Jakie są objawy achalazji przełyku? Leczenie zachowawcze oraz inwazyjne – od czego jest uzależnione?

Achalazja przełyku należy do grupy chorób związanych z zaburzeniami jego motoryki. Przyczyna choroby nie jest znana. Achalazja występuje z taką samą częstością u kobiet jak u mężczyzn w średnim wieku. Może wystąpić także u dzieci.

Objawy achalazji są związane przede wszystkim z zaburzeniami połykania, które postępują w miarę rozwoju choroby. W wyniku achalazji dochodzi do powikłań utrudniających codzienne funkcjonowanie oraz zagrażających zdrowiu, dlatego konieczne jest szybkie włączenie leczenia.

Co to jest achalazja?

Achalazja przełyku (inaczej kurcz wpustu) to pierwotna choroba dotycząca początkowego odcinka przewodu pokarmowego, która charakteryzuje się upośledzeniem rozkurczu dolnego zwieracza przełyku (LES) oraz brakiem fali perystaltycznej. Upośledzenie rozkurczu LES spowodowane jest uszkodzeniem zwojów nerwowych w śluzówce przewodu pokarmowego, których zadaniem jest wywołanie rozkurczu zwieracza i przepuszczenie pokarmu do żołądka.

Przyczyna achalazji nie jest do końca poznana. Pod uwagę bierze się infekcje, czynniki autoimmunologiczne oraz genetyczne. Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie badań obrazowych, gastroskopii oraz manometrii przełyku. W badaniu RTG dolny zwieracz przełyku widoczny jest pod postacią tzw. ptasiego dzioba. Achalazja może pojawić się zarówno u dzieci, jak i dorosłych, choć najczęściej dotyczy osób między 30 a 60 rokiem życia.

Najgroźniejszą konsekwencją achalazji przełyku może być rak płaskonabłonkowy – ryzyko zachorowania jest aż 30-krotnie większe niż w populacji ogólnej.

Achalazję należy różnicować z innymi chorobami przełyku: zwężeniami przełyku na tle pourazowym, choroby nowotworowej, po radio- lub chemioterapii.

Objawy achalazji przełyku

Najczęstszy objaw występujący w achalazji przełyku to trudności w połykaniu, czyli dysfagia. Początkowo dotyczy ona pokarmów stałych, następnie pojawia się problem z przełykaniem płynnych posiłków i napojów. Wraz z rozwojem choroby objaw ten nasila się aż do powstania wyraźnego zwężenia przełyku.

Dodatkowe objawy mogące towarzyszyć achalazji to:

• cofanie się treści pokarmowej do jamy ustnej,
• ból w klatce piersiowej,
• pieczenie w nadbrzuszu, uczucie zgagi,
• kaszel,
• krztuszenie się.

W konsekwencji niedostatecznego odżywienia dochodzi do utraty masy ciała oraz niedożywienia. W wyniku krztuszenia się natomiast może dojść do rozwinięcia zachłystowego zapalenia płuc. Inne powikłania, które mogą powstać w trakcie choroby to zapalenie błony śluzowej przełyku, uchyłek przełyku, krwawienie oraz ropień płuc.

W razie wystąpienia objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza, by wykonać odpowiednie badania w celu rozpoznania choroby oraz szybkiego wdrożenia leczenia.

Dieta przy achalazji przełyku

To, w jaki sposób odżywia się osoba chora na achalazję przełyku, wpływa na rozwój choroby. Należy zmodyfikować przyzwyczajenia żywieniowe – ograniczyć posiłki, które sprawiają trudność przy połykaniu i nasilają problem. Czasami konieczne jest wprowadzenie posiłków rozdrobnionych lub papkowatych i spożywanie ich w małych porcjach.

Konieczna jest prawidłowa higiena żywienia – unikanie spożywania posiłków w pośpiechu oraz w czasie trwania intensywnych emocji i wzburzenia, ponieważ to sprzyja powstawaniu kurczu wpustu. Dodatkowo należy wykluczyć z diety pokarmy wzmagające refluks żołądkowo-przełykowy: czekoladę, kawę, cukier, mleko, alkohol i owoce cytrusowe.

Leczenie achalazji przełyku

Achalazję przełyku leczy się inwazyjnie, farmakologicznie oraz niefarmakologicznie. Leczenie farmakologiczne jest jedynie uzupełnieniem terapii inwazyjnej, wspomagająco stosuje się leki obniżające napięcie LES. Należy pamiętać o wyższym ustawieniu wezgłowia łóżka, co zapobiegnie zachłyśnięciom treścią pokarmową, która zalega w przełyku.

Wyróżnia się kilka rodzajów leczenia inwazyjnego achalazji przełyku:

• operacyjne: podłużne nacięcie przełyku i wpustu wskazane jest w przypadku nieskuteczności leczenia endoskopowego u osób młodych. Powikłaniem leczenia operacyjnego może być nadmierne zarzucanie treści pokarmowej do przełyku;
• endoskopowe: mechaniczne rozszerzanie za pomocą specjalnych przyrządów lub wstrzykiwanie toksyny botulinowej, która zmniejsza uwalnianie acetylocholiny, ograniczając tym samym skurcz LES.

Większość chorych wymaga cyklicznego wykonywania zabiegów endoskopowych lub zabiegu operacyjnego ze względu na nawroty choroby. Achalazja nie ogranicza jakości życia, jeśli jest prawidłowo leczona. Po zakończeniu terapii należy chodzić na okresowe kontrole w celu ewentualnego szybkiego wykrycia rozwijającego się nowotworu.