Ból głowy i oczu oraz światłowstręt – objawy migreny

Ból głowy i oczu, zawroty głowy, nudności, światłowstręt i dźwiękowstręt to częste objawy migreny. Dla wielu osób jest koszmarem, który powraca i czyni człowieka całkowicie bezradnym – niszczy ważne momenty w życiu, odbiera radość z dnia codziennego, pozbawia chęci do działania, upokarza w najmniej oczekiwanej chwili. Co powoduje pojawienie się migreny i jakimi metodami można ją leczyć? O odpowiedź poprosiliśmy neurolog Monikę Czerską. 

Ból głowy i oczu jako objaw migreny 

Migrena to choroba nerwowo-naczyniowa, która dotyczy ok. 6-15 proc. dorosłych mężczyzn, 14-35 proc. dorosłych kobiet oraz 4-5 proc. dzieci poniżej 12 roku życia.  Migrena należy do chorób dziedzicznych. Jeśli jedno z rodziców chorowało na tę uciążliwą przypadłość to ryzyko, że dotyczyć będzie ona dziecka wynosi 50 proc., zaś w przypadku, gdy migrenikami byli obydwoje rodzice wzrasta ono do 70 proc. Zdarza się, że już dzieci w wieku szkolnym (9-12 lat) mają ataki migreny, które towarzyszą im z różnym nasileniem do końca życia. O koszmarze migreny, który prześladował przez całe dzieciństwo i teraz, gdy jest dorosła na jednym z for dzieli się internautka Mmp: 

– Pierwszą migrenę dostałam w wieku 10 lat. Odziedziczyłam to po tacie. Było to wydarzenie, które zapamiętam na długo. Zabrała mnie karetka, było dość poważnie. W szpitalu diagnoza, ale nikt nie zaproponował nic lepszego poza doraźnymi lekami. Początkowo miałam ją średnio 2 razy na tydzień. Bałam się wyjść z domu, bo co jak mnie to dopadnie gdziekolwiek? Co ja zrobię. Przecież zwykle poza bólem głowy mam kłopoty z przypomnieniem sobie słów, wszystko mi drętwieje, mroczki przed oczami i wstręt na światło hałas czy zapachy. Nie zawsze występują wszystkie objawy na raz. Czułam jakby to był wyrok a otoczenie zupełnie nie rozumiało mojego problemu, wręcz kpiło z „migreny”. Odwiedziłam wielu lekarzy. Słyszałam tylko jak skończysz 16 lat to damy Ci mocniejsze leki – wyznaje Mmp już, jako dorosła kobieta. – Jedyna korzyść z tak szybko zdiagnozowanej choroby to szybsze możliwości leczenia i zminimalizowania objawów w dorosłym życiu. 

Mało kto wierzy, że ból głowy może uniemożliwić normalnie funkcjonowanie. Tymczasem atak migreny sprawia, że traci się kontakt z rzeczywistością. Paraliżujący strach, bo napad migreny może przyjść w każdej chwili obezwładnia, a jednocześnie doprowadza do szału. Migrena dotyka coraz częściej osoby młode, aktywne fizycznie, niekiedy nawet kilkuletnie dzieci. 

– Wyszłam na spotkanie. Wszystko było w najlepszym porządku. Świetnie się bawiliśmy. Tyle, że kiedy wracałam do domu zaczęła się migrena. Ból zaczął się nasilać, zrobiło mi się niedobrze i zasłabłam.  Ponieważ jechałam tramwajem ktoś mnie wyprowadził, położyłam się na ławce i zemdlałam. Jak przyjechało pogotowie zawieźli mnie do szpitala i podano mi kroplówkę z ketonalu. Napad na chwilę trochę złagodniał, ale po godzinie wrócił ze zdwojoną siłą. Cały czas mam odruch wymiotny, ale nie mogę zwymiotować – opisuje na forum meg22. 

Przyczyny migrenowych wymiotów, bólu brzucha i zawrotów głowy

– Jedną z neurologicznych przyczyn migreny jest nadwrażliwość na bodźce, które zbyt silnie pobudzają obszary w pniu mózgu i podwzgórzu powodując silną reakcję bólową. Nie można tych bodźców zahamować, co prowadzi do nadreaktywności mózgu – wyjaśnia neurolog Monika Czerska – To wszystko sprawia, że migrenik odbiera ze zdwojoną siłą otoczenie i niejako pada jego ofiarą. 

