków,
• chrypka,
• osłabienie organizmu,
• szybkie męczenie się,
• spadek masy ciała,
• brak apetytu,
• obrzęki twarzy lub szyi,
• zły nastrój,
• nawracające i długo się utrzymujące zapalenie płuc.

Czasami występują również nocne poty. W zaawansowanych przypadkach może pojawić się krwawa plwocina. Niestety, większość objawów obecna jest także podczas zwykłego przeziębienia lub innych infekcji dróg oddechowych. Na początku może być obecnych tylko kilka symptomów, jednak z czasem ich liczba się powiększa. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie i z czasem przybierają na sile, należy jak najszybciej udać się do specjalisty.

Wczesne objawy raka płuc nie są w żaden sposób charakterystyczne i dlatego bardzo trudno jest je zauważyć. Kiedy przerzuty raka płuc są zaawansowane, często obserwuje się zespół żyły głównej górnej, w której dochodzi do zablokowania krwi, przez co chory doświadcza obrzęków oraz zaczerwienienia na twarzy i szyi. Zdarza się, że guz uciska określone nerwy, w wyniku czego dochodzi do bólów w okolicach barków, ramion i dłoni.

Rodzaje raka płuc (nowotworu płuc)

Można wyróżnić dwa główne rodzaje raka:

1. rak drobnokomórkowy (ang. small cell lung cancer, SCLC) – jest bardziej agresywny i daje bardziej odległe przerzuty,
2. rak niedrobnokomórkowy (ang. non-small cell lung cancer, NSCLC) – rozwija się wolniej i na wczesnym etapie zaawansowania czasem można go wyleczyć podczas operacji, występuje u większości pacjentów.

Oba rodzaje nowotworów leczy się w inny sposób. Trudniejszy w wyleczeniu jest rak niedrobnokomórkowy, który dzieli się na 3 typy, takie jak:

• rak gruczołowy płuca,
• rak płaskonabłonkowy płuc,
• rak wielkokomórkowy.

Rak gruczołowy płuca

Rak gruczołowy płuc, zwany także „gruczolakorakiem” to najpopularniejszy rodzaj niedrobnokomórkowego raka płuc. Zazwyczaj jest on przypadłością osób palących papierosy, jednak może się rozwinąć również u tych, które nie paliły. To najczęściej diagnozowany typ nowotworu u osób młodych i kobiet. Uważa się, że ten rodzaj raka powstaje z komórek gruczołowych umiejscowionych w nabłonku wyściełającym drogi oddechowe. Zwykle rozwija się po zewnętrznej stronie płuca i już na początkowym etapie choroby daje przerzuty.

Rak płaskonabłonkowy płuc

Szacuje się, że obejmuje on aż 40 proc. wszystkich przypadków zachorowań na raka płuc. Z reguły diagnozowany jest u palących. Umiejscowiony jest najczęściej w dużych oskrzelach, niedaleko wnęki płuca. Ze względu na to, że wrasta w oskrzela, można w jego przypadku zauważyć symptomy takie, jak np. odkrztuszanie krwi. W przeciwieństwie do innych typów raka, bardzo powoli się rozwija.

Rak wielokomórkowy

To najrzadziej występujący rodzaj raka niedrobnokomórkowego, również najczęściej występuje u palaczy. W tym przypadku guzy wrastają ku brzegowi płuc, rosną szybciej i szybciej się rozprzestrzeniają niż inne rodzaje raka płuc.

Rak płuc (nowotwór płuc) – kiedy zgłosić się do lekarza?

W przypadku pojawienia się niektórych objawów, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Należą do nich:

• symptomy zapalenia płuc,
• ból w klatce piersiowej, nasilający się podczas głębokiego oddychania,
• kaszel utrzymujący się ponad 4 tygodnie,
• spadek masy ciała bez odchudzania,
• uczucie zmęczenia bez konkretnego powodu,
• wymioty po kaszlu,
• kaszel z wykrztuszaniem żółtej lub zielonej plwociny przez ponad 2 dni,
• kaszel z wykrztuszaniem plwociny z niewielkimi śladami krwi.

Rak płuc (nowotwór płuc) – RTG i inne badania

Jednym z badań, które pomaga zdiagnozować raka płuc jest RTG klatki piersiowej. Ważne jest jednak to, że nawet przy nowotworze jego wynik może być prawidłowy: rak może być zlokalizowany w obszarze o ograniczonej dostępności. Dlatego przy podejrzeniu choroby należy wykonać również tomografię komputerową, która obejmie jamę brzuszną do poziomu nadnerczy. Pomocne w diagnozie może okazać się również badanie klatki piersiowej rezonansem magnetycznym.

