Immunoterapia chorób nowotworowych. Co warto o niej wiedzieć?

Immunoterapia raka to metoda terapeutyczna, która ma na celu stymulowanie układu odpornościowego w taki sposób, aby mógł on samodzielnie zwalczać komórki nowotworowe. Czy można ją stosować w przypadku wszystkich nowotworów? Ile kosztuje takie leczenie? Jaką wykazuje skuteczność oraz jakie skutku uboczne może wywołać?

Co to jest immunoterapia? Na czym polega?

Immunoterapia raka to rodzaj terapii, która wzmacnia układ odpornościowy, pomagając mu w skutecznym usuwaniu nowotworów, a także wspierając produkcję komórek odpornościowych, odpowiadających za walkę z intruzem. W jej trakcie wykorzystuje się leki immunoterapeutyczne, dzięki którym możliwa jest m.in.:

• immunoterapia raka płuc,
• immunoterapia czerniaka,
• immunoterapia raka jelita grubego.

Omawiany sposób leczenia jest skuteczny i niesie ze sobą stosunkowo niewielkie ryzyko w porównaniu do innych dostępnych metod, chociażby chemioterapii czy radioterapii. Może być wybierany jako leczenie pierwszego rzutu albo stosowany jako wsparcie w dotychczasowej terapii, zarówno podczas choroby pierwotnej, jak i w sytuacji, kiedy doszło do przerzutów.

Rodzaje immunoterapii

Naukowcy prowadzą liczne badania w zakresie immunoterapii, starając się dostarczać coraz to nowsze warianty preparatów immunoterapeutycznych, wykazujących skuteczność także na inne typy nowotworów układu pokarmowego, oddechowego czy skóry, niż te wymienione powyżej. Wśród dostępnych na polskim rynku metod tego typu można wymienić m.in.:

• immunoterapię czynną – w postaci szczepionek antygenowych lub wzmacniającą funkcje komórek odpornościowych albo modulujących rolę limfocytów T,
• immunoterapię bierną – działającą na nowotwory dzięki specyficznym przeciwciałom,
• inne rodzaje immunoterapii – np. immunoterapię adoptywną.

Jak widać, możliwości immunoterapeutyczne są dość szerokie, dlatego nie da się jednoznacznie powiedzieć, która będzie lepsza, a która gorsza. Leczenie zawsze jest dobierane indywidualnie do potrzeb pacjenta, na podstawie wyników badań oraz ogólnego stanu zdrowia czy kondycji. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie nowotwory poddają się immunoterapii, tak samo jak nie każdy organizm dobrze reaguje na ten typ leczenia.

Immunoterapia czynna

Immunoterapia czynna to nic innego, jak stymulowanie układu odpornościowego do działania. Wyróżnia się tutaj rodzaj swoisty i nieswoisty. Ten pierwszy polega na zastosowaniu szczepionek antygenowych, zawierających specyficzny, nowotworowy antygen, który ułatwia organizmowi zdefiniowanie problemu i określenie budowy genetycznej przeciwnika, a tym samym odróżnienie go od zdrowych komórek organizmu. Jest to także forma terapii celowanej.

Nieswoista immunoterapia czynna opiera się na immunostymulatorach, mających na celu wywołanie stanu zapalnego w organizmie, co ma sprowokować układ odpornościowy do wzmożonej pracy, a więc produkcji białych krwinek odpowiedzialnych za ochronę wszystkich układów ciała.

Immunoterapia adoptatywna

Immunoterapia adoptatywna opiera się na podawaniu pacjentom komórek odpornościowych pobranych z organizmu dawcy lub z ciała samego pacjenta. Pobrany preparat jest odpowiednio modyfikowany, a następnie wprowadzany do organizmu chorego drogą dożylną. Jak działa ta metoda? Ma ona na celu zwiększenie liczby komórek odpowiedzialnych stricte za walkę z nowotworem, a więc poprawę reakcji odpornościowej.

Immunoterapia bierna

Immunoterapia bierna opiera się na wykorzystaniu przeciwciał monoklonalnych, które łączą się z antygenami. Naturalnie wytwarza je organizm, jednak w przebiegu omawianego leczenia wykorzystuje się przeciwciała produkowane w laboratorium. Ich specyficzna budowa pozwala je ukierunkować na to, aby mogły skutecznie oddziaływać na antygeny nowotworów, co umożliwia skuteczną eliminację patologicznie zmienionych komórek i usuwanie ich z organizmu.

Skutki uboczne immunoterapii

Tak jak prawie wszystkie metody lecznicze, tak i immunoterapia niesie ze sobą ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Metoda jej działania opiera się na ingerencji w pracę układu odpornościowego, a najczęstszym ryzykiem jest wystąpienie autoagresji, a więc sytuacji, kiedy komórki immunologiczne atakują także zdrowe tkanki, wywołując w ich obrębie stany zapalne. Efektem takiego działania są najczęściej:

• biegunki,
• nudności i wymioty,
• zmęczenie,
• wysypka, która swędzi,
• obniżenie poziomu hormonów tarczycy.

Jak długo trwa immunoterapia i jak jest podawana?

Leki immunoterapeutyczne podawane są w formie wlewu dożylnego, a więc kroplówki. Pacjent może być poddawany terapii raz na tydzień, na miesiąc albo codziennie. Niekiedy zaleca się leczenie cykliczne, a więc takie, gdzie po otrzymaniu odpowiedniej liczby dawek preparatu robi się przerwę, po czym całą procedurę się powtarza. Od czego to zależy? Przede wszystkim od rodzaju farmaceutyku, reakcji organizmu na dane leczenie, a także typu i stadium nowotworu.

Czy immunoterapia jest refundowana?

Immunoterapia może być refundowana, ale jedynie w określonych okolicznościach i wyłącznie w przypadkach niektórych typów nowotworów. Wszystkie szczegółowe informacje można znaleźć w programach lekowych NFZ na dany rok. A ile kosztuje immunoterapia? Koszt takiej terapii wynosi kilkaset tysięcy złotych, a w Polsce wykonuje go zaledwie kilka klinik.

Bibliografia:

1. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/11582-immunotherapy [dostęp 26.02.2024].
2. https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/types/immunotherapy [dostęp 26.02.2024].
3. https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/immunotherapy [dostęp 26.02.2024].
4. Waldman A. D., Fritz J. M., Lenardo M. J., A guide to cancer immunotherapy: from T cell basic science to clinical practice, Nature Reviews Immunology 2020, 20, 651-668.