Czym jest zaśniad groniasty? Jakie są jego rodzaje, przyczyny, objawy i jak wygląda leczenie?

Zaśniadem groniastym określamy postać niezłośliwej ciążowej choroby trofoblastycznej. Dochodzi do niego wskutek nieprawidłowego zapłodnienia komórki jajowej, która ulega implantacji w macicy i późniejszej proliferacji. Wyróżniamy dwa rodzaje schorzenia: zaśniad groniasty częściowy i całkowity. W rzadkich przypadkach z zaśniadu może rozwinąć się nowotwór złośliwy.

Zaśniad groniasty (łac. mola hydatidosa, czyli „kropla wody”) stanowi niezłośliwą postać ciążowej choroby trofoblastycznej. Powstaje na skutek nieprawidłowego zapłodnienia komórki jajowej. Zwykle pusta komórka jajowa (pozbawiona materiału genetycznego matki) zostaje zapłodniona przez jeden lub dwa plemniki. Taki zarodek zagnieżdża się w macicy i proliferuje. Wyróżniamy dwa rodzaje schorzenia: zaśniad groniasty częściowy (daje możliwość urodzenia prawidłowego płodu) oraz zaśniad groniasty całkowity. Schorzenia nie należy lekceważyć, gdyż z zaśniadu może rozwinąć się kosmówczak (nowotwór złośliwy), który jest groźny dla organizmu kobiety. Po pojawieniu się i wyleczeniu zaśniadu nie powinno się zachodzić w ciążę przez rok, aczkolwiek nie ma jednoznacznych badań, które stanowiłyby odpowiedź na to, jak następna ciąża będzie przebiegała.

Zaśniad groniasty: przyczyny powstawania zaśniadu częściowego i całkowitego

Główną przyczyną powstania zaśniadu groniastego jest nieprawidłowe zapłodnienie komórki jajowej. Zaśniad groniasty częściowy jest efektem zapłodnienia komórki przez dwa plemniki. W takim przypadku materiał genetyczny zarodka pochodzi zarówno od matki, jak i od ojca, jednak ze względu na nieprawidłowości materiału genetycznego wiąże się to z wieloma wadami rozwojowymi obecnymi u płodu. Taki zarodek zagnieżdża się w macicy i proliferuje. W związku z tym w jamie macicy obecne są fragmenty rozrostu trofoblastycznego (pęcherzyki przypominające kiść winogron), pośród których może być obecny żywy płód. Zwykle jednak płód jest nieżywy, co ma związek między innymi z brakiem prawidłowego rozwoju łożyska. Obecność zaśniadu groniastego częściowego daje teoretycznie szansę na urodzenie żywego dziecka, jednak są one niewielkie.

Zaśniad groniasty całkowity jest efektem zapłodnienia pustej komórki jajowej (bez materiału genetycznego) przez jeden lub dwa plemniki. Może zdarzyć się sytuacja, że komórka jajowa wcześniej zawierała materiał genetyczny matki, ale został on usunięty. Efektem tego jest zarodek zawierający jedynie materiał genetyczny pochodzący od ojca. To sprawia, że łożysko nie kształtuje się prawidłowo, nie można też stwierdzić obecności płodu.

Zaśniad groniasty: objawy trofoblastycznej choroby ciążowej

Przy zaśniadzie groniastym częściowym dolegliwości przypominają poronienie niedokonane – pojawia się ból w dole brzucha i krwawienie z dróg rodnych. Dolegliwościom tym towarzyszy zmęczenie, osłabienie, mogą pojawić się nudności i wymioty. Przy zaśniadzie groniastym całkowitym objawy mogą wskazywać na poronienie zagrażające lub niezupełne. Dolegliwości (głównie krwawienie z dróg rodnych) pojawiają się około 5 miesiąca ciąży. Mogą także wystąpić nudności i wymioty. Zaśniad groniasty wywołuje też objawy wczesnej gestozy (zatrucia ciążowego), co może prowadzić do stanu przedrzucawkowego, stanowiącego poważne zagrożenia dla zdrowia i życia kobiety.

Zaśniad groniasty: USG i inne metody diagnostyczne

W zaśniadzie groniastym częściowym na USG widoczna jest część prawidłowo ukształtowanego łożyska wraz z tworami przypominającymi „burzę śnieżną”. W zaśniadzie całkowitym brak prawidłowych struktur łożyska, widoczne są jedynie pola o charakterze „burzy śnieżnej”. Ponadto w USG macica jest znacznie większa, niż wskazywałby na to wiek ciążowy. W badaniach laboratoryjnych uwagę zwraca zdecydowanie podwyższona wartość beta-HCG.

Zaśniad groniasty: leczenie choroby trofoblastycznej

Jedyną metodą leczniczą zaśniadu jest chirurgiczne wyłyżeczkowanie jamy i kanału szyjki macicy. Wszystkie usunięte fragmenty muszą zostać przesłane do badania histopatologicznego (zaśniad może się przekształcić w kosmówczaka, który jest nowotworem złośliwym). Całkowite wyleczenie w zaśniadzie częściowym notuje się u 95% przypadków, w zaśniadzie całkowitym u około 80%.

Zaśniad groniasty a ciąża – jak postępować w takiej sytuacji? U kobiet, które nie planują następnej ciąży, można rozważyć usunięcie macicy, które daje największe szanse na pełne wyleczenie. Kobiety planujące kolejną ciążę powinny odczekać co najmniej rok po wyleczeniu. Jeśli chodzi o możliwość wystąpienia zaśniadu groniastego w kolejnej ciąży, to nie ma badań, które określałyby ryzyko ponownego wystąpienia choroby oraz danych pokazujących, jak następna ciąża będzie przebiegać.