Co to jest spodziectwo? Dlaczego powstaje i jak się je leczy?

Spodziectwo, czyli przemieszczenie się cewki moczowej na brzuszną stronę prącia, to występująca dość często wada wrodzona. Spodziectwo u dzieci spotyka się częściej niż u dorosłych, gdyż można je skutecznie leczyć operacyjnie, choć nie zawsze istnieją ku temu wskazania.

Spodziectwo może stanowić nie tylko defekt funkcjonalny, ale także kosmetyczny i wpływać na samopoczucie i pewność siebie u mężczyzn. Należy jednak rozważyć korzyści oraz straty związane z leczeniem – operacja spodziectwa może wiązać się z powikłaniami.

Spodziectwo – co to jest?

Spodziectwo to jedno z częstszych schorzeń związanych z płcią występujące u chłopców. Charakteryzuje się przemieszczeniem ujścia cewki moczowej w stronę brzuszną prącia w kierunku kości łonowej z zaburzeniami wyglądu napletka (napletek kapturowaty) oraz penisa – jego brzuszne skrzywienie. Spodziectwo widoczne jest już u noworodka zaraz po urodzeniu. Częstość zachorowań szacuje się na 17,6 na 10000 urodzeń w Europie.

Ogólny podział spodziectwa wyróżnia spodziectwo bliższe oraz dalsze. Można je bardziej szczegółowo określić na podstawie dokładnego położenia cewki moczowej.

• spodziectwo żołędziowe – najczęstsze, występuje w około 70%, uważa się je za postać łagodną,
• spodziectwo zarowkowe,
• spodziectwo prąciowe dystalne,
• spodziectwo środkowe,
• spodziectwo bliższe prąciowe,
• spodziectwo mosznowo-prąciowe,
• spodziectwo kroczowe.

Większość przypadków spodziectwa występuje jako wada izolowana, może się jednak pojawiać w towarzystwie innych wad układu moczowo-płciowego, na przykład wraz z mikroprąciem lub wnętrostwem.

Przyczyny spodziectwa

Do tej pory nie poznano przyczyny spodziectwa u chłopców, choć przypuszcza się, że na jego występowanie mają  wpływ czynniki genetyczne, zaburzenia hormonalne w ciąży, czynniki matczyno-łożyskowe oraz środowiskowe.

Zaburzenie może występować rodzinnie i być dziedziczone zarówno po linii matczynej, jak i ojcowskiej, dlatego obserwuje się je częściej u rodzeństwa chorych chłopców. Zwiększone ryzyko powstania spodziectwa spotyka się u osób z chorobami genetycznymi: na przykład w zespole WAGR lub zespole Denysa i Drasha. Schorzenie występuje częściej u wcześniaków oraz u dzieci z ciąż wielopłodowych. W niektórych badaniach doszukuje się związku nieprawidłowego umieszczenia cewki moczowej z zapłodnieniem pozaustrojowym (in vitro).

Rozszerzoną diagnostykę spodziectwa przeprowadza się u chłopców z jednoczesnym wnętrostwem (niezstąpieniem jąder do worka mosznowego), co może oznaczać występowanie zaburzeń płci. Dzieci z tej grupy muszą znaleźć się pod opieką endokrynologa, który przeprowadzi dalsze szczegółowe badania. Chłopcy ze spodziectwem bliższym lub złożonym powinni być przebadani za pomocą USG w kierunku pozostawienia pozostałości rozwojowych z życia płodowego we wnętrzu jamy brzusznej.

Spodziectwo – leczenie

Najważniejszym postępowaniem leczniczym w przypadku spodziectwa jest operacja, która skutecznie przywraca czynność funkcjonalną narządów płciowych męskich oraz niweluje defekty kosmetyczne. Zalecany czas wykonania zabiegu szacuje się między 6. a 18. miesiącem życia, choć można ją wykonać w każdym wieku. Jeśli więc rodzice nie zdecydują się na zabieg u swojego dziecka we wcześniejszym czasie, to nic straconego – operacja spodziectwa u dorosłych jest możliwa, choć wiąże się z większą liczbą powikłań.

U mężczyzn poddanych operacji częściej notuje się objawy ze strony układu moczowego, dlatego zabiegu nie wykonuje się rutynowo u każdego dziecka. Wskazania do wykonania korekcji spodziectwa obejmują:

• rozpryskiwanie się strumienia moczu,
• niemożność oddawania moczu w pozycji stojącej,
• problemy ze współżyciem ze względów anatomicznych,
• nieestetyczny, krępujący pacjenta wygląd narządów płciowych,
• problemy z płodnością.

Zadowalający wynik korekty operacyjnej występuje u około 70% pacjentów i zależy od zaawansowania zmian anatomicznych. Mężczyźni jednak w porównaniu z populacją ogólną częściej unikają kontaktów seksualnych. Powikłaniami leczenia mogą być: zwiększona predyspozycja do zakażeń, problemy z oddawaniem moczu związane ze zwężeniem cewki moczowej lub jej ujścia, powstanie przetoki. Po operacji spodziectwa należy poddawać się rutynowej kontroli u urologa lub chirurga, ze względu na konsekwencje, które pojawiają się nawet w kilka lat po zabiegu.

Spodziectwo a płodność

W większości przypadków spodziectwo nie przynosi problemów z płodnością. Może się jednak zdarzyć, że w wyniku wad anatomicznych dochodzi do niewłaściwego deponowania nasienia lub do trudności w przeprowadzeniu pełnego stosunku płciowego, co może skutkować utratą zdolności poczęcia potomstwa. Zazwyczaj leczenie operacyjne przynosi poprawę w tym zakresie, jeśli jednak spodziectwo wywołane jest przez problemy z różnicowaniem płciowym, może się okazać, że zabieg nie będzie skuteczny.