Wśród czynników prowokujących napady migreny wymienia się: 

• zmiany hormonalne – miesiączkę, stosowanie środków antykoncepcyjnych, 
• sen – za długi lub zbyt krótki, 
• zmęczenie i wysiłek fizyczny, 
• gwałtowne zmiany pogody, 
• pobyt na dużych wysokościach, 
• jasne lub migoczące światło, 
• stres i odprężenie po stresie, 
• pokarmy – w szczególności: czekolada, nabiał, kakao, alkohol, owoce, potrawy tłuste, dodatki do żywności: glutaminian sodu, aspartam, azotany i azotyny, potrawy zawierające tyraminę, fenyloalaninę, histaminę.  

Na forach można spotkać się z wypowiedziami kobiet, które stosując metodę eliminacyjną zrezygnowały z kawy, mąki pszennej, słodyczy, nabiału czy glutenu. Najnowsze badania podają, że u około 9 proc. chorujących na migrenę ataki powoduje spożywanie glutenu. Wiele kobiet poddaje się specjalnym dietom, aby tylko pozbyć się koszmaru migreny. 

 ,,Jestem taką osobą, która po wielu latach zmagania się z migreną odziedziczoną po przodkach dowiedziała się o związku jedzenia glutenu z napadami migreny. Po włączeniu bardzo restrykcyjnej diety bezglutenowej napady całkowicie mnie opuściły. Miewam aurę wzrokową raz na jakiś czas (3-4 razy w roku), po której nie ma żadnego bólu, mija i już. Czasami przez pomyłkę zjem coś, co zawiera gluten (tego nie da się uniknąć) ból głowy pojawia się na drugi lub trzeci dzień, ale to już nie są te napady, co dawniej. Jestem od 2000 r. na tej diecie i uważam, że jestem zdrowa, już prawie zapomniałam jak może dokuczyć migrena. Raz na jakiś czas zaboli mnie głowa, ale „jak każdego człowieka” krótko i po byle aspirynie mija. Polecam dietę bezglutenową, warto poświęcić pszenne ciasteczka dla cudownego życia bez bólu głowy” – zachęca swoim przykładem Malaherba. 

W licznych wpisach na forach internautki używają terminu migrena weekendowa, co oznacza, że napady występują tylko w dni wolne od pracy. Czym jest to spowodowane, wyjaśnia Asia pisząc: 

– Ataki początkowo następowały pod koniec tygodnia, gdy stres całego tygodnia pracy odpuszczał i trwało to przez cały weekend lub dłużej. A później nie było reguły- mogły trwać cały tydzień lub nawet dłużej, parę razy wylądowałam w szpitalu by dostać zastrzyk, który złagodził mi, jako tako objawy. 

Zdarzają się przypadki, gdzie migrena powodowana jest przez zęby, a konkretnie przez problemy z nimi. Stan uzębienia, wady zgryzu, chory ząb, mogą być przyczyną powstawania migreny, która potrafi odejść w zapomnienie wraz z wizytą u stomatologa, co opisuje Mała Nefi: 

– Moja koleżanka od dzieciństwa cierpiała na koszmarne migreny (bóle głowy, światłowstręt, wymioty). Dopiero teraz zaradziła temu… dentystka. Okazało się, że koleżanka stresuje się w szkole/pracy i odreagowuje to dopiero w nocy poprzez zaciskanie szczęk. Dentystka zrobiła jej mięciutką „nakładkę” na zęby do zakładania na noc. Kumpela była zdziwiona, ale jak tylko zaczęła to stosować, migreny minęły jak ręka odjął! Wcześniej ta kumpela szukała ratunku u różnych specjalistów. A dentystka o migrenach dowiedziała się przypadkowo. 

Światłowstręt, nudności i mroczki przed oczami – czy to migrena?

Ból migrenowy najczęściej umiejscowiony jest w okolicach skroni i czoła. Jest pulsujący, nasila się przy pochylaniu czy ruszaniu głową. Bardzo często objawy przepowiadające nadejście migreny mogą być mylnie utożsamiane ze zmęczeniem lub uczuciem nadchodzącego omdlenia. W pierwszej kolejności pojawia się lekki ból głowy, do zniesienia bez jakichkolwiek tabletek przeciwbólowych. Kiedy ból narasta pojawia się nadwrażliwość na światło, słyszane dotąd dźwięki drażnią, świdrują w głowie. To, z czym dotychczas obcowaliśmy zaczyna być uciążliwie w odbiorze, niemożliwe do zniesienia. Bólowi głowy mogą towarzyszyć mdłości (nudności), bóle brzucha i wymioty.