Nowotwór diagnozuje się również na podstawie bronchoskopii oraz obecności markerów nowotworowych w badaniach krwi. Warto zaznaczyć, że markery SCC-Ag w dużym stężeniu (powyżej 2 ng/ml) obserwuje się nie tylko w raku płuc, ale i w raku szyjki macicy. W sytuacji, gdy guz zostanie wykryty odpowiednio wcześnie, można go podczas zabiegu chirurgicznego usunąć, dzięki czemu choroba nie rozprzestrzeni się na kolejne narządy.

Leczenie raka płuc (nowotworu płuc)

Leczenie raka płuc zależne jest od stopnia zaawansowania, typu komórek, z których powstał oraz stanu chorego. Polega ono na operacji chirurgicznej, o ile w badaniach nie stwierdzono przerzutów. Chirurg wycina zmianę razem z płatem płuca. Czasem zabieg ten poprzedza się chemioterapią, której celem jest zmniejszenie masy guza.

Może się zdarzyć, że guza nie da się zoperować, ponieważ nie wszyscy pacjenci się do tego kwalifikują. Wówczas stosuje się chemioterapię, radioterapię oraz leczenie objawowe. Dzięki nim mogą zmniejszyć się określone dolegliwości. Omawiane metody mogą wydłużyć życie pacjentów nawet o kilka lat.

Warto zaznaczyć, że w przypadku raka drobnokomórkowego, który stanowi jedną piątą wszystkich zachorowań, podatność na chemioterapię jest bardzo duża, dzięki czemu może ona skutkować remisją choroby przez wiele lat. Jeśli chodzi o raka niedrobnokomórkowego, który rozwija się wolniej, można stosować: chemioterapię, immunoterapię, terapie antyangiogenne czy też terapie ukierunkowane molekularnie.

W ostatnich latach bardzo duże postępy w leczeniu raka niedrobnokomórkowego osiągnięto za sprawą wyżej wspomnianej immunoterapii, która odblokowuje aktywność układu odpornościowego i efektywnie zwalcza raka. Dobre efekty przynosi także terapia ukierunkowana molekularnie, którą stosuje się w przypadku pacjentów z modyfikacjami genetycznymi w komórkach nowotworowych, a także ze zmianami mutacyjnymi.

Rak płuc (nowotwór płuc) – rokowania

Ile życia zostało osobom z rakiem płuc? Rokowania przy tej chorobie zależne są od stopnia zaawansowania oraz jej typu. Przy raku niedrobnokomórkowym I stopień zaawansowania daje około 60–70 proc. szans na przeżycie pięciu lat, II stopień – od 40 do 50 proc., III stopień – poniżej 15 proc., natomiast IV stopień – poniżej 1 proc. U osób, które nie zdecydowały się na leczenie i które mają raka drobnokomórkowego, prognozowana długość życia wynosi 6-8 miesięcy. Z kolei u tych, które przeszły radioterapię i chemioterapię, szansa na dwuletnie przeżycie wynosi 2-40 proc.

Rak płuc (nowotwór płuc) – przerzuty

W przypadku nowotworu płuc najczęściej odnotowuje się przerzuty do:

• ośrodkowego układu nerwowego – tutaj ich symptomami są drgawki, zawroty głowy, zaburzenia równowagi,
• kości – przerzuty objawiają się bólami kości i patologicznymi złamaniami,
• wątroby – w tym przypadku przerzuty objawiają się poprzez nudności, bóle w nadbrzuszu, żółtaczkę, spadek masy ciała.

Zdarza się, że dochodzi do przerzutów raka płuc również w nadnerczach oraz w drugim płucu.

Jak długo rozwija się rak płuc?

Rak płuca to jeden z tych nowotworów, które rozwijają się przez długi czas, nawet latami. Wykrywa się go najczęściej na bardzo późnym etapie  rozwoju, ponieważ dopiero wtedy widoczne stają się jego objawy. Długość życia zależy od bardzo wielu czynników, w tym od obecności i lokalizacji przerzutów. Rak płuc najczęściej pojawia się pomiędzy 45. a 65. rokiem życia, głównie u mężczyzn.

Od momentu powstania pierwszej rakowej komórki do czasu pojawienia się guza o średnicy 1 cm mija 15 lat. Tyle czasu trzeba też czekać, zanim da on najczęściej jakiekolwiek objawy. Dlatego też tak ważne jest, aby regularnie wykonywać zwłaszcza po 50. roku życia:

• okresowe badanie RTG klatki piersiowej,
• tomografię komputerową.
• cytologiczne badanie plwociny.

Warto pamiętać, że wiek zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór płuc.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482357/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3864624/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4663145/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4931124/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6037963/