Chora tarczyca. Jak rozpoznać nieprawidłowości?

Z dolegliwościami gruczołu tarczowego zmagają się głównie kobiety między 30 a 50 rokiem życia. Chora tarczyca u dzieci lub mężczyzn pojawia się rzadko. Nieprawidłowości są widoczne w badaniach laboratoryjnych i obrazowych. Leczenie jest uzależnione od wyników tych badań.

Tarczyca to jeden z najważniejszych gruczołów w organizmie człowieka, reguluje pracę większości układów, dba o prawidłowy metabolizm węglowodanów, tłuszczów i białek. Ma również wpływ na płodność, serce, układ pokarmowy, nerwowy oraz kości. Przy chorej tarczycy objawy mogą manifestować się pod postacią zmęczenia, przyrostu masy ciała, zmian skórnych i innych symptomów podobnych do schorzeń niezwiązanych z tarczycą.

Tarczyca – co to za gruczoł?

Tarczyca jest gruczołem dokrewnym odpowiedzialnym za pracę większości układów w organizmie człowieka. Położona poniżej krtani, kształtem przypomina motyla lub kokardę. Zawiaduje nią przysadka mózgowa, która za pomocą hormonu tyreotropowego przekazuje tarczycy sygnały do wytwarzania hormonów: trójjodotyroniny, wolnej tyroksyny i kalcytoniny. Odpowiadają one za szereg funkcji, takich jak metabolizm tłuszczów, białek, węglowodanów, praca mięśni, budowa kości oraz praca układu nerwowego, sercowo-naczyniowego, a nawet pokarmowego.

Przy chorej tarczycy sygnał dostarczany przez przysadkę mózgową jest zakłócony, czego skutkami są nadmiar lub niedobór hormonów i szereg dolegliwości ze strony organizmu. Na kłopoty z tarczycą szczególnie narażone są kobiety w średnim wieku. U dzieci i mężczyzn choroby gruczołu tarczowego są rzadkie.

Chora tarczyca – przykłady schorzeń

Jest szereg chorób tarczycy, które mogą manifestować się różnymi objawami. Wyróżnia się:

• nadczynność tarczycy spowodowaną nadmierną produkcją hormonów;
• niedoczynność tarczycy na skutek niedoborów hormonów;
• limfocytowe zapalenie tarczycy, w którym przeciwciała atakują własne tkanki (choroba Hashimoto);
• guzki na tarczycy – łagodne zmiany nowotworowe;
• wole tarczycowe powstałe na skutek niedoboru jodu (choroba Gravesa-Basedowa).

U niektórych chorych może pojawić się rak tarczycy, który daje przerzuty do kości, płuc lub śródpiersia. Na szczęście występuje on rzadko, bo jest diagnozowany w zaledwie 1% wszystkich przypadków.

Chora tarczyca – objawy

U osób z chorą tarczycą objawy nie zawsze są widoczne gołym okiem. Wstępna diagnoza powinna być potwierdzona wynikami badań laboratoryjnych i obrazowych.

Objawy, które mogą sugerować choroby tarczycy:

• uczucie ciągłego zmęczenia;
• chrypka;
• wrażliwość na niską temperaturę (ciągłe zimno);
• duszność, uczucie ucisku w gardle;
• suchość skóry i świąd;
• nadmierna łamliwość włosów i paznokci;
• zaburzenia miesiączkowania;
• kłopoty z koncentracją;
• obrzęk szyi (wole tarczycowe);
• wytrzeszcz oczu;
• powiększone węzły chłonne;
• problem z połykaniem pokarmu;
• tachykardia;
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego;
• kłopoty z krążeniem;
• stan zapalny trzustki (gdy jest chora tarczyca, a trzustka ma niedostateczną ilość hormonów do produkcji insuliny, może rozwinąć się stan zapalny).

Choć tarczyca jest niewielkim gruczołem, odpowiada za wydolność niemal wszystkich układów w organizmie.

Chora tarczyca a tycie

Przy chorej tarczycy dieta jest kluczowym elementem do utrzymania wagi, ponieważ jej prawidłowa praca reguluje metabolizm. Niedobór hormonów jest przyczyną zwolnienia przemiany materii, dlatego warto zadbać o dobrze zbilansowane i zdrowe posiłki.

Chora tarczyca – diagnostyka

Diagnostyka chorób tarczycy opiera się na wywiadzie ogólnym przeprowadzonym z pacjentem oraz na wynikach badań laboratoryjnych i obrazowych. Chory musi wykonać badania krwi, które określą poziom hormonów i przeciwciał tarczycowych, a także ultrasonografię tarczycy (USG).

W niektórych przypadkach konieczna jest cienkoigłowa biopsja aspiracyjna przeprowadzana ambulatoryjnie lub scyntygrafia tarczycy, umożliwiająca ocenę reakcji potencjalnych guzków na izotop promieniotwórczy.

Leczenie chorej tarczycy

Leczenie chorej tarczycy opiera się na farmakoterapii. Chorzy przyjmują syntetyczne hormony tarczycowe np. jod, które są potrzebne w uzupełnieniu niedoborów. Trzeba być pod stałą opieką endokrynologa. Guzki na tarczycy, jeśli nie dają niepokojących objawów, wystarczy obserwować.

Operacja usunięcia całej lub części tarczycy jest przeprowadzana w momencie, gdy u chorego rozpoznano nietypowe zmiany nowotworowe oraz gdy ucisk uniemożliwia swobodne oddychanie lub przyjmowanie pokarmów. Resekcja tarczycy wymaga podawania choremu hormonów do końca życia. Dawkę leków dobiera lekarz.