Ponad 40 proc. osób chorujących na migrenę ma osmofobię, czyli nadwrażliwość na zapachy, co odróżnia migrenę od napięciowego bólu głowy. Ponadto w napięciowym bólu głowy, zazwyczaj o małym nasileniu, nie występują objawy zwiastujące. Ten rodzaj bólu głowy ustępuje po zażyciu tabletki przeciwbólowej. Migrena zaś jest powodem zmuszającym chorego do pozostania w łóżku. 

– Cechą wspólną migrenowych bólów głowy jest zespół dolegliwości pojawiający się po ustąpieniu bólu – osłabienie ogólne, przemęczenie, nadmierna senność, zaburzenia koncentracji, brak apetytu, nadwrażliwość skory w miejscu bólu, obniżony nastrój, poczucie lęku i bezsilności- opisuje neurolożka. 

Ból dosłownie ścina z nóg, czym dzielą się forumowiczki, pisząc: ,, Ja z migreną walkę toczę od 6 lat. Zawroty głowy, nudności, ból oczu jakby mi z orbit miały wyskoczyć, światłowstręt, dźwiękowstręt, wszystkowstręt i ten paskudny ból, podczas którego mogłabym gryźć ściany. Kiedyś miałam przez 3 tygodnie non stop z różnym nasileniem….masakra”– zwierza się Schilla. 

W starciu z atakiem migreny najczęściej jesteśmy na przegranej pozycji. Mimo, ze ból rozwija się powoli, to zazwyczaj symptomy nadchodzącego ataku całkowicie wyłączają nas z dotychczas wykonywanej czynności.  Uznawana za najgorszy rodzaj migreny- migrena z aurą daje kilka sygnałów swojego przyjścia. 

– Pacjenci podają różną charakterystykę dolegliwości migrenowych w zależności, na jaki typ migreny cierpią. Jeśli z aurą- są to objawy niepokoju, bezsenności, zaburzeń widzenia np. pod postacią mroczków przed oczami czy osłabienia ostrości wzroku, bólów brzucha, nudności, zawrotów głowy – podaje dr Czerska. 

Zdarzyć się mogą również objawy nietypowe, czego dowodzi wpis Gosi: 

– Moje migreny poprzedza drętwienie połowy twarzy, nosa, języka, ale potem następują zaburzenia świadomości, np. nie mogę powiedzieć, jak się nazywam, ani co się ze mną dzieje. Naprawdę trudno to opisać. To jest przerażające i leczę się sama biorąc połówkę Xanaxu na uspokojenie, bo lęk, jaki mi towarzyszy jest okropny” – przyznaje się forumowiczka. 

Ból głowy w ciąży odpuszcza. Dlaczego?

Migrena częściej dotyczy kobiet, co zdaniem neurologów, ma związek z hormonami. Wiele kobiet w ciąży zauważa, że ataki migreny łagodnieją w tym okresie. Swoje spostrzeżenia opisują w internecie:

–  Obecnie jestem w ciąży i nie mam żadnych ataków migrenowych poza małymi bólami głowy. Niestety obawiam się, że one powrócą po urodzeniu dziecka. Mogę potwierdzić teraz, że przy bólach migrenowych może być ważna terapia hormonalna, która w moim przypadku nastąpiła sama, a w przypadku mojej mamy zmieniły to zastrzyki hormonalne ok. 45 roku życia. Tymczasem cieszę się szczęściem w dwojaki sposób”– podaje Joanna. 

Kobiety przechodzące menopauzę również znacznie rzadziej cierpią na ataki migreny. Dzieje się tak za sprawą estrogenów, które działają przeciwbólowo, a ich poziom obniża się przed miesiączką, w trakcie ciąży oraz po menopauzie. Stosowanie antykoncepcji hormonalnej to kolejna przyczyna migreny. Wiele kobiet woli zrezygnować z tabletek antykoncepcyjnych  na rzecz ustąpienia napadów bólu migrenowego. 

Co na ból głowy, nudności i inne objawy migreny?

Głównym celem leczenia migreny jest zniesienie bólu i objawów towarzyszących, zwłaszcza nudności i wymiotów oraz zapobieganie ewentualnym nawrotom choroby. Ustalenie właściwej ścieżki leczenia jest uzależnione od częstości występowania napadów, natężenia bólu, czynników prowokujących, czasu trwania, objawów towarzyszących oraz reakcji organizmu na leczenie.

