Prawidłowe mycie zębów. Jakie są aktualne zalecenia?

Mycie zębów to podstawowa praktyka dbania o higienę jamy ustnej. Dla wielu osób szczotkowanie zębów to codzienna rutyna, którą wykonuje się mechanicznie i bezrefleksyjnie. Jednakże, aby mycie zębów skutecznie zapobiegało problemom stomatologicznym, należy pamiętać o kilku zasadach. Jak myć zęby? Ile minut poświęcić na tę czynność? Jak powinno wyglądać mycie zębów u niemowlaków? 

Jak prawidłowo myć zęby? 

Wyróżnia się kilka technik mycia zębów (m.in. metoda Bass’a, metoda Charters’a), które różnią się między sobą kątem ustawienia szczoteczki i kierunkiem wykonywanych ruchów. Na początku łatwiej jednak zapamiętać dwie podstawowe metody mycia zębów: 

• wymiatającą – polega na wykonywaniu ruchów wymiatających, a główka szczoteczki ustawiona jest pod kątem 45 stopni do zębów; 
• okrężną – polega na wykonywaniu delikatnych ruchów okrężnych na powierzchni zębów, a główka szczoteczki ustawiona jest prostopadle do zębów. 

Przy myciu zębów ważne są dwie zasady: 

1. Kolejność mycia – najpierw myj zewnętrzne powierzchnie zębów, potem żujące, następnie wewnętrzne. Na końcu delikatnie myj dziąsła i powierzchnię języka. 
2. Delikatność – nie dociskaj szczoteczki zbyt mocno do zębów, unikaj twardych szczoteczek. Obchodząc się z zębami zbyt brutalnie podczas szorowania, możesz uszkodzić zarówno szkliwo, jak i dziąsła. 

Te dwie techniki (wymiatająca i okrężna) oraz zasady (kolejność mycia i delikatność przy szczotkowaniu) są uniwersalne i dotyczą mycia zębów zarówno szczoteczką manualną, jak i elektryczną lub soniczną. 

Ile powinno się myć zęby? 

Stomatolodzy są zgodni, że minimalny czas, jaki powinien być przeznaczony na dokładne umycie zębów, to ok. 2 minuty. Niektórzy specjaliści twierdzą nawet, że zasada ta odnosi się do mycia zębów szczoteczką elektryczną. W przypadku używania szczoteczki manualnej należałoby ten czas dwukrotnie wydłużyć. 

Przy myciu zębów z aparatem ortodontycznym szczególnie ważne jest dodatkowe używane płynu do płukania jamy ustnej i irygatora. Warto wówczas sięgać po specjalne płyny ortodontyczne. 

Ile razy dziennie szczotkować zęby? 

Zęby należy myć minimum dwa razy dziennie – rano i wieczorem. Jeśli jest taka możliwość, można je myć po każdym posiłku.  

Wiele osób zastanawia się, czy myć zęby przed lub po śniadaniu. Nie ma co do tego ścisłych wytycznych, warto jednak pamiętać, że podczas snu spada produkcja śliny, a tym samym w jamie ustnej wzrasta liczba bakterii. Stąd między innymi bierze się nieprzyjemny zapach z ust po przebudzeniu. Umycie zębów przed śniadaniem pozwoli usunąć nagromadzone w ciągu nocy bakterie.  

Co więcej, mycie zębów przed śniadaniem zwiększa produkcję śliny, a ta jest ważna dla utrzymania zdrowia zębów. Optymalnie byłoby myć zęby przed i po śniadaniu, jednak nie zawsze jest to możliwe, dlatego lepiej wybrać opcję przed posiłkiem. 

Od kiedy myć zęby niemowlakowi? 

O higienę jamy ustnej niemowlaka należy zadbać już około pierwszego miesiąca życia, jeszcze przed wyrżnięciem zębów. Wówczas zabiegi pielęgnacyjne ograniczają się do mycia dziąseł, najlepiej każdego wieczoru przed snem. Dziąsła należy przemywać gazikiem nasączonym wodą, który owijamy wokół palca wskazującego. Gazik można zastąpić naparstkiem z mikrofibry lub specjalną silikonową szczoteczką dla niemowląt, którą nasuwa się na palec. 

Gdy pojawią się pierwsze ząbki (6-12 miesiąc życia), należy je myć szczoteczką z włosiem i pastą. Warto wybrać specjalną szczoteczkę przeznaczoną dla maluchów, która wyróżnia się małą główką, bardzo miękkim włosiem i krótką szyjką szczoteczki – jest to najbezpieczniejsza opcja dla dziecka i może zminimalizować odruch wymiotny przy myciu zębów.  

Pasta dla dzieci powinna zawierać fluor, a ilość nakładana na szczoteczkę być wielkości ziarenka ryżu. Już przy pierwszych zębach należy wprowadzić rytuał mycia ich dwa razy dziennie – rano i wieczorem. 

Jak używać płynu do płukania i irygatora?  

Właściwa higiena jamy ustnej to nie tylko mycie zębów szczoteczką i pastą, ale także używanie: 

• płynów do płukania jamy ustnej,  
• nici dentystycznych, 
• irygatorów. 

Jednak to, jak poprawnie powinna wyglądać taka pielęgnacja, nie zawsze jest oczywiste. Na przykład, kiedy stosować płyn do płukania jamy ustnej – przed czy po myciu zębów? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, a oba rozwiązania mają swoje zalety.  

Płukanie jamy ustnej przed myciem zębów zmiękcza płytkę nazębną, dzięki czemu podczas szczotkowania łatwiej ją usunąć. Z kolei płukanie zębów po myciu pomaga na dłużej zachować świeży oddech i wzmocnić szkliwo.  

Irygator należy stosować przed myciem zębów – zachowując tę kolejność, sprawisz, że resztki jedzenia namiękną i będą łatwiejsze do usunięcia. 

Bibliografia: 

1. Bruzda-Zwiech A., Szydłowska-Walendowska B., Wochna-Sobańska M., Daszkowska M., Filipińska-Skąpska R., Hilt A., Lubowiedzka-Gontarek B. Wpływ nawyków higienicznych i żywieniowych na stan uzębienia dzieci w wieku przedszkolnym. Dental and Medical Problems 2005, 42(2): 267-272. 
2. Govindaraju L, Gurunathan D. Effectiveness of Chewable Tooth Brush in Children-A Prospective Clinical Study.  Journal of Clinical and Diagnostic Research for doctors 2017 Mar;11(3): ZC31-ZC34. 
3. Jankowska A., Kopański Z., Wróblewska M., Błaszczak B. The awareness of adults concerning health-oriented attitudes which reduce the risk of the development of dental caries in children. Journal of Public Health, Nursing and Medical Rescue 2014, (4): 59-69. 
4. Kozłowska M., Streit, D., Kozłowski, P., & Cuch, B. (2015). Analiza nawyków i zachowań związanych z higieną jamy ustnej. Journal of Education, Health and Sport, 5(9): 94-101.