Pocisz się częściej niż inni? Zobacz, co może oznaczać nadpotliwość

Pocenie się to naturalna reakcja, dzięki której organizm utrzymuje prawidłową temperaturę ciała. Problem pojawia się w momencie, gdy dochodzi do nadmiernego i niespodziewanego wydzielania potu, co jest nieadekwatne do sytuacji. Jeśli bez powodu masz stale wilgotne ręce, stopy czy plecy, z pewnością czujesz się niekomfortowo. Sprawdź, jakie są przyczyny nadpotliwości i jak sobie z nią poradzić.

Czym jest nadpotliwość?

Nadpotliwość, inaczej hiperhydroza, to stan, w którym organizm wytwarza zbyt dużo potu. Nadmierne pocenie się może dotyczyć całego ciała lub poszczególnych jego części. Choć tego typu dolegliwość z pozoru wydaje się błahym problemem, w rzeczywistości znacząco pogarsza jakość życia chorych. Jeśli nadpotliwość dotyczy i ciebie, z pewnością zdarzyły ci się sytuacje, w których spocone ręce, pachy czy twarz były powodem do wstydu oraz skrępowania. Ciągłe pocenie się może frustrować i prowadzić do niskiego poczucia własnej wartości. Na szczęście z nadpotliwością można skutecznie walczyć. 

Jakie są przyczyny nadmiernego wydzielania potu?

Pocenie się to ważny mechanizm termoregulacyjny. Odpowiadają za niego gruczoły potowe rozmieszczone na całym ciele, z wyjątkiem skóry warg. Pracują one cały czas, wydzielając codziennie ok. 500-800 ml potu. Większa ilość powstaje, gdy temperatura otoczenia wzrasta powyżej 30 stopni Celsjusza, a także podczas wysiłku fizycznego, gorączki czy silnego stresu – może to być nawet kilka litrów dziennie. O nadpotliwości mówi się, gdy wzmożone wydzielanie potu nie jest odpowiedzią na żaden z powyższych czynników. 

Bezpośrednią przyczyną nadpotliwości jest zwiększona aktywność gruczołów potowych. Gdy stan ten spowodowany jest czynnikami genetycznymi, mówi się o nadpotliwości pierwotnej. Osoby z hiperhydrozą pierwotną zmagają się głównie z poceniem się pach, dłoni lub stóp. Objawy pojawiają się już w dzieciństwie bądź w okresie dojrzewania i trwają w życiu dorosłym. 

Hiperhydroza może być objawem wielu chorób

Drugą postacią nadpotliwości jest nadpotliwość wtórna. Występuje ona w przebiegu niektórych chorób: 

• otyłości – przy zwiększonej masie ciała organizm szybciej się męczy i łatwiej poci, 
• nadczynności tarczycy – zwiększenie produkcji hormonów powoduje przyspieszenie metabolizmu, wzrost wytwarzania ciepła i większe wydzielanie potu, 
• cukrzycy – nagły spadek cukru we krwi prowadzi do hipoglikemii, która wywołuje zimne poty, 
• choroby nowotworowej – z nadmierną potliwością zmaga się 14-28% pacjentów onkologicznych w zaawansowanym stadium choroby. U chorych często pojawiają się tzw. poty nocne, 
• niewydolności serca – hiperhydroza może przebiegać z ochłodzeniem i bladością kończyn, 
• reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) – nadmierne pocenie się należy do nietypowych objawów RZS, pojawia się w początkowej fazie choroby, 
• gruźlicy – jednym z objawów gruźlicy jest pocenie się w nocy, 
• choroby Parkinsona – nadmierne pocenie się należy do zaburzeń wegetatywnych występujących w chorobie Parkinsona, 
• zaburzenia lękowe – nerwicy lękowej mogą towarzyszyć różne objawy somatyczne, w tym uderzenia gorąca, drżenie oraz pocenie się. 

Nadpotliwość wtórną indukują także leki: 

• niektóre antybiotyki, 
• leki hipoglikemizujące, 
• leki przeciwnadciśnieniowe, 
• leki hormonalne, 
• leki antydepresyjne – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne. 

Ponadto do wydzielania większej ilości potu przyczyniają się używki, w tym alkohol i kofeina. W przeciwieństwie do hiperhydrozy pierwotnej nadpotliwość wtórna nie ma charakteru miejscowego, tylko ogólny. 

Nadpotliwość – do jakiego lekarza się udać?

