Zawroty głowy – jakie są najczęstsze przyczyny?

Zawroty głowy i zaburzenia równowagi są częstymi dolegliwościami zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Przyczyny zawrotów głowy dotykają układu równowagi, w tym błędnika, zmysłu czucia głębokiego oraz wzroku.

Przyczyny zawrotów głowy można podzielić na fizjologicznie i niefizjologiczne. Do tych pierwszych zalicza się naturalne uczucie kołowania podczas np. tańca, zabaw z dziećmi czy przebywania na wysokości. Nie są one powodem do niepokoju. Patologicznymi przyczynami zawrotów głowy i mdłości mogą być zaburzenia ucha środkowego i wewnętrznego.

Częste zawroty głowy – przyczyny

Najczęstszą przyczyną zawrotów głowy jest zaburzenie ucha wewnętrznego. Szacuje się, że występuje on u 50% wszystkich chorych ze zdiagnozowanymi patologicznymi zawrotami głowy. Innymi przyczynami zawrotów głowy i nudności bywają niedociśnienie tętnicze (5%), a także skutki uboczne stosowania leków.

Przyczyny lekkich zawrotów głowy, trwających od kilku sekund do kilku godzin, najczęściej związane są ze zmianą pozycji ciała (z leżącej na stojącą) bądź hiperwentylacją (spowodowaną szybkimi wdechami i wydechami). Rzadziej jest to jeden z objawów hipoglikemii (obniżenia stężenia glukozy we krwi), niewydolności tętnic szyjnych lub choroby Meniere’a (gromadzenia się wody w uchu wewnętrznym, inaczej wodniaka błędnika).

Silne i trudno znikające zawroty głowy mogą trwać nawet kilka tygodni. Przyczynami neurologicznymi zawrotów głowy tego typu są zazwyczaj urazy nerwu przedsionkowego.

Zawroty przewlekłe i nawracające są na ogół niezbyt silne, ale mogą być konsekwencją miażdżycy naczyń mózgowych i w rzadszych przypadkach guza mostkowo-móżdżkowego. Potencjalną chorobą, która może się objawiać zawrotami głowy, ale też bladością skóry i ogólnym osłabieniem, jest anemia.

Zaburzenia równowagi i zawroty głowy mogą być ponadto efektem poważniejszych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. Jeśli poza zawrotami odczuwa się drętwienie twarzy oraz kończyn oraz trudności w wypowiadaniu się, należy jak najszybciej wezwać karetkę pogotowia, ponieważ mogą być to objawy udaru mózgu. Innym poważnym zagrożeniem jest sepsa, w której poza zawrotami występują również biegunka, wysypka oraz wysoka temperatura ciała.

Łagodzenie zawrotów głowy

Jeśli nie jest możliwe wyeliminowanie przyczyn bólu i zawrotów głowy, można starać się złagodzić dokuczliwe objawy. Jedną ze znanych metod jest akupresura, którą można wykonywać samemu w domowym zaciszu. Za pomocą kciuka i palca wskazującego należy uciskać nasadę nosa. Równie dobrze sprawdzi się ucisk między pierwszą a drugą kością śródstopia. Jeśli zawrotom towarzyszą mdłości i wymioty, babcinym i bezpiecznym sposobem jest wypicie naparu z mięty lub dziurawca (wchodzi w interakcje z niektórymi lekami).

Prewencja zawrotów głowy i nudności opiera się na stosowaniu odpowiedniej diety, najlepiej niskotłuszczowej z dużą ilością świeżych owoców i warzyw. Należy również unikać używek, takich jak alkohol i ciemna kawa, ponieważ zwiększa to ryzyko hiperwentylacji. W sytuacjach nagłych zaleca się miarowe oddychanie do papierowej torebki (wyrównuje się wówczas stężenie dwutlenku węgla i tlenu).

Leczenie zawrotów głowy

Istnieje wiele metod walki z zawrotami głowy. Dobór leków musi być jednak uzależniony od przyczyny oraz stopnia nasilenia symptomów. Warto podkreślić, że wszystkie leki przeciw zawrotom głowy działają tylko na objawy i nie eliminują przyczyn ich powstawania. Zdarza się, że zaburzenia równowagi oraz silne zawroty głowa występują równolegle z zaburzeniami na tle psychicznym  – depresją, lękami oraz nerwicami. Kiedy choroba związana jest z nieprawidłowościami błędnika, lekarz często decyduje się na zapisanie leków moczopędnych.

Najczęściej stosowane leki to:

• preparaty działające na naczynia krwionośne, np. betahistyna lub flunaryzyna
• preparaty przeciwhistaminowe, np. klemastyna, dimenhydrynat
• preparaty neurostymulujące, np. piracetam
• neuroleptyki, w tym m.in. chlorpromazyna i prometazyna.

W bardzo rzadkich przypadkach wymagana jest operacja, mająca na celu pozbycie się dolegliwości związanych z zawrotami głowy. Ma to miejsce wówczas, gdy farmakoterapia zawodzi. Chirurdzy mogą zdecydować się na przecięcie nerwu przedsionkowego, tylnego nerwu łagiewkowego, a nawet usunięcie błędnika (tylko w przypadku głębokiego niedosłuchu).