Retinopatia – przyczyny, rodzaje. Sposoby leczenia zmian w obrębie siatkówki oka

Retinopatia zaliczana jest do chorób okulistycznych. W jej przebiegu dochodzi do zmian patologicznych w obrębie siatkówki. Diagnozuje się ją u pacjentów z cukrzycą. Brak leczenia może zakończyć się nawet ślepotą.

Retinopatia jest schorzeniem siatkówk. W jej przebiegu obserwuje się zmiany patologiczne. Przyczyną jest na ogół wysokie stężenie glukozy we krwi towarzyszące cukrzycy, ale również wcześniactwo czy nadciśnienie tętnicze. Zmiany w gałce ocznej można zaobserwować wyłącznie dzięki szczegółowemu badaniu okulistycznemu.

Rodzaje retinopatii

Uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki oka towarzyszy retinopatii cukrzycowej występującej jako powikłanie u większości osób chorujących na cukrzycę typu 1 i u ponad połowy chorych ze zdiagnozowaną cukrzycą typu 2. Retinopatia wcześniacza pojawia się noworodków urodzonych przed terminem i objawia się odwarstwieniem siatkówki. Innym rodzajem jest retinopatia barwnikowa rozpoczynająca się we wczesnym dzieciństwie, w przebiegu której obserwuje się odkładanie barwnika w obrębie siatkówki.

Retinopatia cukrzycowa

Retinopatię cukrzycową obserwuje się u osób chorych na cukrzycę. Innymi często wymienianymi czynnikami ryzyka jest okres dojrzewania, nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, operacja zaćmy lub współwystępowanie nefropatii cukrzycowej. Retinopatię w przebiegu cukrzycy dzieli się na dwa rodzaje: nieproliferacyjną (dającą łagodniejsze zmiany, które nie grożą utratą wzroku) oraz proliferacyjną (o znacznie poważniejszym przebiegu, mogącej zakończyć się ślepotą). W przebiegu retinopatii dochodzi do pogrubienia błony gałki ocznej, co blokuje przepływ płynów zarówno z, jak i do siatkówki. W wyniku tego zaczynają tworzyć się nowe naczynia krwionośne, co znacznie zwiększa ryzyko ich pękania. Dlatego też u osób z cukrzycą widoczne są niewielkie krwotoki na powierzchni oka. Pękanie naczynek krwionośnych oraz pojawiania się ciemnych plamek w polu widzenia to najczęstsze objawy retinopatii. Na ogół dolegliwości nie towarzyszy ból. Chory skarży się również na pogorszenie wzroku, szczególnie wieczorami oraz nieostre widzenie. Ma to związek z osłabieniem funkcji dostosowywania narządu wzroku do zmiany oświetlenia. Objawów tych nie wolno lekceważyć, ponieważ nieleczona retinopatia może doprowadzić do utraty wzroku.

Retinopatia wcześniacza

U dzieci urodzonych długo przed terminem siatkówka oka nie jest w stanie w pełni się rozwinąć. W związku z tym, że naczynia krwionośne są morfologicznie niedojrzałe, dochodzi do patologicznego procesu proliferacji naczyń zarówno w siatkówce jak i w ciele szklistym. W efekcie siatkówka może się odwarstwić, co upośledza widzenie. Dokładne przyczyny choroby nie są do końca poznane. Wiadomo jednak, że im wcześniejszy poród, tym większe ryzyko pojawienia się u malucha retinopatii wcześniaczej. Typowymi objawami są niedowidzenie, oczopląs, zmiana koloru źrenic (leukokoria, czyli biała źrenica) oraz małoocze.

Retinopatia barwnikowa

Schorzenie to ma swój początek w okresie młodzieńczym, kiedy w obrębie siatkówki dochodzi do odkładania się barwnika, stąd nazwa choroby. U chorych stopniowo pogarsza się ostrość widzenia, co związane jest z zanikiem nabłonka barwnikowego siatkówki oraz fotoreceptorów, czyli struktur odpowiedzialnych za pochłanianie światła.

Diagnoza i leczenie retinopatii

Badanie okulistyczne powinno być wykonane u wszystkich osób ze zdiagnozowaną cukrzycą. Podczas wizyty u okulisty do badania wykorzystuje się oftalmoskop, za pomocą którego ocenia się kondycję dna oka. Inną techniką jest angiografia fluoresceinowa, podczas której lekarz wprowadza specjalny barwnik do gałki ocznej i obserwuje wybarwienie naczyń krwionośnych. Jeśli doszło do ich pęknięcia, widać to po barwniku, który przedostał się z naczyń na zewnątrz. Im wcześniej wykryje się zmiany w siatkówce, tym większa szansa na pełne wyleczenie choroby lub zahamowanie jej postępowania.

Leczenie wszystkich rodzajów retinopatii zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. Aby zapobiec dalszemu pogorszeniu wzroku, lekarze zalecają wykonanie zabiegów laserowych, szczególnie w przypadku retinopatii proliferacyjnej. W trakcie zabiegu wykonuje się „przypalanie” naczynek krwionośnych, co zapobiega ich dalszemu rozrostowi. Nowszymi metodami są iniekcje leków anty-VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego) do ciałka szklistego gałki ocznej. Hamuje to obrzęki i dalszy rozwój retinopatii. Wszyscy pacjenci, nawet ci z łagodnymi zmianami, muszą być pod stałą kontrolą lekarza okulisty.