Lamblioza – przyczyny i leczenie. Jak rozpoznać lambliozę?

Lamblioza to jedna z częstszych chorób pasożytniczych występujących u ludzi. Nieleczona może być przyczyną ostrych biegunek oraz zaburzeń wchłaniania składników odżywczych. Z artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny lambliozy, czy jest ona niebezpieczna i w jaki sposób przebiega leczenie. 

Lamblioza – co to za choroba? 

Lamblioza (in. giardioza) to choroba pasożytnicza wywoływana przez pierwotniaki Giardia lamblia. Po raz pierwszy została zidentyfikowana w drugiej połowie XVII w. Choć występuje głównie w krajach rozwijających się (szacuje się, że na lambliozę może chorować tam nawet co trzecia osoba), w krajach rozwiniętych dotyka od 2% do 5% populacji. W Polsce na giardiozę zapada średnio 3 tysiące osób rocznie, choć najprawdopodobniej są to dane mocno zaniżone, ponieważ odnoszą się jedynie do pełnoobjawowej postaci choroby. 

W jaki sposób dochodzi do zarażenia pasożytem Giardia lamblia? 

Do zachorowania na lambliozę dochodzi na drodze oralno-fekalnej, poprzez spożycie wody lub pokarmu zanieczyszczonego cystami (zakaźnymi formami). Okazuje się, że pasożyty z rodziny Giardia lamblia są bardzo zaraźliwe dla człowieka – wystarczy mniej niż 10 cyst, aby wywołać objawy chorobowe. Lambliozy nie należy utożsamiać jedynie z pobytami w rejonach tropikalnych. Spożycie nieumytych warzyw i owoców czy korzystanie z cudzych przyborów toaletowych również może prowadzić do zakażenia. 

Ze względu na wektor zakażenia, na giardiozę narażone są przede wszystkim dzieci w żłobkach i przedszkolach, u których nie są jeszcze w pełni wykształcone właściwe nawyki higieniczne. Chorują również na nią osoby dorosłe, zwłaszcza te uprawiające seks oralno-analny. Warto pamiętać, że cysty pasożyta Giardia lamblia są odporne na działanie czynników środowiskowych. W niskich temperaturach i przy wysokiej wilgotności powietrza mogą przeżyć nawet kilka miesięcy. 

Jakie są objawy lambliozy? 

Zarażenie się lambliozą może przebiegać na jeden z trzech sposobów: 

• całkowicie bezobjawowo; 
• jako ostra lub podostra niezapalna biegunka; 
• przewlekła biegunka, której dodatkowo mogą towarzyszyć niedożywienie oraz utrata masy ciała, a także nudności i wymioty. 

Do rzadkich objawów giardiozy zalicza się: 

• zapalenie błony maziowej stawów; 
• wysypkę; 
• świąd skóry; 
• zapalenie błony naczyniowej oka; 
• alergie pokarmowe; 
• luźne stolce; 
• bóle brzucha; 
• wzdęcia i gazy. 

Jeżeli biegunka przybiera postać przewlekłą, dodatkowo u chorego może pojawić się niedożywienie oraz deficyty, zwłaszcza w zakresie poziomu laktazy, witaminy A, kwasu foliowego oraz witaminy B12. W przypadku dzieci mogą wystąpić objawy neurologiczne lambliozy w postaci zaburzeń funkcji poznawczych, a także zahamowanie wzrostu spowodowane niedostatkiem substancji odżywczych. 

Najlepsze badania na lambliozę 

Pasożyta wywołującego lambliozę można stosunkowo łatwo wykryć. Służą do tego badania kałowe, które przeprowadza się w poszukiwaniu cyst. Z uwagi na to, że cysty są wydalane w nieregularnych odstępach czasu, zaleca się przeprowadzenie diagnostyki przynajmniej trzykrotnie, najlepiej w odstępach kilku dni. 

Do metod bardziej uciążliwych dla pacjenta zalicza się wykorzystanie sondy dwunastniczej albo badanie histopatologiczne, polegające na pobraniu niewielkiego wycinka tkanki ze ściany dwunastnicy. Przeprowadza się je głównie w przypadku, kiedy objawy typowe dla lambliozy utrzymują się przez dłuższy czas, a jednocześnie w kale nie zidentyfikowano pasożytów. Rosnącą popularnością cieszą się też testy molekularne:  

• immunofluorescencyjny test ELISA – poszukuje się antygenu ściany cysty; 
• immunenzymatyczny test EIA – poszukuje się antygenu kałowego. 

Jak wygląda leczenie lambliozy? 

Lamblioza rzadko ma przebieg samoograniczający się, z reguły wymaga leczenia. W tym celu stosuje się kilka grup leków o zróżnicowanej skuteczności. Są to: 

• metronidazol; 
• trinidazol; 
• albendazol; 
• furazolidon; 
• paramomycyna; 
• nitazoksanid; 
• kwinakryna. 

Lekiem z wyboru jest zwykle metronidazol lub inne leki z grupy 5-nitroimidazoli. Z kolei po kwinakrynę sięga się rzadko z uwagi na silne efekty uboczne. Skuteczność wymienionych związków waha się od ponad 40% do 100%, przy czym schemat dawkowania u dzieci i dorosłych w każdym przypadku powinien być określony przez lekarza. 

Do czego prowadzi nieleczona lamblioza? 

Nieleczona lamblioza może prowadzić do ciężkich niedoborów witamin i minerałów w organizmie, a w konsekwencji do rozwoju wielu chorób. U chorych pojawiają się objawy anemii, zespół jelita drażliwego, a w skrajnych przypadkach lipodystrofia jelitowa (tzw. choroba Whipple’a), czyli bakteryjna infekcja wieloukładowa. 

Czy lamblioza u dzieci może być niebezpieczna? 

Zakażenie pasożytami Giardia lamblia jest szczególnie niebezpieczne u niemowląt i małych dzieci. Utrzymujące się przez dłuższy czas uporczywe biegunki mogą prowadzić do odwodnienia organizmu. Niezbędna może okazać hospitalizacja pacjenta, aby zapobiec poważnym powikłaniom. 

Bibliografia: 

1. Fink M. Y., Shapiro D., Singer S. M., Giardia lamblia: Laboratory Maintenance, Lifecycle Induction, and Infection of Murine Models, Current Protocols in Microbiology 2020, 57(1):e102. 
2. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Państwowy Instytut Badawczy – Informacja o zachorowaniach na giardiozę. Przewodnik. 
3. Wiercińska-Drapało A., Giardioza — obraz kliniczny, rozpoznawanie i leczenie; Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2, nr 3.