Roztocza kurzu domowego. Co należy o nich wiedzieć?

Roztocze kurzu domowego jest jedną z najczęstszych przyczyn uczuleń u mieszkańców Europy Środkowej, dotykając około 10% populacji. Niewidoczne gołym okiem pajęczaki żywią się martwą materią organiczną i mogą wywoływać alergię IgE zależną. Jak rozpoznać alergię na roztocza i skutecznie sobie z nią radzić? 

Czym są roztocza kurzu domowego? 

Roztocza kurzu domowego należą do grupy saprofitów, inaczej mikrokonsumentów. Te niewielkie pajęczaki mierzą sobie od 0,2 do 0,6 mm. Na całym świecie żyje ponad 50 tysięcy gatunków roztoczy, choć w polskim klimacie spotyka się jedynie niewielką ich część. W mieszkaniach zazwyczaj występują przedstawiciele gatunku D. pternonyssinus oraz D. farinae i to one zwykle są odpowiedzialne za wywoływanie objawów alergicznych. Krótki cykl życia roztoczy – zaledwie około 6 tygodni – nie przeszkadza im się rozmnażać szybko i efektywnie. W jednym materacu może przebywać jednocześnie nawet kilka milionów osobników. 

Roztocza odżywiają się martwą materią organiczną pozostawianą przez ludzi i zwierzęta. Spożywają fragmenty włosów, naskórka, paznokci, a także sierści. 

Gdzie żyją najczęściej roztocza kurzu domowego? 

Koncentracja roztoczy występuje przede wszystkich w pomieszczeniach, w których panuje zaduch i które są rzadko wietrzone. Chętnie zasiedlają one tapicerowane meble, pościel, ręczniki, dywany, grube zasłony, ale również zabawki wykonane z pluszu. 

Jak rozpoznać alergię na roztocza kurzu domowego? 

Alergia związana z roztoczami ma związek nie tyle z samymi pajęczakami, ile z pozostawianymi przez nie odchodami. Powoduje ona wytwarzanie przez nasze organizmy immunoglobuliny E (IgE). To przeciwciało, którego zadaniem jest zwalczaniu alergenu. Następnie IgE łączy się z komórkami układu odpornościowego, które ulegają degranulacji, czyli rozpadowi. W efekcie do organizmu uwalniane są mediatory stanu zapalnego odpowiedzialne za reakcję alergiczną. Jak rozpoznać alergię na roztocza? Charakterystyczne objawy to na przykład: 

• napady kichania; 
• wodnisty katar i uczucie zatkanego nosa; 
• swędzące i załzawione oczy oraz zaczerwienienie spojówek; 
• problemy dermatologiczne np. wysypki, czerwone plamy na skórze; 
• objawy zbliżone do astmy – duszności, uczucie ucisku w klatce piersiowej; 
• trudności z koncentracją; 
• przewlekłe zmęczenie; 
• bóle głowy. 

Objawy mogą nasilać się podczas sprzątania mieszkania. Ścieranie kurzu, trzepanie pościeli czy dywanów powoduje, że alergeny wzbijają się w powietrze i dostają się do dróg oddechowych. 

Choć alergia na roztocza ma charakter całoroczny, jej objawy są szczególnie uciążliwe w miesiącach jesienno-zimowych. W tym okresie rzadziej wietrzymy pomieszczenia, a mikroklimat w pomieszczeniach staje się ciepły i suchy, co sprzyja rozmnażaniu się saprofitów.  

Jak leczyć alergię na roztocza kurzu domowego? 

Leczenie alergii na roztocza kurzu domowego należy rozpocząć od odpowiedniej diagnostyki. W praktyce przeprowadza się dwa rodzaje testów. Testy skórne polegają na umieszczeniu na powierzchni skóry alergenu i obserwowaniu odczynu. W zależności od jego nasilenia można ocenić stan zaawansowania uczulenia. Bardziej precyzyjne wyniki dają testy z krwi na obecność specyficznych przeciwciał. Jednym z badań jest ocena ilościowej obecności białka rDer p2. Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy kleszcza Dermatophagoides farinae. 

Najprostsze metody leczenia mają charakter objawowy i polegają na podaniu pacjentowi odpowiednich leków. Mogą to być kortykosteroidy, leki obkurczające błonę śluzową nosa, a w przypadku objawów astmatycznych – montelukast, jeżeli istnieją przeciwwskazania do podawania kortykosteroidów. Niestety tego rodzaju terapia działa jedynie doraźnie, znosząc objawy alergii, ale nie likwidując przyczyny problemu. Jedynym sposobem na trwałe pozbycie się alergii na roztocza jest immunoterapia swoista, znana również jako odczulanie. 

Roztocza kurzu domowego – jak się ich pozbyć? 

Chcąc pozbyć się roztoczy z pomieszczeń domowych, należy systematycznie odkurzać mieszkanie przy użyciu urządzenia wyposażonego w filtr HEPA. Warto zadbać o regularną wymianę pościeli oraz ręczników, a także używać naturalnych tekstyliów. Pościel i zabawki powinny być prane przynajmniej raz w tygodniu. Aby zapobiec gromadzeniu się kurzu, w miarę możliwości przedmioty stojące na półkach należy chować w szafach i szufladach. Można rozważyć też stosowanie akarycydów, preparatów, które pomagają pozbyć się niechcianego gościa z mieszkania lub domu. 

Roztocza mogą okazać się uciążliwym problemem zwłaszcza w przypadku najmłodszych domowników. Regularna ekspozycja na antygen niekiedy skutkuje rozwinięciem się objawów astmatycznych w przyszłości. 

Bibliografia: 

1. Ukleja-Sokołowska N. i in.; Alergia na roztocza kurzu domowego i krewetki – co wiemy obecnie?; Alergia Astma Immunologia 2018, 23 (3): 221-227; 
2. Samoliński B.; Alergia na roztocze kurzu domowego; Diagnostyka i Terapia; Wydawnictwo Alergologiczne Zdrowie 2017; 
3. Samoliński B.; Profilaktyka uczulenia na roztocze kurzu mieszkaniowego – rola nowoczesnego akarycydu Allergoff; Wydawnictwo Alergologiczne Zdrowie; 4/2017.