Wścieklizna – objawy, leczenie, przeciwdziałanie | HelloZdrowie

Objawy wścieklizny są zróżnicowane. Choroba może przebiegać w sposób gwałtowny, z wyraźną agresją i pobudzeniem chorego. Wścieklizna może również przyjąć postać porażenną – cichą. Choroba jest bardzo niebezpieczna, ponieważ cechuje się szczególnie wysoką śmiertelnością, zwłaszcza jeśli wystąpią objawy kliniczne.

Wściekliznę wywołują wirusy. Choroba zajmuje ośrodkowy układ nerwowy i przebiega pod postacią ostrej infekcji. Klinicznie najważniejszą cechą wścieklizny jest zapalenie mózgu. Objawy wścieklizny manifestują się od 4 do 8 tygodni od zakażenia. Obecnie nie ma postępowania leczniczego w sytuacji wystąpienia objawów wścieklizny.

Drogi przenoszenia wirusa wścieklizny

Typową przyczyną wścieklizny jest pogryzienie przez chore zwierze. Wirus dostaje się do organizmu przez uszkodzenia w skórze oraz oślinienie rany. Wścieklizna jest chorobą odzwierzęca, tzn. że infekcja następuje poprzez kontakt ze zwierzętami. W Europie najczęściej zarażonym zwierzęciem jest lis rudy. Szczególnie niebezpieczne są pokąsania przez nietoperze, które są nosicielami wirusa. Ugryzienia te mogą być trudne do zauważenia z racji nikłych śladów, zostawianych przez zęby nietoperzy. Ryzyko zakażenia wścieklizną stanowi kontakt ze śliną chorego człowieka. Sytuacje potencjalnie groźne to np. korzystanie z tych samych sztućców co chory, kontakty seksualne oraz pocałunki w usta. Zwyczajne kontakty z chorym nie stanowią ryzyka.

Objawy wścieklizny u człowieka

Typowo okres wylęgania wścieklizny wynosi od 4 do 8 tygodni. Jest on jednak zależny od czynników, takich jak ogólne zdrowie chorego, zjadliwości wirusa, rozległości ekspozycji oraz odległości od miejsca wniknięcia wirusa do ośrodkowego układu nerwowego. Wstępne, mało charakterystyczne objawy wścieklizny u ludzi to:

• pogorszenie samopoczucia,
• ból głowy,
• problemy ze snem – bezsenność/nadmierna senność,
• gorączka,
• ból oraz zmiana czucia w miejscu ugryzienia,
• nudności i wymioty,
• ból brzucha,
• ból karku,
• biegunka.

Kolejnym symptomem występującym po pierwszych objawach wścieklizny są zaburzenia psychiki chorego. Do napadowo występujących objawów należą: pobudzenie psychoruchowe, halucynacje wzrokowe i słuchowe oraz zaburzenia świadomości. Ponadto mogą wystąpić drgawki, zaburzenia pracy serca i oddechu. Stan nagłego pobudzenia może pojawić się samoistnie lub wynikać z działania bodźców wzrokowych, słuchowych lub dotykowych. Jednym z bardziej charakterystycznych objawów wścieklizny jest opór chorego przed przyjmowaniem płynów i krztuszenie się w trakcie picia. Wodowstręt w połowie przypadków jest spowodowany lękiem przed silnym skurczem przepony, który jest wywołany przez przełykanie. Wszelkie bodźce nasuwające na myśl akty przełykania wywołują stan pobudzenia, skutkujący wystąpieniem skurczu przepony, drgawek oraz zaburzeń akcji serca i oddechu. Patologiczne skurcze przepony są konsekwencją uszkodzenia motoneuronów wdechowych. Objawem wścieklizny jest wystąpienie niedowładów i porażenia wiotkiego. Do tych dolegliwości dołączają się zaburzenia układu hormonalnego, równowagi kwasowo-zasadowej i elektrolitowej. W następnym okresie choroby występuje śpiączka i nasilenie się wszystkich zaburzeń. W początkowym okresie objawów wścieklizny w przerwie między napadami chory jest współpracujący, często świadomy swojej choroby. Jeżeli faza pobudzenia psychoruchowego jest słabo zaznaczona lub nie występuje wcale, to wówczas jest to postać wścieklizny cichej, której głównym objawem są niedowłady i porażenie.

Objawy wścieklizny u zwierząt

Wścieklizna u psa objawia się zmianą zachowania i charakteru. Zwierzęta spokojne często stają się agresywne, natomiast te agresywne stają się posłuszne i spokojne. Wszelkie dziwne zachowania, np. gryzienie powietrza, połykanie kamieni, są skutkiem omamów wzrokowych. Chore zwierzęta nierzadko przejawiają nieuzasadnioną agresję względem ludzi. Następne objawy wścieklizny to postępujące porażenie kończyn, trudności w przełykaniu, wyciekająca bokiem ślina, opadająca żuchwa oraz zez. Objawem wścieklizny u psa jest również zmiana charakteru szczekania, spowodowana porażeniem strun głosowych. Objawy wścieklizny u kota są podobne do występujących u psów. Nagła zmiana charakteru pupila jest wskazaniem do bacznego obserwowania zwierzęcia. Zdrowe, dziko żyjące zwierzęta unikają kontaktu z ludźmi. Chore na wściekliznę stają się śmiałe i przestają odczuwać lęk przed człowiekiem.

Wścieklizna – leczenie i przeciwdziałanie

Nie ma skutecznego leczenia w przypadku wystąpienia objawów wścieklizny u ludzi. Szczególnie ważne są więc zasady postępowania po ekspozycji. W przypadku ugryzienia, ranę należy dokładnie kilka razy przemyć wodą z mydłem, po czym spłukać czystą wodą. Następnie stosuje się środki odkażające, np. jodynę. W cięższych przypadkach ranę opracowuje się chirurgicznie. Następnie osoba narażona na ekspozycję otrzymuje cykl szczepień przeciwko wściekliźnie. Osoby zawodowo narażone na kontakt ze wścieklizną oraz podróżujące w rejony znacznego ryzyka powinny obowiązkowo się szczepić. W przypadkach ciężkich pogryzień poza szczepionkami podaje się immunoglobulinę przeciw wściekliźnie.