Aminotransferaza alaninowa (ALT, AlAT) – co to jest i kiedy jest podwyższona?

Aminotransferaza alaninowa (AlAT, ALAT, ALT) to enzym znajdujący się wewnątrz komórek wątroby. Oznaczanie jej poziomu wraz z aminotransferazą asparaginową (AspAT) jest przydatne w diagnostyce uszkodzeń tego narządu.

Wysoka aminotransferaza alaninowa w zależności od poziomu świadczy o chorobach powodujących destrukcję hepatocytów. Badanie wykonuje się z surowicy krwi jako część składową prób wątrobowych i jest jednym z podstawowych w diagnostyce chorób wątroby.

Czym jest aminotransferaza alaninowa?

Aminotransferaza alaninowa (ALT, AlAT) to enzym występujący głównie w wątrobie oraz mięśniach, chociaż mówi się o nim, że jest nieswoisty narządowo. Dzięki niemu organizm jest w stanie prawidłowo metabolizować substancje i dzięki temu funkcjonować. Fizjologicznie występuje wewnątrzkomórkowo, dlatego przy dobrym stanie zdrowia jej poziom we krwi jest praktycznie nieoznaczalny. Zwykle bada się ją równocześnie z AspAT – aminotransferazą asparaginową, a czasem także z GGTP oraz AT, które również należą do parametrów wątrobowych.

Badanie aminotransferazy alaninowej z surowicy krwi jest wykonywane w przypadku podejrzenia chorób wątroby. Jest to powszechne, tanie oraz bezpieczne badanie, które jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Do jego wykonania nie ma żadnych przeciwwskazań. Badanie przeprowadza się na czczo, pobierając próbkę krwi żylnej, która następnie jest przesyłana do laboratorium.

Podwyższona aminotransferaza alaninowa – przyczyny

Aminotransferaza alaninowa o podwyższonym poziomie świadczy o uszkodzeniu komórek. Najczęstsze przyczyny nie są groźne, a do ustąpienia nieprawidłowości wystarcza modyfikacja stylu życia. Zwiększenie poziomu enzymu aminotransferazy alaninowej w surowicy krwi może być spowodowane przez choroby i zaburzenia takie jak:

• zły stan odżywienia,
• otyłość,
• choroby dróg żółciowych,
• zapalenia wątroby (wirusowe, autoimmunologiczne),
• nowotwory wątroby i dróg żółciowych,
• uszkodzenie wątroby środkami toksycznymi, narkotykami, alkoholem,
• niektóre leki: ziołowe, statyny, stosowanie wielu preparatów leczniczych jednocześnie,
• uszkodzenie mięśni – zawał, zmiażdżenie.

Alkohol oraz wysiłek fizyczny wywołują przejściowe podwyższenie ALT, dlatego należy powstrzymać się od forsownych ćwiczeń oraz picia wysokoprocentowych napojów już dzień przed badaniem.

Warto jest zwrócić uwagę na dodatkowe objawy występujące wraz z podwyższeniem aminotransferazy alaninowej: nudności, wymioty, biegunki, zaparcia, bolesność brzucha lub okolicy podżebrowej, powiększenie wątroby, żółtaczkę, odbarwione stolce.

Aminotransferaza alaninowa – norma

Wartość referencyjna dla aminotransferazy alaninowej wynosi <40 IU/l. Łagodne podwyższenie może być zaobserwowane u osób zdrowych, nie prezentujących objawów.

W przypadku znacznego podwyższenia wyniku (np. 15-krotnego) podejrzewa się ostre zapalenie wątroby, zespół Budda-Chariego, zamknięcie żyły wątrobowej. Jeśli poziom enzymu podwyższony jest mniej niż 5 razy, a stosunek aminotransferazy asparaginowej do aminotransferazy alaninowej wynosi więcej niż 1 (AST/ALT>1), należy dopatrywać się przyczyny w alkoholowej chorobie wątroby, jej stłuszczeniu, marskości, zawale serca, znacznemu wysiłkowi. Podwyższenie poziomu do 5 razy i stosunek AST/ALT<1 naprowadza na rozpoznanie przewlekłych zapaleń wątroby, uszkodzenie przez leki i toksyny, celiakię, autoimmunologiczne zapalenie wątroby.

Należy pamiętać, że wyniki badania aminotransferazy alaninowej (ALT) powinien zinterpretować lekarz, który na ich podstawie w połączeniu z badaniem przedmiotowym i zebranym wywiadem sugeruje dalsze postępowanie terapeutyczne.

Jak obniżyć aminotransferazę alaninową?

Leczenie schorzeń powodujących podwyższenie aminotransferazy alaninowej opiera się na odnalezieniu przyczyny i jej terapii, w zależności od czynnika wywołującego.

Należy zrezygnować ze spożywania alkoholu oraz leków mogących uszkadzać komórki wątroby, a po 2–4 tygodniach wykonać ponowne badanie poziomu aminotransferazy alaninowej. Zaleca się również modyfikację trybu życia, walkę z otyłością, wdrożenie regularnego wysiłku i zmianę diety na bardziej lekkostrawną, z ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych. Jeśli takie działanie nie przyniesie oczekiwanych zmian, należy poszerzyć diagnostykę o badania przeciwciał przeciw wirusom wywołującym zapalenie wątroby, oznaczyć poziom żelaza i ferrytyny w surowicy, wykonać profil lipidowy, zbadać poziom glukozy we krwi i rozważyć wykonanie USG jamy brzusznej.

Jeśli eliminacja czynników mogących wywołać podwyższenie aminotransferazy alaninowej nie przynosi rezultatu, a podwyższenie aminotransferazy alaninowej utrzymuje się powyżej 6 miesięcy, może być konieczne wykonanie biopsji wątroby w celu dalszej diagnostyki szczegółowej. Na tym etapie pacjent jest przekierowywany do lekarza gastroenterologa.