– W przypadku napadów o łagodnym nasileniu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, zazwyczaj w postaci musującej, które przyjmuje się jak najszybciej po wystąpieniu napadu. Będą to produkty na bazie kwasu acetylosalicylowego, diklofenaku, naproksenu, jak również metamizol. Zwykle przez dłuższy czas pacjenci radzą sobie bez lekarza.- tłumaczy neurolog.

U chorych na migrenę z aurą skuteczniejsze na mdłości i wymioty są czopki i spray donosowy. Gdy jednak napady są silne, uniemożliwiające funkcjonowanie, wdrażane są leki z grupy tryptanów oraz leki zawierające ergotaminę. Tryptany uznane są za najskuteczniejsze w leczeniu migreny i mogą być podawane podskórnie. Mimo ich wysokiej skuteczności nie są w stanie pomóc wszystkim chorym.

Wśród metod niekonwencjonalnych wymienia się akupresurę, masaż ołówkowy czy modną w ostatnim czasie toksynę botulinową. Zadaniem ostatniej jest zniwelowanie nadmiernego rozszerzenia naczyń krwionośnych.

– Toksyna wykorzystywana jest u pacjentów z przewlekłą migreną po przeanalizowaniu dzienniczka prowadzonego przez chorego, w którym zaznacza przeważającą ilość dni z bólem w skali całego miesiąca oraz brak reakcji na stosowane dotychczas leczenie. Kluczowym aspektem terapii jest regularne stosowanie leku w odstępach 12 tygodniowych (zwykle 3 cykle) do momentu powrotu migreny przewlekłej do postaci epizodycznej lub całkowitego ustąpienia dolegliwości – wyjaśnia dr Monika Czerska. 

W sieci duże grono migreników poleca właśnie wybranie tej metody, kiedy inne nie przyniosły upragnionego pożegnania się z migreną: 

,,Jestem już po czterech latach systematycznego ostrzykiwania botoxem, regularnie, co 3 miesiące od 2014 roku. Poprawę lekką odczułam dopiero po 4- tym czy 5 ostrzyknięciu. Teraz, po tych czterech latach zdecydowanie odczuwam poprawę. Co prawda migreny mam dalej, ale ból jest znacznie, naprawdę bardzo znacznie, mniejszy. Cała procedura trwa 5 lat. Zatem trzeba cierpliwości i kasy (…) Przede mną jeszcze rok ostrzykiwania i nie zamierzam rezygnować. I zacytuję mojego Profesora: „pani Klaudyno zanim pojawił się botox nie było w ogóle tego, czym leczyć”- tu profesor miał na myśli mój typ migreny, która jest chroniczna (więcej niż 15 dni w miesiącu) i całkowicie lekooporna. A próbowałam wszystkiego.”- zachęca Klaudyna108. 

Migrena wciąż uważana jest za chorobę wstydliwą. Osoby, które zmagają się z bólem i napadami migrenowymi nie chcą mówić o swojej przypadłości w obawie przed lekceważeniem i brakiem zrozumienia. Może to doprowadzić do większych problemów zdrowotnych takich jak zaburzenia odżywiania czy depresja. Człowiek zmagający się z migreną izoluje się od innych ludzi, ponieważ nie może przewidzieć, kiedy choroba zaatakuje. Na to nakłada się zwykle wspólna dla migreny i depresji dysfunkcja układu serotoninergicznego oraz dopaminergicznego, co sprawia, że te jednostki chorobowe często nakładają się na siebie i wymagają wspólnego leczenia. W obu też chorobach pojawiają się różne postaci lęku i fobii.

Migreny nie da się całkowicie wyleczyć, ale można coraz skuteczniej leczyć ataki – zmniejszać nasilenie i częstość ich występowania. Ogromną rolę odgrywa identyfikacja czynników prowokujących wystąpienie napadu, o ile uda się je poznać. Ich unikanie pozwala zredukować lub odstawić leki. 

Bibliografia:

[1] Jd Bartleson and Fred Michael Cutrer, “Migraine update. Diagnosis and treatment”, Minn. Med., vol. 93, no. 5, pp. 36–41, 2010.

[2] H. Wójcik-Drączkowska, M. Bilińska, and W. Nyka, “Migrena — rozpoznanie i leczenie”, Forum Med. Rodz., 2007.