Świerzb – początkowe stadium, objawy, leczenie. W jaki sposób można zarazić się świerzbem?

Świerzb to zakaźna choroba skóry wywołana przez świerzbowca ludzkiego, pasożyta z rodziny roztoczy. Można się nim zarazić poprzez bezpośredni kontakt z chorym lub należącymi do niego przedmiotami. Trudno zauważyć początkowe stadium choroby, ponieważ drążone przez pasożyty tunele, podobnie jak rozmiary samych roztoczy, są niewielkie.

Choć zakażenie świerzbem przebiega bezobjawowo, chory może zarazić osoby z najbliższego otoczenia. Dlatego leczeniem obejmuje się wszystkich, którzy mieli z nim styczność. Terapia trwa około dwóch tygodni. Stosuje się maści o działaniu miejscowym, leki przeciwhistaminowe i preparaty łagodzące świąd.

Co to jest świerzb?

Świerzb (łac. scabies) jest zakaźną chorobą skóry wywołaną przez świerzbowca ludzkiego (łac. sarcoptes hominis), pasożyta z rodziny roztoczy. Można się nim zarazić poprzez bezpośredni kontakt z człowiekiem lub przedmiotami, których używał. Łatwo się nim zarazić, a jego charakterystycznym objawem jest uporczywy świąd.

Świerzbowiec występuje na całym świecie. Szacuje się, że zakażonych zostało blisko 300 milionów osób w różnym przedziale wiekowym. Najwięcej zachorowań odnotowuje się w rejonach przeludnionych i wśród ludzi żyjących w złych warunkach sanitarnych.

Czynnikiem sprzyjającym zachorowaniu jest obniżona odporność, wyniszczenie organizmu spowodowane ciężkimi chorobami oraz choroby psychiczne. Osoby z tymi schorzeniami są narażone na świerzb norweski. Jest to jedna z cięższych odmian klasycznego świerzbu. Jej cecha charakterystyczna to grube, nawarstwione strupy i zrogowaciałe zmiany skórne.

Zakażenie świerzbem

Zakażenie świerzbem przebiega bezobjawowo, ponieważ okres inkubacji pasożyta wynosi około 3 tygodni. Później przeistacza się w dojrzałego osobnika. Ten czas jest potrzebny samicy na wydrążenie tuneli w ludzkim naskórku. Robi to nocą, składając po 2–3 jaja w ślepo zakończonych norkach o długości kilku milimetrów. Choć sama ginie, zdąży znieść wystarczająco dużo jaj, aby wykluły się z nich larwy, które z czasem przybiorą postać dorosłych osobników. Mimo że pasożyty są niedostrzegalne gołym okiem, o ich obecności świadczy świąd, który nasila się na skutek rozgrzania ciała.

Objawy początkowe świerzbu

Początkowym objawem świerzbu jest świąd. Inne symptomy pojawiają się później. Są to zazwyczaj zmiany skórne o charakterze grudek, guzków lub pęcherzyków zlokalizowanych na palcach u rąk, na nadgarstkach, w zgięciach fałdów skórnych oraz na tułowiu i narządach płciowych u dorosłych. U dzieci świerzb umiejscawia się często na podeszwach stóp i dłoniach. Zakażenie omija jedynie okolice łopatek i twarzy.

Nory świerzbowcowe są dla człowieka na ogół niezauważalne. Żeby je dostrzec, smaruje się skórę nalewką jodową, ponieważ luźne komórki warstwy naskórka obficie chłoną jod. Dzięki temu można je bardziej uwidocznić.

Świerzb – objawy rozwiniętego zakażenia

W wyniku intensywnego drapania mogą pojawić się przeczosy przypominające wyglądem linijne ubytki lub nadkażenia bakteryjne powstałe na skutek dotykania skóry nieumytymi rękami. W takich sytuacjach podaje się zakażonemu antybiotyk, który powstrzyma dalszy rozwój infekcji. Złagodzenie stanu zapalnego jest konieczne, ponieważ na skutek wtórnych zakażeń bakteryjnych może dojść do niewydolności nerek lub gorączki reumatycznej, która jest niebezpieczna.

Diagnostyka i leczenie świerzbu

Rozpoznanie świerzbu ustala się na podstawie charakterystycznych zmian i wywiadu ogólnego przeprowadzonego z pacjentem. U niektórych chorych pomocne jest mikroskopowe badanie zeskrobin naskórka, mimo że ich wynik nie zawsze jest jednoznaczny. Skórę chorego można też oglądać pod dermatoskopem.

W leczeniu świerzbu stosuje się maści o działaniu miejscowym. Lekiem z wyboru jest 1% roztwór permetryny stosowany jednorazowo. Do tej pory był on skuteczny w niemal wszystkich rozpoznanych przypadkach. Profilaktycznie można się nim posmarować jeszcze po 2 tygodniach. Przy świerzbie stosuje się również inne preparaty: maści na bazie siarki i dziegciu, kremy zawierające estry kwasu benzoesowego w oleju parafinowym oraz maści krotamitonowe.

Leczeniu muszą być poddane wszystkie osoby z najbliższego otoczenia chorego. Bieliznę i pościel, której używał chory, należy uprać i wyprasować. Nie wolno jej nosić przez najbliższe dwa tygodnie, dopóki nie nabędzie się pewności, że choroba nie powróci ponownie.