Kołatanie serca – o czym może świadczyć przyspieszone bicie serca? Jak reagować?

Kołatanie serca jest niepokojącym uczuciem silnego i przyspieszonego bicia serca. Odczuwa się je jako zwiększoną częstotliwość uderzeń. Objawy kołatania serca mogą występować zarówno u osób zdrowych, jak i chorych.

Kołatanie serca to stan zwiększonej częstotliwości skurczu przedsionków i występującego tuż po nim skurczu komór. W warunkach spoczynku, gdy człowiek nie podlega żadnym czynnikom stresowym ani chorobowym, serce bije średnio około 70 razy na minutę. Fizjologiczny rytm serca rozpoczyna się w strukturze zwanej węzłem zatokowo-przedsionkowym i to ona, działając jak rozrusznik, nadaje rytm całemu mięśniowi. Impulsy elektryczne rozchodzą się na całe serce. Kołatanie serca w ciąży, przy nadciśnieniu tętniczym, u osób z nadczynnością tarczycy oraz hipoglikemią to dość często występujące zjawisko.

Kołatanie serca – przyczyny

Istnieje kilka możliwych czynników, które mogą zakłócać fizjologiczną pracę serca. Zalicza się do nich m.in. wysiłek fizyczny, arytmię serca, stres, spożywanie kofeiny i teiny, przyjmowanie niektórych leków, spożywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych, emocje. Innymi przyczynami są niektóre choroby autoimmunologiczne. Kołatanie serca w nocy może być objawem schorzeń psychicznych, w tym nerwicy, przewlekłych stresów lub napadów paniki. Jest to często objaw izolowany, który występuje razem z innymi symptomami schorzeń natury psychicznej. Kołatanie serca często towarzyszy menopauzie i występować może równolegle z uderzeniami gorąca.

Kołatanie serca – co robić?

Postępowanie w przypadku wystąpienia kołatania serca jest kwestią bardzo indywidualną. Wszystko uzależnione jest od indywidualnego przypadku i powinno być skonsultowane z lekarzem. Jeśli niepokojące objawy kołatania serca pojawiają się często i nie są wynikiem spożywanych płynów, wysiłku fizycznego ani sytuacji stresowych, zalecane jest wykonanie szczegółowych badań elektrokardiografii (EKG) oraz monitorowania holterowskiego. Ponadto zaleca się wykonania badań z krwi na ustalenie poziomu elektrolitów, w tym głównie potasu, magnezu i wapnia oraz sodu. Istnieje wskazanie do wykonania badania poziomu hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny) oraz ich przeciwciał. Jeśli wynik będzie niepokojący, często wykonuje się także ultrasonografię (USG) tego gruczołu. Lekarz podczas wywiadu i badania sprawdzi także, czy jest to dolegliwość napadowa (oznacza to, że co prawda zaczyna się nagle i gwałtownie, ale równie szybko się kończy) czy też nienapadowa (wówczas tak zaczyna się powoli i stopniowo narasta). Innym pytaniem, na które lekarz musi odpowiedzieć, aby dobrać odpowiednie leczenie, jest kwestia miarowości lub niemiarowości „kołatania”. Pozostaje jeszcze kwestia ustalenia, czy symptomy ograniczają się wyłącznie do klatki piersiowej, czy też są przez pacjentów odczuwane również w innych miejscach, np. szyi.

Czym jest tzw. „nerwica serca”?

W dzisiejszych czasach odnotowuje się bardzo dużą liczbę przypadków nadpobudliwości układu autonomicznego, podczas której obserwuje się kołatanie serca, określane często jako nerwica serca. Chory uskarża się na nieprzyjemne uczucie ucisku oraz gniecenia w klatce piersiowej. Objawy te przybierają na sile w sytuacjach stresowych, głównie związanych z licznymi obowiązkami zawodowymi. Pacjenci niekiedy określają to uczucie jako „obecność serca w gardle”. Nerwica serca może występować razem z innymi objawami towarzyszącymi, takimi jak uczucie mrowienia rąk (parestezje), duszności oraz wybudzanie się w środku nocy lub kłopoty z zasypianiem. Często występują też bóle głowy o charakterze napadowym. Objawy te pojawiają się najczęściej wieczorami i w nocy, co ma to związek z wykształceniem lęku przed pracą następnego dnia lub strachu przed kolejną nieprzespaną nocą. Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób nerwica serca określana jest jako zespół da Costy lub asteni nerwowo-krążeniowa.

Leczenie kołatania serca

Wdrożenie leczenia farmakologicznego zależy od osobniczego przypadku. W poważniejszych przypadkach lekarz bierze pod uwagę wyniki badań zarówno echokardiograficznych, jak i laboratoryjnych. U niektórych pacjentów niezbędna może być również wizyta u kardiologa, a czasem i lekarza psychiatry. Jeśli jednak wyniki nie są niepokojące i nie odbiegają od normy, lekarz zazwyczaj rezygnuje z leczenia farmakologicznego. Czasami wystarczająca jest odpowiednia dieta i ograniczenia spożywania kawy, herbaty i alkoholu. Jeśli główną przyczyną kołatania serca był przewlekły stres, pomocne mogą okazać się techniki relaksacji.