Rak gardła to podstępna choroba – jak się przed nią chronić?

Gardło człowieka dzieli się na część górną (nosową), środkową (ustną) oraz dolną (krtaniową). Zmiany nowotworowe rozwijające się w każdym z tych odcinków określane są terminem rak gardła. Za jeden z głównych czynników rozwoju schorzenia uznaje się palenie papierosów oraz wdychanie azbestu. Jednak czy każda osoba narażona na te zanieczyszczenia zachoruje na raka?

Rak gardła to choroba nowotworowa

O chorobie nowotworowej mówi się, kiedy w procesie rozwoju nieprawidłowe, patologicznie zmienione komórki zaczynają rozwijać się w niekontrolowany sposób, wypierając tym samym zdrowe komórki. W efekcie procesu dochodzi do różnych zaburzeń w pracy całego organizmu lub poszczególnych tkanek czy organów. Rak to złośliwa postać nowotworu, charakteryzująca się powstawaniem narośli w obrębie tkanki nabłonka.

W porównaniu z innymi chorobami nowotworowymi, rak gardła występuje stosunkowo rzadko. Według Narodowego Instytutu Raka (ang. National Cancer Institute), stanowi on zaledwie ok. 2,8% wszystkich przypadków zachorowań, A ile osób zabija rak gardła? Rokowania są złe, bo choroba zwykle rozpoznawana jest w zaawansowanym stadium. Według statystyk szansę na pięcioletnie przeżycie ma zaledwie 20-50% pacjentów.

Rodzaje i objawy raka gardła

Jak już wspomniano, gardło składa się z trzech części, a więc nosowej, ustnej i krtaniowej. Na podstawie tego podziału wyróżnia się następujące typy raka gardła:

• rak nosogardzieli (obejmuje górną część),
• rak jamy ustnej (obejmuje środkową część),
• rak gardła dolnego – w przypadku tego nowotworu rokowania są najgorsze.

W każdym przypadku mogą ci towarzyszyć podobne objawy, nie są one jednak swoiste i często pojawiają się w momencie, kiedy choroba przechodzi w zaawansowane stadium. Wśród symptomów, które powinny cię zaniepokoić, znajdują się m.in.:

• przewlekły ból gardła,
• zmiana głosu, chrypa,
• kaszel z plwociną zabarwioną krwią,
• powiększone szyjne węzły chłonne,
• trudności w przełykaniu śliny, pokarmu, napojów,
• ból ucha,
• świszczący oddech.

Jak sama widzisz, powyższe objawy mogą równie dobrze świadczyć o zwykłej infekcji, która ustąpi samoistnie bez stosowania specjalistycznych leków. Dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie badań, chociażby morfologii krwi. Co prawda nie dadzą ci one pewności, że nie zachorujesz lub że wcześnie wykryjesz chorobę, ale przynajmniej otrzymasz taką szansę.

Stopnie zaawansowania raka gardła

W przypadku raka gardła stosuje się zwykle pięciostopniową skalę, za pomocą której określa się etap rozwoju choroby. Wygląda ona następująco:

• Stopień 0 – guz znajduje się na zewnętrznej części nabłonka,
• Stopień 1 – guz jest mały, ale zakorzeniony głębiej w tkance nabłonkowej,
• Stopień 2 – guz rozrasta się, obejmując kolejne komórki nabłonka gardła,
• Stopień 3 – guz zaczyna obejmować inne struktury gardła niż ta, na której powstał,
• Stopień 4 – guz rozprzestrzenił się na inne narządy.

Kto jest najbardziej narażony na raka gardła? Wiek też ma znaczenie

Osoby powyżej 50. roku życia zdecydowanie częściej chorują na choroby nowotworowe, niż ludzie z innych grup wiekowych. Poza tym, na rozwój raka gardła wpływają też:

• palenie papierosów,
• picie alkoholu,
• nieprawidłowa dieta, uboga w warzywa i owoce,
• narażenie na działanie zanieczyszczeń takich jak smog czy azbest,
• otyłość,
• niektóre typy wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV),
• nieodpowiednie nawyki związane z higieną jamy ustnej,
• czynniki genetyczne.

Według statystyk rak gardła zdecydowanie częściej diagnozowany jest u mężczyzn niż u kobiet. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby, powinnaś rzucić palenie oraz odstawić alkohol. Ważna jest także regularna aktywność fizyczna oraz stosowanie się do ogólnie przyjętych zasad zdrowego stylu życia.

Rak gardła a morfologia – jak jeszcze można zdiagnozować nowotwór?

Wskazaniem do diagnostyki raka gardła będą nieprawidłowe wyniki morfologii krwi, w których stwierdzono m.in. stan zapalny występujący bez określonej przyczyny, pojawienie się wyżej wymienionych objawów, a także czynniki predysponujące do rozwoju tego typu choroby nowotworowej.

Stan gardła ocenia się podczas laryngoskopii pośredniej lub bezpośredniej. Wykonuje się ją za pomocą urządzenia z endoskopem, który daje lekarzowi dokładny obraz i pozwala stwierdzić, czy na nabłonku są widoczne patologiczne zmiany. Podczas laryngoskopii laryngolog może także pobrać próbkę tkanki (wykonać biopsję) do badań histopatologicznych. Dodatkowo wykonuje się także badania obrazowe, takie jak prześwietlenie, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Czy rak gardła jest wyleczalny?

Rak gardła ma złe rokowania, ale to nie oznacza, że nie poddaje się leczeniu. W początkowych stadiach rozwoju najlepszym rozwiązaniem będzie leczenie chirurgiczne, a więc wycięcie guza, zanim się rozrośnie. Kiedy rak się rozrasta, konieczne będzie zastosowanie chemioterapii albo radioterapii, a następnie wycięcie zmiany, kiedy ta znacząco się zmniejszy. W najgorszych przypadkach stosuję się leczenie wyłącznie w celu przedłużenia życia pacjenta.

Najnowocześniejsze terapie pacjentów onkologicznych obejmują terapię celowaną oraz immunoterapię. Możliwości tych metod nadal jednak nie zostały w pełni poznane, a w dodatku są drogie – Narodowy Fundusz Zdrowia nie refunduje ich w każdym przypadku. Dają jednak szansę na wyleczenie ciężkich przypadków.

Bibliografia:

1. Brandstorp-Boesen J., Falk R. S., Evensen J. F., Boysen M., Brondbo K., Risk of Recurrence in Laryngeal Cancer, PLoS One 2016, 11(10): e0164068.
2. https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/throat-cancer [dostęp 12.08.2023].
3. https://www.healthdirect.gov.au/throat-cancer [dostęp 12.08.2023].
4. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/throat-cancer/symptoms-causes/syc-20366462 [dostęp 12.08.2023].
5. Rieke K., Schmid K. K., Lydiatt W., Houfek J., Boilesen E., Watanabe-Galloway S., Depression and survival in head and neck cancer patients, Oral Oncology 2017, vol. 65, pp. 76-82.