Badanie dna oka – na czym polega? Co wykrywa i jak wpływa na wzrok?

Badanie dna oka pozwala zdiagnozować nie tylko choroby wzroku. Takie badanie dostarcza również informacji na temat funkcjonowania i kondycji całego organizmu. Pozwala na diagnozę i monitorowanie wielu różnych chorób, takich jak nadciśnienie, cukrzyca czy miażdżyca. Kto i kiedy powinien wykonać badanie dna oka? Jak się do niego przygotować?

Badanie dna oka – co to? 

Badanie dna oka umożliwia diagnozowanie i monitorowanie wielu chorób. Zmiany, które zachodzą na dnie oka, są następstwem różnych schorzeń, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie. Dzięki badaniu można je wcześniej zdiagnozować, a co za tym idzie, szybciej wdrożyć leczenie. Na badanie dna oka kierują nie tylko okuliści, ale też diabetolodzy, interniści czy kardiolodzy. Lekarze wysyłają na nie pacjenta, jeśli chcą sprawdzić jego stan zdrowia oraz upewnić się, że podjęte leczenie jest skuteczne.

Kto i kiedy powinien zrobić badanie dna oka? 

Wskazaniami do przeprowadzenia badania dna oka są przede wszystkim: 

• cukrzyca, 
• choroby neurologiczne (m.in. podejrzenie guza wewnątrzgałkowego czy udar mózgu), 
• miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, 
• osłabienie ostrości widzenia, 
• ubytki w polu widzenia, 
• zaburzenia widzenia barw, 
• widzenie jednym okiem inaczej niż drugim, 
• widzenie przedmiotów w różnej wielkości, w zależności od tego, którym okiem się patrzy, 
• pojawiające się czarne punkty, chociaż nie ma ich w miejscu czy na obiekcie, na który się patrzy, 
• widzenie silniejszych błysków światła niż są w rzeczywistości, 
• wrażenie braku widoczności z jednej strony. 

Na badanie powinny zgłosić się osoby po 35. roku życia, u których ktoś z rodziny zmagał się lub zmaga z jaskrą. Warto je wykonać również wtedy, gdy w rodzinie występowała krótkowzroczność (większa niż 3,5 dioptrii). Lekarze są też zdania, że po 40. roku życia takie badania powinny być wykonywane regularnie co 3 lata. 

Jak przygotować się do badania dna oka? 

Czy do badania dna oka trzeba się przygotować? Nie ma specjalnych wymogów. Warto jednak udać się na nie z kimś bliskim, bo z powodu rozszerzonej kroplami z atropiną źrenicy widoczność jest później bardzo ograniczona. Przed wykonaniem badania lekarz będzie przeprowadzał szczegółowy wywiad. Na pewno zapyta o wszystkie przyjmowane leki. Jeśli przyjmujesz jakieś farmaceutyki, to warto spisać ich nazwy, by później mieć pewność, że wszystkie informacje zostały przekazane. Osoby zmagające się z jaskrą muszą przynieść na badanie dna oka książeczkę jaskrową, a także wyniki wcześniej wykonywanych badań. 

Jak wygląda badanie dna oka? 

Na początku lekarz zapuszcza do oczu krople rozszerzające źrenice i dopiero po upływie około kwadransa, w zaciemnionym pokoju wykonywane jest badanie właściwe. Można to zrobić na trzy sposoby. Najczęściej przy użyciu wziernika ocznego (oftalmoskopu) lekarz zagląda na dno oka, wpuszczając do niego światło, które przechodzi przez soczewkę i ciało szkliste, dobrze oświetlając struktury. Dzięki temu można ocenić naczynia krwionośne, stan siatkówki oraz tarczę nerwu wzrokowego. Takie badanie pozwala zdiagnozować:  

• miażdżycę,  
• nadciśnienie tętnicze,  
• cukrzycę,  
• choroby błony naczyniowej,  
• choroby plamki żółtej.  

Specjalista może także przeprowadzić badanie metodą oftalmoskopii pośredniej. W tym przypadku stosuje soczewkę skupiającą. Dzięki nakierowaniu światła na źrenicę może zobaczyć powiększony, aczkolwiek obrócony obraz dna oka. Najnowszym sposobem przeprowadzenia badania dna oka jest użycie fundskamera, wykonuje on kolorowe zdjęcie dna oka o bardzo wysokiej rozdzielczości. W momencie przeprowadzania badania źrenica nie może być mniejsza niż 2,5 mm.

Czego przestrzegać po badaniu dna oka? 

Po przeprowadzonym badaniu dna oka pacjent nie powinien prowadzić samochodu ani obsługiwać żadnych maszyn. Nie zaleca się także korzystania i pracy przy komputerze przez około 6 godzin. Bezpośrednio po wyjściu z przychodni warto mieć na sobie okulary przeciwsłoneczne, ponieważ oczy są nadwrażliwe na światło. 

Bibliografia: 

1. Dubois L., Badania okulistyczne, Górnicki, Wrocław 2020. 
2. Grabarska-Liberek I., Podstawy okulistyki dla studentów medycyny i lekarzy rodzinnych, Termedia, Poznań 2021. 
3. Grosvenor T., Optometria, Edra Urban & Partner, Wrocław 2013.