Zapalenie nerwu trójdzielnego – problem zaburzający funkcjonowanie

Zapalenie nerwu trójdzielnego to jedna z tych dolegliwości, która bardzo zaburza codzienne funkcjonowanie. Ból, z którym zmagają się wówczas pacjenci, określany jest przez nich często jako najsilniejszy w całym życiu. Co więcej, pojawia się on nagle, bez żadnych objawów, które mogłyby go poprzedzić. Co warto wiedzieć o tym schorzeniu? Jak z nim żyć? Czy da się zminimalizować symptomy? 

Czym jest zapalenie nerwu trójdzielnego? 

Zapalenie nerwu trójdzielnego, znane także jako neuralgia czy rwa twarzowa, to patologiczna reakcja części nerwów, które przenoszą bodźce czuciowe. Jego bezpośrednią przyczynę stanowi uszkodzenie lub podrażnienie zewnętrznej warstwy nerwu trójdzielnego, a więc osłonki mielinowej. Odpowiada za to zwykle naczynie sąsiadujące z tym nerwem lub guz, który ów nerw uciska. W następstwie powstaje reakcja bólowa. Zapalenie nerwu trójdzielnego częściej występuje u kobiet, głównie między 40. a 60. rokiem życia. Warto zaznaczyć, że można wyróżnić dwa rodzaje tej choroby: 

• objawowa neuralgia nerwu trójdzielnego – pojawia się wtedy, gdy zmagamy się z innymi chorobami, 
• klasyczna neuralgia nerwu trójdzielnego – jej przyczyny nie są znane, dlatego określa się ją również mianem neuralgii samoistnej. Występuje u większości pacjentów. 

Zapalenie nerwu trójdzielnego – objawy 

Głównym objawem zapalenia nerwu trójdzielnego jest silny, nagły i przeszywający ból, pojawiający się zwykle po jednej strony twarzy (po obu występuje u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym). Może być piekący, kłujący lub palący, często przypomina uczucie porażenia prądem. Atak trwa od kilku sekund do nawet 2 minut.  

Należy zaznaczyć, że ból może pojawiać się w całych seriach, które przeciągają się nawet do godziny. Czasem obejmuje pół twarzy, a innym razem jedynie określone jej obszary, np. okolice zatoki nosowej, oka, policzka czy nawet i żuchwy. Pojawia się zwykle w tym samym miejscu, przy czym zdecydowanie częściej problem dotyczy prawej części twarzy. 

Dodajmy, że rwa twarzowa nierzadko mylona jest z zapaleniem miazgi w zębie – temu problemowi również towarzyszy promieniujący ból. Wówczas niepotrzebnie dochodzi często do ekstrakcji zęba, a więc całkowitego usunięcia, co oczywiście w przypadku zapalenia nerwu trójdzielnego nie pomoże. 

Warto zaznaczyć, że objawy neuralgii nerwu twarzowego nasilają się jesienią i zimą, zmniejszają się natomiast latem i wiosną. Czasem ból pojawia się jednorazowo, ale często utrzymuje się przez dłuższy czas. Może też występować kilka razy w ciągu doby, bez żadnych objawów, które by go poprzedzały. Inne symptomy zapalenia nerwu trójdzielnego to: 

• ślinienie się, 
• wydzielina z nosa, 
• Łzawienie oczu, 
• zaczerwienienie policzków. 

W niektórych przypadkach występują także: 

• skurcze i drgania mięśni twarzy, 
• problemy ze słuchem, 
• problemy z rozpoznawaniem smaku, 
• problemy z mówieniem, 
• opadanie kącików ust, 
• asymetria twarzy, 
• ciągłe odsłanianie zębów, 
• problemy z koordynacją i równowagą, 
• niewrażliwość na dotykanie gałki ocznej, 
• brak możliwości mrugania, 
• utrata innych odruchów, 
• nadwrażliwość skóry (na zmiany temperatury i dotyk), 
• utrata siły mięśniowej w okolicach twarzy. 

Czasem rwie twarzowej towarzyszy również opuchlizna. Co więcej, choroba może powodować stany lękowe, fobie i nerwice, które są rezultatem tego, że pacjent boi się kolejnego nagłego ataku. W takim przypadku konieczna będzie pomoc specjalisty zajmującego się psychologią lub psychiatrią. 

