Jakie objawy wywołuje przeczulica? Czy może być wynikiem poważnych chorób i zaburzeń?

Przeczulica to dolegliwość objawiająca się szeregiem reakcji psychosomatycznych, w szczególności bólem i nieprzyjemnymi doznaniami zmysłowymi po zadziałaniu bodźca zewnętrznego o przeciętnym natężeniu lub w wyniku wewnętrznych problemów zdrowotnych.

Wszystkie symptomy wskazujące na przeczulicę dotykową, nerwową, wzrokową czy słuchową wymagają szczegółowej diagnostyki i podjęcia leczenia, ponieważ mogą stanowić objaw zaawansowanych chorób i zaburzeń, np. na tle neurologicznym.

Czym jest przeczulica?

Przeczulica (hiperestezja) jest stanem, w którym organizm pacjenta odbiera docierające do niego bodźce, np. wzrokowe, słuchowe czy dotykowe, i reaguje nadmierną wrażliwością sensoryczną, wywołującą szereg nieprzyjemnych doznań i dolegliwości, w szczególności bólowych o różnym charakterze i nasileniu. Przeczulica oprócz doznań somatycznych może być przyczyną izolacji społecznej pacjenta w celu uniknięcia bodźców drażniących i nieprzenoszenia reakcji psychofizycznych na najbliższe osoby w otoczeniu. Zaniechanie leczenia przeczulicy może prowadzić do utrzymania objawów schorzenia, narastania frustracji i innych stanów psychicznych wywołanych bólem oraz ograniczeniami w komfortowym funkcjonowaniu w sferze prywatnej i zawodowej. Przeczulica może występować w bardziej zaawansowanej formie, pod postacią allodynii. Silnie rozwinięta przeczulica to sytuacja doznawania nieprzyjemnych wrażeń bólowych z uczuciem pieczenia i parzenia, na skutek bodźców, które u zdrowych ludzi nie wywołują żadnej reakcji.

Przeczulica – rodzaje

Przeczulica pojawia się niezależnie od wieku pacjenta i występuje najczęściej jako:

• przeczulica dotykowa, czyli przeczulica skóry bądź tzw. przeczulica skórna. W zależności od obszaru ciała obserwuje się przeczulicę skóry głowy, twarzy, ud czy skóry na plecach,
• przeczulica nerwowa,
• przeczulica słuchowa,
• przeczulica wzrokowa.

Przeczulica – przyczyny

Przyczyny przeczulicy wynikają przede wszystkim z uszkodzenia struktur ośrodkowego układu nerwowego i jego czuciowego ośrodka w wyniku urazu mechanicznego, np. podczas wypadku komunikacyjnego, bądź wszelkich chorób toczących się w jego obrębie, np. w przebiegu udaru mózgu.

Przeczulica skórna, nerwowa bądź inna może się wywiązać np. w wyniku:

• infekcji wirusowych lub bakteryjnych, np. poprzedza pojawienie się półpaśca,
• zapalenia, uszkodzenia bądź ograniczenia przewodnictwa nerwowego układu obwodowego, np. w przebiegu zespołu cieśni kanału nadgarstka czy rwy barkowej,
• wad i mutacji genetycznych,
• skrajnego niedoboru witaminy B12, zatruć toksycznych oraz lekowych, np. w przebiegu alkoholizmu czy nadmiernej ilości kofeiny, silnie stymulującej system nerwowy.

W zależności od przyczyny obserwuje się różne rodzaje przeczulicy, np.:

1. Przeczulica skóry głowy i karku może być efektem migreny.
2. Przeczulica skóry na plecach może być spowodowana zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa bądź stanem zapalnym w danym odcinku, które uciskają i drażnią struktury rdzenia kręgowego. Przeczulica skóry pleców może być efektem zespołów korzeniowych.
3. Przeczulica skóry twarzy może być efektem uszkodzenia nerwu twarzowego, zapalenia zatok przynosowych, czołowych lub innych.
4. Przeczulica nerwowa pojawia się w przebiegu zaburzeń nerwicowych wywołanych stresem; jest początkową fazą psychoz, zespołów nadpobudliwości i zaburzeń rozwojowych, np. ADHD.
5. Przeczulica wzrokowa wywołana jest np. uszkodzeniem nerwu wzrokowego czy wścieklizną.

Przeczulica – objawy

Objawy przeczulicy skupiają się wokół narządu zmysłu, który jest bezpośrednio obciążony. Ból często pojawia się w towarzystwie ogólnego dyskomfortu, uczucia pieczenia i swędzenia. Ponadto:

1. Przeczulica skórna może dotykać całej powierzchni ciała, np. w wyniku cukrzycy, bądź jego połowy, np. w wyniku udaru mózgu.
2. Przeczulica nerwowa objawia się w sferach behawioralnych i emocjonalnych np. nadpobudliwością, labilnością, bólami głowy.
3. Na tle przeczulicy słuchowej obserwuje się np. szumy w uszach, a przeczulica wzrokowa wywołuje światłowstręt, bóle gałek ocznych, łzawienie.

Przeczulica – leczenie

Leczenie przeczulicy opiera się głównie na postępowaniu przyczynowym. W zależności od przyczyn i poziomu uszkodzenia układu nerwowego powrót do zdrowia wymaga wielowymiarowego usprawniania, np.:

1. Przeczulica dotykowa, skórna i nerwowa wynikająca z zaburzeń psychicznych i rozwojowych może ustąpić dzięki psychoterapii, ćwiczeniom relaksacyjnym i oddechowym.
2. Przeczulica skóry twarzy i ud ustąpi w trakcie walki np. ze stanem zapalnym zatok nosowych czy kręgosłupa lędźwiowego na drodze farmakoterapii przeciwzapalnej i przeciwbólowej oraz fizjoterapii, odbarczającej korzenie nerwowe lub udrażniającej drogi oddechowe naświetlaniem promieniami UV.
3. Przeczulica nerwowa i skórna na tle alkoholowym ustępuje pod wpływem terapii odwykowej; na tle kofeinowym i innych używek – w przebiegu odstawienia.

Domowe sposoby łagodzenia objawów skupiają się na ochronie narządów zmysłu, np. oczu przy pomocy okularów przeciwsłonecznych.