Złamanie żebra to nieprzyjemny uraz. Jak się go rozpoznaje i leczy?

Złamanie żebra to jeden z często diagnozowanych urazów klatki piersiowej, które według statystyk stanowią blisko 16 proc. wszystkich wypadków w Europie i od 20 proc. do 25 proc. zdarzeń w Ameryce. Złamaniu żebra towarzyszy silny ból, którego niwelowanie jest podstawowym sposobem leczenia dolegliwości. Jakie inne objawy mogą mu towarzyszyć? Na czym polega pierwsza pomoc i jak leczy się złamane żebro?

Przyczyny złamania żebra 

Złamanie żebra – zgodnie z ICD-10, czyli Międzynarodową Klasyfikacją Chorób, oznaczone symbolem S22 – to uraz, który polega na przerwaniu ciągłości kości stanowiącej część układu kostnego. Złamane żebra są najczęściej następstwem tępego urazu klatki piersiowej, tj. uderzenia lub upadku, a także ucisku dużej jej części np. na skutek przysypania lub przygniecenia.  

Statystycznie najczęściej dochodzi do złamania żeber w tylnym i bocznym odcinku klatki piersiowej, a ze względu na ochronę ze strony obręczy piersiowej, obojczyka, łopatki i barku – najrzadziej do urazu trzech pierwszych żeber. Należy jednak podkreślić, że w razie ich uszkodzenia wysoce prawdopodobne jest także naruszenie aorty lub innych naczyń wielkich. 

Objawy złamania żebra 

Objawem złamanego żebra jest silny ból, który nasila się, a tym samym utrudnia oddychanie. Szczególnie dotkliwy jest on ponadto podczas głębokich wdechów – to dlatego pacjenci celowo je spłycają – a także kaszlu oraz w trakcie ruchów górnych kończyn i wszelkich zmianach pozycji ciała. Dodatkowo może pojawić się nieprawidłowa ruchomość żebra oraz wyraźnie wyczuwalne pod skórą odłamy kostne. 

Rozpoznanie złamania żebra na ogół opiera się na szczegółowym wywiadzie lekarskim dotyczącym samego urazu. Dodatkowo wskazują na nie miejscowy ból oraz ruchomość lub tarcie złamanych fragmentów kości. W celu postawienia diagnozy wykonuje się również zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej lub podejrzewanego o uraz żebra. Warto jednak zaznaczyć, że niekiedy rozpoznanie złamania na zdjęciu RTG jest niemal niemożliwe – zwłaszcza wtedy, gdy dotyczy ono odcinków chrzęstnych lub współtowarzyszy mu odma podskórna. 

Złamanie żebra – pierwsza pomoc i leczenie 

W przypadku podejrzenia złamania żebra należy ułożyć pacjenta w wygodnej pozycji, biorąc pod uwagę jego wskazówki – często to sam poszkodowany jest w stanie najlepiej wskazać, w jakim ułożeniu ciała czuje się najbardziej komfortowo, a nawet ucisnąć dłonią miejsce uszkodzenia, przez co ogranicza ruchy klatki piersiowej. Warto podkreślić, że nie zaleca się stosowania żadnych unieruchomień lub stabilizacji żeber, ani też bandażować klatki piersiowej. Jednocześnie trzeba podjąć działania zmierzające do przewiezienia poszkodowanego do szpitala lub kontaktu z lekarzem. 

Leczenie złamanego żebra bez dodatkowych powikłań sprowadza się do podawania leków przeciwbólowych, a niekiedy także przeciwkaszlowych – choć niektóre publikacje wskazują na to, że ich stosowanie jest niewłaściwe. Dodatkowo zalecana jest rehabilitacja oddechowa, której celem jest zapobieganie powstaniu niedodmy i stanów zapalnych. W przypadku złamania żeber u osób w podeszłym wieku konieczna może okazać ponadto hospitalizacja. 

Warto dodać, że jednym z fizykalnych sposobów zmniejszania bólu w przypadku złamania żeber jest zastosowanie kinesiotapingu, czyli techniki polegającej na przyklejeniu specjalnych taśm. Zastosowanie pasa na złamane żebra może natomiast pomóc w ustabilizowaniu i odciążeniu układu kostnego po urazie. W przypadku zdiagnozowania złamania żebra należy przede wszystkim uzbroić się w cierpliwość. Wprawdzie towarzyszący ból systematycznie się zmniejsza, ale może trwać nawet do czterech tygodni, czyli tak długo, jak zrasta się kość. 

Powikłania po złamaniu żebra 

Złamanie żeber, choć na ogół przebiega bez dodatkowych powikłań, może wiązać się z wieloma komplikacjami. Nie można bowiem wykluczyć uszkodzenia narządów, takich jak płuca, śledziona, wątroba, nerki, serce lub opłucna. W przypadku uszkodzenia któregoś z trzech pierwszych żeber może dojść ponadto do urazu aorty i innych naczyń. Możliwym powikłaniem jest także uszkodzenie nerwów międzyżebrowych. 

Bibliografia: 

1. Czyżewski P., Hałas I., Kopytiuk R., Domaniecki J., Szczepkowski M., Zastosowanie metody Kinesiology Taping w zmniejszeniu bólu po złamaniu żeber – doniesienia wstępne, Postępy Rehabilitacji 2012, 4. 
2. Gnojek K., Kopański Z., Gajdosz R., Urazy klatki piersiowej w materiale Szpitalnego Oddziału Ratunkowego Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, Journal of Clinical Healthcare 2015, 2. 
3. Kwintal B., Pierwsza pomoc: skręcenia, złamania, zwichnięcia, Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego. 
4. Noszczyk W., Chirurgia, Tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL.