Aspiryna na kaca. Czy brać ją i inne leki po alkoholu?

„Długotrwałe przyjmowanie alkoholu może wywołać proces przeciwstawny. To znaczy uaktywnić enzymy metabolizujące lekarstwo, tym samym osłabiając jego działanie. Dlatego m.in alkoholicy często potrzebują wyższych dawek leków, aby działały terapeutycznie”. O tym, czy sprawdzają się leki przeciwbólowe z alkoholem i aspiryna na kaca rozmawiamy z lekarzem rodzinnym, Moniką Piecuch – Kilarowską

Ewa Wojciechowska: Po jakim czasie od wypicia alkoholu można wziąć tabletkę przeciwbólową?

Monika Piecuch – Kilarowska: Odpowiedź, jak można się domyślać, będzie bardziej złożona i zależna od ilości, jakości i metabolizmu alkoholu. Po spożyciu napojów procentowych poziom alkoholu we krwi osiąga szczyt po ok 45 minutach. Jeśli zjemy tłusty posiłek, to ten czas może wydłużyć się nawet do 4 godzin. Po wchłonięciu z przewodu pokarmowego do krwi, i dalej dotarciu do wątroby, ponad 70% alkoholu zostaje zmetabolizowana, czyli przerobiona na aldehyd octowy- związek rzadko kojarzony z nazwy, natomiast zdecydowanie każdy pamięta jego działanie obwodowe (dolegliwości określane jako „kac”). Komórki wątroby w ciągu 1 godziny mogą rozłożyć tylko pewną część wypitego alkoholu, bez względu na jego ilość w organizmie, a tempo tej przemiany zależy m.in od płci (kobiety mają mniejszą ilość enzymów, dlatego do krwi przedostaje się więcej nieprzetworzonego alkoholu i wolniej spada jego poziom). Zależne jest to również od wieku czy nawet rasy np. Chińczycy i Japończycy mają inną budowę enzymu i są bardziej podatni na przykre doznania po spożyciu alkoholu.

Upraszczając, przyjmuje się, że osoba ważąca 70 kg w ciągu godziny spala 7 g alkoholu (0,1 g alkoholu na 1kg masy ciała). Dla przypomnienia: małe piwo (330ml) to ok 12g, kieliszek wina (175ml) 17 g, kieliszek wódki (20ml) 16 g.

Im później od spożycia alkoholu, tym bezpieczniej. Natomiast za minimalny czas od spożycia przyjmuje się 2-3 godziny przy pojedynczych dawkach standardowych (powyżej), analogicznie po każdej kolejnej dawce czas należy pomnożyć przez ich ilość.

Jak jest w sytuacji odwrotnej? Po jakim czasie od wzięcia tabletki przeciwbólowej można napić się alkoholu?

Czas po przyjęciu leku zależy przede wszystkim od jego rodzaju i w przypadku dwóch najczęstszych leków dostępnych bez recepty, czyli  paracetamolu (to jest min 4 godziny najlepiej 6 godzin przy 1 tabl 500mg) i ibuprofenie (min. 6 najlepiej 8 godzin przy dawce 200mg). W przypadku leków recepturowych informacji powinien udzielić lekarz prowadzący, ponieważ dawka i rodzaj preparatu będą robiły ogromną różnicę. Jeśli dolegliwości bólowe są przewlekłe, to na pewno zaleca się przyjęcie leku przeciwbólowego rano oraz ograniczenie ilości alkoholu wieczorem.

Jak działają leki, gdy mamy alkohol we krwi?

Alkohol może wpłynąć na skuteczność oraz toksyczność danego preparatu farmakologicznego na kilka sposobów. Pojedynczy drink może np. zahamować przemianę leku w wyniku rywalizacji o enzymy metabolizujące i w takiej sytuacji wydłuża jego działanie, również te niepożądane. Z taką sytuacją mamy do czynienia, przyjmując równocześnie paracetamol, wówczas metabolity leku działają toksycznie na komórki wątroby niszcząc je. W przypadku kwasu acetylosalicylowego (Polopiryna, Aspiryna) alkohol nasila uszkadzające działanie kwasu żołądkowego na błonę śluzową żołądka, co może skutkować wrzodami żołądka, a nawet krwawieniem z przewodu pokarmowego.

Długotrwałe przyjmowanie alkoholu może wywołać proces przeciwstawny, to znaczy uaktywnić enzymy metabolizujące lekarstwo, tym samym osłabiając jego działanie. Dlatego m.in alkoholicy często potrzebują wyższych dawek leków, aby działały terapeutycznie.

Jakie mogą być konsekwencje łączenia alkoholu z lekami przeciwbólowymi?