Pot oblewający ciało to nie tylko problem estetyczny, ale i zdrowotny, dlatego nie powinno się go lekceważyć. Warto pamiętać o tym, że oprócz nieprzyjemnego zapachu i trudnych do usunięcia plam na ubraniach, osoby z nadpotliwością mają większa skłonność do zakażeń bakteryjnych i grzybiczych, może też u nich wystąpić ryzyko odwodnienia. 

Specjalistą, który pokieruje leczeniem nadmiernego wydzielania potu, jest dermatolog. Na czym polega diagnostyka hiperhydrozy? Lekarz bierze pod uwagę występujące objawy i choroby towarzyszące. Wykorzystuje się też 4-stopniową skalę nadpotliwości HDSS, która określa, w jakim stopniu pocenie się przeszkadza w codziennych aktywnościach. Konieczne jest także określenie, czy występuje nadpotliwość pierwotna, czy wtórna. W związku z tym dermatolog może zlecić wykonanie dodatkowych badań lub konsultacje z lekarzami innych specjalizacji. 

Jak pozbyć się nadpotliwości?

Kluczowe w leczeniu nadpotliwości jest zidentyfikowanie czynnika, który przyczynia się do wzmożonego pocenia się. Jeśli za hiperhydrozę odpowiada choroba podstawowa, należy dążyć do skutecznej terapii przyczynowej. Przykładowo, osoby z nadmierną masą ciała powinny zadbać o odpowiednią dietę i aktywność fizyczną, a chorzy na cukrzycę o lepszą kontrolę glikemii. Jeśli nadpotliwość ma podłoże psychogenne, przydatna może okazać się psychoterapia. 

Z hiperhydrozą da się walczyć na różne sposoby, wykorzystując zarówno metody farmakologiczne, jak i zabiegi medyczne czy terapię ziołami. Na nadpotliwość pach sprawdzą się dostępne w aptece antyperspiranty i dezodoranty zawierające sole glinu, które hamują wydzielanie potu oraz zapobiegają powstawaniu nieprzyjemnego zapachu. 

Leki na nadpotliwość

Leczenie farmakologiczne nadpotliwości opiera się na stosowaniu preparatów o działaniu miejscowym. Leki na hiperhydrozę zarówno te ogólnodostępne, jak i na receptę, zawieraja takie substancje jak 20% chlorek glinu, roztwory taniny i rezorcynolu czy kwas borowy. Uzupełnieniem terapii są tabletki na nadpotliwość – leki przeciwcholinergiczne, których działanie polega na blokowaniu acetylocholiny, czyli neuroprzekaźnika będącego mediatorem czynności gruczołów ekrynowych. 

Jonoforeza na nadpotliwość

Jonoforeza to metoda leczenia nadpotliwości stóp i dłoni, wykorzystująca działanie prądu. Aby osiągnąć pożądane efekty, konieczne jest poddanie się serii 10-15 zabiegów wykonywanych co 2. dzień. Już w połowie kuracji można zauważyć zmniejszenie potliwości. Aby utrzymać osiągnięty efekt, należy często powtarzać zabiegi. 

Botoks na nadpotliwość

Przy nadmiernej potliwości pach, dłoni, stóp i twarzy można poddać się zabiegowi toksyną botulinową typu A. Jej działanie polega na hamowaniu wydzielania acetylocholiny i zablokowaniu impulsów nerwowych, które pobudzają gruczoły potowe do pracy. Preparat wstrzykiwany jest w określony obszar skóry, w odstępach co ok. 1 cm. Efekt leczniczy toksyny botulinowej utrzymuje się przez 6-12 miesięcy. 

Domowe sposoby na hiperhydrozę

Napary i kąpiele ziołowe to domowe sposoby na nadmierne pocenie się. Największą skuteczność w redukcji potu wykazują: szałwia, kora dębu, rumianek i brzoza. Wymienione zioła można wykorzystać podczas kąpieli całego ciała lub moczenia stóp. Z szałwii warto przygotować napar o właściwościach przeciwpotnych i pić go 1-2 razy dziennie. 

Bibliografia: 

1. Benson R., Palin R., Holt P., Loftus I., Diagnosis and management of hyperhidrosis, British Medical Journal 2013, vol. 347. 
2. Prystupa A., Kowal A., Mosiewicz J., Myśliński W., Hyperhydroza – objawy, diagnostyka i leczenie na podstawie opisu przypadku, Medycyna Ogólna 2007, 13 (XLII), 4. 
3. Sazanów-Lubelski J., Bergler-Czop B., Barasińska P., Noga N., Nadpotliwość – patogeneza i metody leczenia, Przegląd Dermatologiczny 2018, 4.