Czym jest atak paniki? Objawy i leczenie

Atak paniki to bardzo trudne doświadczenie, które wiąże się z wieloma negatywnymi odczuciami somatycznymi i emocjonalnymi. Dowiedz się więcej na temat objawów ataków paniki, a także leczenia metodami farmakologicznymi, psychoterapeutycznymi i domowymi.  

Atak paniki – objawy i przyczyny 

Atak paniki można zdefiniować jako nagłe i napadowe wystąpienie silnego lęku, który zaburza funkcjonowanie i powoduje wystąpienie wielu reakcji somatycznych, psychicznych i emocjonalnych. Zastanawiasz się nad tym, jakie są przyczyny ataków paniki? W praktyce można uznać, że nie da się wyróżnić jednego czynnika powodującego to zjawisko.  

Zdarzają się ataki paniki w nocy, a także ataki paniki podczas rezonansu magnetycznego lub innego badania lekarskiego. Najczęściej jednak uznaje się, że atak paniki spowodowany jest przez konkretne czynniki zewnętrzne (powiązane na przykład z jakąś fobią) lub przez indywidualny temperament i osobowość jednostki. Atak paniki może być również wynikiem niepokojących dla danej osoby zmian zdrowotnych, na przykład przyspieszonego tętna, a także hipochondrii. Do najważniejszych symptomów ataków paniki można zakwalifikować: 

• uczucie lęku i niepokoju, co przeszkadza w funkcjonowaniu; 
• ucisk w klatce piersiowej; 
• trudności z oddychaniem, przyspieszone tętno, wzrost ciśnienia; 
• problemy z widzeniem i mroczki przed oczami; 
• pocenie się, ból głowy.  

Nie u każdej osoby występują wszystkie te objawy ataków paniki, jednak zwykle szczególne znaczenie ma nasilone uczucie niepokoju oraz bardzo silny lęk. Dobrze pamiętać o tym, że u niektórych pojawiają się powtarzające się ataki paniki, a u innych tylko pojedyncze epizody. Spora część symptomów ataków paniki jest w znacznym stopniu powiązana z ewolucyjnym znaczeniem reakcji „walcz lub uciekaj”, która w przeszłości była niezwykle korzystna i pozwalała na uniknięcie zagrożeń.  

Leczenie ataków paniki 

W sytuacji, gdy ataki paniki pojawiają się regularnie, a nie tylko jeden raz w życiu, warto poszukać profesjonalnej pomocy. Zwykle najlepszym rozwiązaniem jest połączenie psychoterapii z farmakoterapią, a także domowymi metodami takimi jak relaksacja, medytacja czy konkretne ćwiczenia.  

Psychoterapia 

W przypadku ataków paniki najlepszą opcją jest skonsultowanie swoich objawów z psychologiem, psychoetrapeutą lub psychiatrą. W ten sposób szybko można uzyskać pomoc i konkretną diagnozę. Zdarza się, że ataki paniki odnoszą się do pewnych fobii lub konkretnych lęków i w takiej sytuacji najlepszą metodą leczenia będzie terapia poznawczo–behawioralna.  

Stosowane jest także konkretne podejście behawioralne, związane z ekspozycją na atak paniki w gabinecie psychoterapii. Leczenie polega więc na sprowokowaniu ataku paniki w warunkach spokojnych, a więc przy psychoterapeucie. W ten sposób można zdiagnozować przyczyny ataku paniki, a także konkretne objawy i zmniejszyć lęk u danej osoby.  

Farmakoterapia  

Leki na ataki paniki proponowane są w sytuacji, gdy psychoterapia samodzielnie nie działa. W przypadku, gdy pojawiają się symptomy ostrego lęku, to zwykle pacjenci dostają leki uspokajające lub przeciwdepresyjne, albo też nasenne. Na początku można otrzymać hydroksyzynę, która jest niezwykle delikatnym farmaceutykiem na lęk i niepokój. To właśnie ten lek może być również stosowany długotrwale i wspomagająco, ponieważ nie powoduje uzależnienia.  

Ćwiczenia na ataki paniki i domowe sposoby 

Oczywiście najlepszym rozwiązaniem w przypadku ataków paniki jest wybranie się do specjalisty, a więc psychologa lub psychoterapeuty. Dodatkowo jednak warto znać ćwiczenia uspokajające i relaksacyjne. Zwykle sam atak paniki trwa od kilku do kilkudziesięciu minut, ale dla osoby odczuwającej dane objawy ten czas może wydawać się niezwykle długi. Właśnie dlatego tak ważne jest wzięcie kilku głębokich wdechów, wewnętrzne uspokojenie swojego organizmu, a także zmniejszenie negatywnych emocji.  

Dodatkowo można zdecydować się na konkretne ćwiczenia relaksacyjne lub medytację oraz jogę. Dobrze skoncentrować się także na rozluźnieniu swoich mięśni i zmniejszeniu odczuwanego napięcia. W ten sposób nie pozwala się na nadmierne zwiększenie emocji i ich eskalację.  

Dobrą opcją jest również pisanie dziennika i opisywanie w nim swoich odczuć, ponieważ w ten sposób można rozpoznać te emocje, które zwykle powodują atak paniki, a także uświadomić sobie, jakie konkretne sytuacje lub czynniki są z tym związane. Na ataki paniki bardziej narażone są te osoby, które mają stały niedobór snu, odczuwają zmęczenie, nie uprawiają sportu, stosują nieodpowiednią dietę, a także piją dużo kawy i napojów energetycznych.  

Dobrze więc unikać niektórych produktów, a także zadbać o swoją dietę. W codziennych posiłkach powinny pojawić się takie składniki jak magnez i witamina B, ponieważ działają one rozluźniająco. Warto jeść gorzką czekoladę, awokado, strączki, chude mięso, warzywa, kasze i nabiał. Spore znaczenie ma połączenie domowych sposobów i profilaktyki z wizytami u specjalistów. 

Bibliografia: 

1. Murawiec S., Olejnik N., Kudlik A., Farmakoterapia zaburzeń lękowych: które substancje są wskazywane przez polskich psychiatrów jako leki pierwszego wyboru?, Psychiatria spersonalizowana 2023, 2.  
2. Grzechni K., Pękacz, A., Tendencyjność uwagi w przetwarzaniu treści zagrażających u pacjentów z napadami paniki, Psychiatria 2008, 5: 58-64. 
3. Gulcz M., Polak M.,  Zastosowanie terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu wybranych zaburzeń lękowych: zespołu lęku napadowego i PTSD1, Nowiny psychologiczne 2002, 2: 29-49.