Krew w moczu – rozpoznanie i leczenie krwiomoczu oraz krwinkomoczu

Krew w moczu może nie być zauważalna gołym okiem, wówczas mowa jest o krwinkomoczu. Jeśli jednak płyn przybierze różowy bądź herbaciany odcień, jest to krwiomocz. Oba stany wymagają diagnostyki, ponieważ mogą sygnalizować poważne zaburzenia, jak zakażenie układu moczowego czy kamicę nerkową. Jak rozpoznać krew w moczu? Czy patologii towarzyszą charakterystyczne objawy? Jakie badania może zlecić lekarz, żeby poznać przyczynę obecności krwi w moczu?

Jak wygląda krew w moczu? 

Krwawienie z moczem miewa postać krwiomoczu lub krwinkomoczu. Nie są to wbrew pozorom synonimy. Krwinkomocz, zwany również krwawieniem mikroskopowym, to stan, gdy podczas analizy osadu moczu w laboratorium, w polu widzenia znajdzie się pięć lub więcej erytrocytów (czerwonych krwinek). Nieprawidłowość ta musi zostać potwierdzona trzykrotnie powtórzonymi badaniami, prowadzonymi w ciągu kilku tygodni. 

Natomiast krwiomocz, zwany również krwawieniem makroskopowym, to wyraźne krwawienia z moczem. Mocz ma wówczas kolor czerwony lub herbaciany. Dla potwierdzenia diagnozy konieczne jest jeszcze przeprowadzenie testów laboratoryjnych. Jeśli odwirowany osad będzie miał czerwony kolor, a test paskowy potwierdzi obecność hemoglobiny, stwierdzany jest krwiomocz. Gdy test paskowy wyjdzie ujemny, może to sugerować inne zaburzenie, jak np. mioglobinurię (obecność w moczu mioglobiny) czy hemoglobinurię (przedostawanie się wolnej hemoglobiny do moczu).

Jakie są przyczyny obecności krwi w moczu? 

Najczęstszą przyczyną krwi w moczu jest zakażenie układu moczowego zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Jeśli zmagasz się zapaleniem pęcherza, krew w moczu najpewniej się pojawi, a wraz z nią bakterie i leukocyty. W zdrowym moczu liczba erytrocytów w polu widzenia nie powinna przekraczać pięciu, jednak w niektórych laboratoriach granica jest niższa i wynosi do dwóch erytrocytów w polu widzenia (0-2 wpw) albo do trzech erytrocytów w polu widzenia 0-3 wpw.  

W związku z powyższym, zawsze odnoś się do zakresów referencyjnych przyjętych w punkcie diagnostycznym. To one będą również podstawą do wdrożenia leczenia przez lekarza. Oczywiście zakażenie układu moczowego to nie jedyny powód obecności krwi w moczu. Innymi przyczynami mogą być: 

• śródmiąższowe zapalenie nerek, 
• uraz, 
• obecność ciała obcego w układzie moczowym, 
• zaburzenie krzepnięcia, 
• wytrącanie się kryształków w moczu, 
• kamica moczowa i nerkowa, 
• rak nerki, prostaty, pęcherza moczowego. 

Obecność krwi w moczu może być również przypadkowa i nie wiązać się z żadną patologią. Ma to miejsce wówczas, gdy kobieta pobierze mocz do badania w czasie miesiączki. Właśnie dlatego nie należy wykonywać badania w czasie krwawień i plamień z dróg rodnych. Co ciekawe, dość częstym zjawiskiem jest występowanie krwi w moczu po stosunku czy intensywnym wysiłku fizycznym. Jeśli więc planujesz wykonać badanie kontrolne moczu, wstrzymaj się od obu tych czynności niedługo przed pobraniem próbki. 

Krew w moczu w ciąży 

Krew w moczu w ciąży najczęściej ma związek z infekcją dróg moczowych. To wynik dwukrotnie zwiększonej objętość pęcherza moczowego, kielichów, miedniczek i moczowodów, spowolnionej perystaltyki moczowodów oraz ucisku macicy na drogi moczowe. Efektem tego jest m.in. zastój moczu, co sprzyja rozwojowi zakażeń. 

Krew w moczu w ciąży może wynikać też z rozwijającego się odmiedniczkowego zapalenia nerek. Jest to powikłanie bakteriurii (obecności bakterii w moczu) u aż 20-40 proc. ciężarnych. Krwiomocz i krwinkomocz wymagają szczególnej uwagi w czasie ciąży, ze względu na zwiększone prawdopodobieństwo powiązania tego objawu z bakteriurią. Jest ona zagrożeniem nie tylko dla zdrowia matki, ale też dla zdrowia i życia płodu! 

Krew w moczu u mężczyzn 

Ślady krwi w moczu mężczyzn mogą wynikać z przerostu gruczołu krokowego. Taką dolegliwość zgłasza około 5 proc. pacjentów już w wieku 60 lat. Oznacza to, że jest to jeden z wczesnych objawów choroby, biorąc pod uwagę, że przerost gruczołu krokowego dotyczy 50 proc. mężczyzn po 50. roku życia i 70 proc. po 60. roku życia. Krew w moczu nie jest jednak nierozerwalnie związana z chorobą. Okazuje się, że po wdrożeniu farmakoterapii zaleconej przez urologa symptom ustępował u ponad 80 proc. mężczyzn.

Jakie objawy towarzyszą obecności krwi w moczu? 

Jeśli oddajesz mocz z krwią i towarzyszy temu piekący ból, może to oznaczać zakażenie układu moczowego. Prawdopodobieństwo wrasta, gdy dodatkowo występuje częstomocz i uczucie parcia na pęcherz. Jeśli bakterie zaatakują nerki, mogą dodatkowo wystąpić nudności i wymioty oraz gorączka. 

Jakie badania wykonać, gdy zauważysz krew w moczu? 

Podstawowym badaniem, jakie zleci ci lekarz, jeśli zgłosisz mu obecność krwi w moczu, jest badanie próbki moczu w laboratorium. W ten sposób specjalista będzie mógł się zapoznać ze wszystkimi parametrami moczu i postawić diagnozę albo zlecić dalszą diagnostykę (np. posiew moczu, USG dróg moczowych). 

W przypadku podejrzenia koagulopatii (wówczas pojawiają się skrzepy w moczu) konieczne będzie dodatkowe zbadanie układu krzepnięcia. Informacji na temat jego kondycji dostarczą parametry badania krwi (płytki krwi, PT, APTT, fibrynogen). Krew w moczu powiązana z prostatą wymaga poszerzonej diagnostyki urologicznej: badanie per rectum (przez odbytnicę), USG oraz badanie krwi pod kątem obecności antygenu sterczowego PSA (w celu wykrycia łagodnego przerostu prostaty i raka gruczołu we wczesnym stadium). 

Bibliografia: 

1. Boniecki R., Ocena dolegliwości związanych z łagodnym rozrostem prostaty, Geriatria 2011, nr 5, s. 257-266.  
2. Lichodziejewska-Niemierko M., Kicińska A., Rutkowski B., Wpływ ciąży na funkcję i strukturę nerek, Forum Nefrologiczne 2009, t. 2, nr 4, s. 250-253. 
3. Massengill M., Krwiomocz, Pediatria po Dyplomie 2010, vol. 14, nr 2, s. 43-52. 
4. Szałek E., Tomczak H., Kamińska A., Korzeniowska K., Grześkowiak E., Bakteryjne zakażenia układu moczowego u kobiet w ciąży, Farmacja Współczesna 2011, nr 4, s. 166-170.