Endorfiny, czyli hormony szczęścia. Co warto o nich wiedzieć?
Endorfiny to rodzaj neuropeptydów opioidowych, które organizm wytwarza naturalnie, reagując w ten sposób na ból. Dlaczego są nazywane hormonami szczęścia? Co sprawia, że wielu ludzi uważa je za remedium dla wszystkich dolegliwości? I wreszcie jak zadbać o ich właściwe stężenie?
Endorfiny – co to w ogóle jest?
Jak wspomniano we wstępnie, endorfiny są neuropeptydami, czy też hormonami peptydowymi. Ich rolą jest m.in. pośredniczenie w komunikacji pomiędzy neuronami, czyli komórkami nerwowymi. Endorfiny produkują przede wszystkim przysadka mózgowa oraz podwzgórze – oba gruczoły znajdują się w mózgu. Zostały odkryte przez Johna Hughesa i Hansa Kosterlitza w latach 70. XX w., ale w tym samym czasie badania prowadzili również Rabi Simantov i Solomon H. Snyder.
„Endorfiny szczęścia” – z czego wynika ich sława?
Endorfiny przynoszą szereg korzyści zdrowotnych. Wśród najważniejszych należy wymienić:
- poprawę nastroju,
- wspieranie układu odpornościowego oraz funkcji poznawczych,
- zmniejszenie stresu, lęku,
- pozytywny wpływ na pacjentów z zaburzeniami natury psychicznej,
- zmniejszenie dolegliwości bólowych.
Analogicznie, kiedy stężenie endorfin w organizmie jest zbyt niskie, a ty nie stymulujesz mózgu do ich produkcji, możesz zaobserwować u siebie problemy ze snem oraz obniżenie nastroju, a także będziesz bardziej podatna na zaburzenia lękowe oraz uzależnienia. Niektóre badania wskazują także na związek niskiego poziomu omawianych neuropeptydów z występowaniem bólu migrenowego.
Musisz jednak pamiętać, że chociaż działanie endorfin jest udowodnione naukowo, nie stanowią one remedium na wszystkie problemy. Po pierwsze, nie działają tak samo u wszystkich ludzi. Po drugie, samopoczucie oraz ogólny stan zdrowia wymagają holistycznego podejścia. Więc jeżeli np. cierpisz na zaburzenia nastrojów, zwiększenie endorfin w organizmie prawdopodobnie nie zadziała bez odpowiedniej terapii czy zmiany stylu życia.
Endorfiny – kiedy się wydzielają?
Kiedy wydzielają się endorfiny? Po treningu, podczas orgazmu lub w czasie uprawiania seksu, ale zwiększone wydzielanie tych neuropeptydów ma ogólnie związek z pozytywnymi emocjami, a więc warto się śmiać, przytulać, kochać i radować. Badania dowodzą, że jedzenie także wpływa na produkcję endorfin – oczywiście mowa o takich potrawach czy składnikach, które ci smakują. Pamiętaj jednak o podstawowej funkcji endorfin – mają uśmierzać ból, dlatego wyrzut następuje także podczas urazów czy poważnych (lub mniej) wypadków.
Jak podnieść endorfiny? Alternatywą może być słuchanie ulubionej, ale pozytywnej muzyki, taniec, a także wizyta w gabinecie masażysty. Jeżeli interesujesz się medycyną tradycyjną, dużą skutecznością w zwiększeniu poziomu endorfin cechuje się akupunktura. Niektóre badania wskazują także na pozytywny wpływ medytacji, natomiast ten aspekt wymaga jeszcze głębszego poznania… z pewnością jednak ćwiczenie samoświadomości ci nie zaszkodzi, więc warto spróbować.
Endorfiny są naturalnymi środkami przeciwbólowymi organizmu. Są uwalniane przez podwzgórze i przysadkę mózgową w odpowiedzi na ból lub stres. Ta grupa hormonów peptydowych łagodzi ból i zapewnia ogólne poczucie dobrego samopoczucia. Nazwa pochodzi od terminu „endogenous morphine". „Endogenous”, ponieważ są produkowane w naszych organizmach. „Morphine" odnosi się do opioidowego środka przeciwbólowego, którego działanie naśladuje. Istnieje około 20 różnych rodzajów endorfin. Najlepiej zbadaną z nich jest beta-endorfina, która jest związana z „hajem" u biegacza. Wydzielamy endorfiny także wtedy, gdy się śmiejemy, zakochujemy, uprawiamy seks, a nawet jemy pyszny posiłek.
Endorfiny w tabletkach – czy to dobre rozwiązanie?
Nie istnieją tabletki, które zawierałyby endorfiny. Na rynku dostępne są jedynie suplementy diety reklamowane jako środki pobudzające ich wydzielanie. Jeżeli potrzebujesz przysłowiowego kopa, nie musisz jednak sięgać po farmaceutyki – postaraj się zwiększyć produkcję omawianych neuropeptydów w sposób naturalny, wplatając do swojej codzienności aktywność fizyczną oraz więcej bliskości, o ile masz taką możliwość. Więcej się uśmiechaj, bądź sympatyczna dla innych, a z pewnością odbije się to pozytywnie na twoim zdrowiu.
Endorfiny mają natomiast podobne działanie do farmaceutyków opioidowych, czyli silnych leków przeciwbólowych, które zmniejszają dolegliwości oraz wprowadzają pacjenta w stan euforii. W medycynie wykorzystuje się je jedynie w wyjątkowych przypadkach, ponieważ działają uzależniająco, a ich przedawkowanie może nawet skutkować śmiercią. Mowa tutaj o substancjach takich jak kodeina, morfina czy oksykodon. Pod żadnym pozorem nie można ich zażywać samodzielnie lub bez wyraźniej przyczyny.
Bibliografia:
- Cera N., Vargas-Caceres S., Oliviera C., Monterio J., Branco D., Pignatelli D., Rebelo S., How Relevant is the Systemic Oxytocin Concentration for Human Sexual Behavior? A Systematic Review, Sexual Medicine 2023, 9(4).
- Dunbar R. I. M., Teasdale B., Thompson J., Budelmann F., Duncan S., van Emde Boas E., Magurie L., Emotional arousal when watcing drama incerases pain threshold and social bonding, Royal Society Open Science, 2016.
- https://my.clevelandclinic.org/health/body/23040-endorphins [dostęp 22.10.2023].
- Pilozzi A., Carro C. Huang X., Roles of β-Endorphin in Stress, Behavior, Neuroinflammation, and Brain Energy Metabolism, International Journal of Molecular Sciences 2021.
Polecamy
się ten artykuł?