Przyczyny zapalenia nerwu trójdzielnego 

Zapalenie nerwu trójdzielnego twarzy często następuje bez określonej przyczyny. Doprowadzić do niego mogą jednak: 

• neuroborelioza, 
• błonica, 
• trąd, 
• niedoczynność tarczycy, 
• neuropatia (występująca przy półpaścu), 
• cukrzyca, 
• ospa wietrzna, 
• cytomegalia, 
• porfiria, 
• wirus opryszczki, 
• zespół Ramsaya Hunta, 
• wirus Epsteina-Barr, 
• schorzenia układu nerwowego, 
• toczeń rumieniowaty układowy, 
• nowotwór ośrodkowego układu nerwowego, 
• choroba Huntingtona, 
• stwardnienie rozsiane, 
• choroba Parkinsona, 
• reumatoidalne zapalenie stawów, 
• mechaniczne uszkodzenie nerwu (np. na skutek ucisku przez guz, urazu, uderzenia w twarz, skręcenia szyi, uszkodzenia czaszki), 
• nadmierne picie alkoholu, 
• zbyt mała ilość witaminy D w organizmie, 
• nieprawidłowe usunięcie zęba, 
• narażenie na promieniowanie, 
• nieudane zabiegi chirurgiczne. 

Napady bólu pojawiają się często z kolei w wyniku: 

• dotknięcia danego obszaru twarzy, 
• przeżuwania pokarmów, 
• mycia zębów, 
• mycia twarzy, 
• wykonywania makijażu, 
• silnego podmuchu wiatru.

Leczenie zapalenia nerwu trójdzielnego 

Jak leczyć zapalenie nerwu trójdzielnego? Jeśli podejrzewasz u siebie omawiany problem, skontaktuj się z neurologiem. Zazwyczaj przepisuje on leki na zapalenie nerwu trójdzielnego, w których składzie można znaleźć takie związki organiczne jak karbamazepina, klonazepam czy kwas walproinowy. Dodatkowo terapię uzupełnia się np.: 

• radioterapią (stosuje się ją u pacjentów, których nie można operować i którzy nie reagują na leki), 
• akupunkturą (w jej ramach nakłuwa się ciało specjalnymi igłami), 
• nastrzykiwaniem nerwu środkami znieczulającymi, 
• masażami (np. punktowym lub terapeutycznym), 
• terapią manualną (np. mobilizacjami stawów), 
• stymulacją elektryczną (związaną z umieszczeniem na skórze twarzy specjalnych elektrod), 
• ćwiczeniami fizycznymi (polegającymi na rozciąganiu i wzmacnianiu mięśni twarzy). 

Czasem przy zapaleniu nerwu trójdzielnego twarzy stosuje się również leczenie laserem biostymulującym. W niektórych sytuacjach przeprowadza się także zabiegi operacyjne, np. mikrodekompresję naczyniową. W przypadku zapalenia nerwu trójdzielnego leczenie domowymi sposobami zbytnio nie pomaga. Konieczna jest konsultacja z lekarzem. Ryzyko pojawienia się bólu można jednak zmniejszyć, np. nie dotykając newralgicznego obszaru. Rekomenduje się również suplementację witamin z grupy B, szczególnie witaminy B12, ponieważ dobrze wpływa ona na stan układu nerwowego. 

Zapalenie nerwu trójdzielnego – jak długo trwa leczenie? 

Leczenie zapalenia nerwu trójdzielnego trwa zwykle stosunkowo długo, ale wszystko zależy tak naprawdę od okoliczności. Bardzo trudno jest przewidzieć, ile czasu ból będzie się utrzymywał. Może on bowiem występować zarówno przez kilka miesięcy, jak i kilka dni. Należy też podkreślić, że jeżeli określono przyczynę schorzenia, to należy zneutralizować czynnik wywołujący dolegliwości, a więc objawy bólowe mogą pojawiać się np. do momentu usunięcia guza. 

Bibliografia: 

1. Gambeta E., Chichorro J. G., Zamponi G. W., Trigeminal neuralgia: An overview from pathophysiology to pharmacological treatments, Molecular Pain 2020; 16. 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554486/ [dostęp 17.05.23]. 
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK556126/ [dostęp 17.05.23].