Długotrwałe łączenie leków przeciwbólowych z alkoholem lub przyjmowanie dużych ilości alkoholu okazjonalnie, przy stałych lekach uśmierzających ból, może skutkować niewydolnością wątroby, krwawieniem z przewodu pokarmowego (pacjent zauważy ciemny stolec albo fusowate jak kawa wymioty), wcześniej boleć może brzuch w rzucie żołądka, jak przy chorobie wrzodowej. Skutki działań niekorzystnych zarówno alkoholu jak i leków potęgują się u osób starszych (populacja 75+). W grupie tej dodatkowo nakładają się procesy starzenia (wątroby, nerek) oraz nasilone, długotrwające bóle stawów, a więc leki przyjmowane od 1x do kilku razy /dzień

Leki na kaca – co lepiej wybrać paracetamol czy ibuprofen?

„Kac”, szereg dolegliwości w dniu kolejnym po spożyciu alkoholu, są w głównej mierze związane z aldehydem octowym, czyli produktem rozkładu etanolu. Dodatkowo wśród przyczyn wymienia się zaburzenia jonowe szczególnie magnezu czy potasu oraz odwodnienie. W związku z wszystkimi powyżej przyczynami, zasadniczym leczeniem powinno być solidne nawodnienie, uzupełnienie jonów np. sokiem z pomidorów, który obfituje w potas. Bardzo pomaga również aktywność fizyczna – spacer na świeżym powietrzu, która usprawnia ukrwienie wszystkich narządów i wspomaga usuwanie metabolitów.

Jeśli to wszystko nie pomaga, to rozsądniejszym rozwiązaniem będzie pojedyncza dawka ibuprofenu. Praca przeglądowa dotycząca uszkodzeń wątroby spowodowanych interakcją alkoholu i paracetamolu wskazuje, że przy różnych ilościach wypijanego alkoholu uszkodzenia występują częściej, gdy lek zostaje przyjęty po wypiciu, kiedy alkohol już jest metabolizowany w organizmie.

Co z morfiną?

Połączenie morfiny i alkoholu nasila uspokajające działanie leku, zwiększając ryzyko śmierci z przedawkowania. Zaleca się rezygnację alkoholu w przypadku przyjmowania zarówno preparatów doustnych jak i plastrów.

Jak jest w przypadku leków na migrenę? Można je brać, gdy oprócz bólów migrenowych wciąż odczuwamy skutki wczorajszej imprezy?

W przypadku tryptanów (recepturowych leków dedykowanych na migrenowe bóle głowy) nie wykazano interakcji z alkoholem. Kwas tolfenamowy (lek zarejestrowany jako przeciwmigrenowy dostępny bez recepty) należy do tej samej grupy co ibuprofen i działania niepożądane w postaci krwawienia z przewodu pokarmowego przemawiają za wstrzymaniem się z przyjęciem leku. Na pewno zasadniczym postępowaniem powinno być nawodnienie, ograniczenie bodźców zewnętrznych (zaciemnienie czy wywietrzenie pokoju oraz wyciszenie dochodzących dźwięków), a dopiero kolejnym krokiem przyjęcie leku.

Jakich leków na pewno nie brać, gdy mamy jeszcze alkohol we krwi?

Bardzo ostrożnie powinni przyjmować swoje leki stałe pacjenci leczeni przewlekle psychiatrycznie, w szczególności stosujący starszej generacji leki (barbiturany, trójcykliczne pierścieniowe leki przeciwdepresyjne), ponieważ może wystąpić silne działanie depresyjne na ośrodek oddechowy, większość psychiatrów wyraźnie to podkreśla. Drugą szczególną grupą pacjentów są chorzy na cukrzycę – doustne leki i alkohol mogą nasilać spadki cukrów i prowadzić w ten sposób do kwasicy (stan zagrożenia życia).

Pozostałe grupy leków to: leki przeciwpadaczkowe, część antybiotyków (np metronidazol, cefalosporyny, ale także furagina).

Osoby przewlekle spożywające alkohol są bardziej narażone na niepożądane skutki łączenia trunków z lekami?

Przewlekłe spożywanie alkoholu to najczęściej droga do uzależnienia, a to stan w którym występuje szereg zmian w narządach wewnętrznych. Toksyczny wpływ alkoholu na wątrobę czy serce to  zmierzanie do niewydolności tych narządów. Przewlekłe picie uszkadza również barierę śluzówkową jelita, otwierając tym samym drogę toksynom bakterii jelitowych do krwioobiegu. W takiej sytuacji oczywiste wydaje się, że leki przeciwbólowe będą działać inaczej – część dużo trudniej będzie dawać efekt terapeutyczny, a dodatkowo zwiększając ilość wolnych rodników, w towarzystwie z alkoholem niektóre mogą sprzyjać nowotworzeniu.