Czym jest hiperkapnia? Przyczyny, objawy, leczenie | HelloZdrowie

Hiperkapnia to stan podwyższonego poziomu dwutlenku węgla we krwi. Najczęściej towarzyszy on niewydolności oddechowej i objawia się omdleniami, nieregularnym biciem serca lub hiperwentylacją.

Hiperkapnia to stan sygnalizujący problemy z wydolnością oddechową lub krążeniem płucnym. Leczenie ukierunkowane jest więc na podstawową chorobę, którą najczęściej jest astma, bezdech senny lub przewlekła choroba płuc.

Czym jest hiperkapnia?

Hiperkapnia to nieprawidłowy poziom dwutlenku węgla we krwi. Może on wynikać z niewłaściwej pracy jednego z dwóch czynników regulujących ilość tlenu i dwutlenku węgla we krwi, tj. nieprawidłowej wentylacji płuc lub niewłaściwego przepływu krwi przez płuca. Wyróżnia się dwa rodzaje takiej niewydolności oddechowej:

• częściową (hipoksemiczną) – prowadzącą do obniżenia zawartości tlenu we krwi bez wzrostu poziomu dwutlenku węgla,
• całkowitą – połączenie hipoksemii (obniżenia poziomu tlenu we krwi) z hiperkapnią (podwyższeniem poziomu dwutlenku węgla).

Hiperkapnię stwierdza się w przypadku osiągnięcia dla ciśnienia parcjalnego przez dwutlenek węgla we krwi poziomu wyższego niż 45 mmHg (milimetrów słupa rtęci) lub 6,00 kPa (kilopaskali). Dla ciśnienia parcjalnego tlenu niebezpieczne są wartości niższe niż 75 mm Ha lub 10,00 kPa.

Przyczyny hiperkapnii

Hiperkapnia jest najczęściej spowodowana zaburzeniami w zakresie wentylacji płuc. Do najczęstszych przyczyn tego problemu należą:

• niedrożność dróg oddechowych utrudniająca oddychanie (wywołana przez ciało obce, obrzęk krtani, zamknięcie dróg oddechowych przez tzw. wiotki język występujący u osób nieprzytomnych, a także skurcz oskrzeli oraz obrzęk błony śluzowej),
• zaburzenia pracy mięśni oddechowych (wpływ narkotyków i leków opioidowych na ośrodek mózgu odpowiedzialny za oddychanie, zaburzenia neurologiczne lub bezpośrednio dotyczące konkretnych mięśni, np. dystrofie mięśniowe),
• zwiększenie ilości powietrza zalegającego w drogach oddechowych, które nie bierze udziału w wymianie gazowej (tzw. przestrzeń martwa).

Hiperkapnia wiąże się często z obturacją (zwężeniem światła) dolnych dróg oddechowych. Choroby powodujące to schorzenie to najczęściej:

• astma,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc,
• obturacyjny bezdech senny.

Do przyczyn hiperkapnii należą również guzy, które zamykają światło oskrzeli. Natomiast zapalenie płuc, odma opłucnowa oraz obrzęk płuc mogą obniżać wydajność pracy pęcherzyków płucnych, co w poważnych stadiach choroby może utrudniać wentylację płucną.

Hiperkapnia – objawy

Hiperkapnia może się początkowo objawiać w sposób bardzo łagodny, ponieważ ludzki organizm jest w stanie częściowo skompensować zbyt wysoką ilość dwutlenku węgla we krwi. W takiej sytuacji hiperkapnia objawia się:

• zaczerwienieniem skóry,
• sennością,
• problemami z koncentracją,
• łagodnym bólami głowy,
• zawrotami głowy,
• uczuciem duszności,
• uczuciem wyczerpania,
• zmęczeniem nieadekwatnym do wysiłku.

Objawy te łatwo pomylić z innymi chorobami, co więcej, wiele osób je lekceważy. Jeśli jednak utrzymują się przez dłuższy czas, koniecznie należy je skonsultować z lekarzem. Do natychmiastowej wizyty powinny skłonić takie symptomy jak:

• uczucie zdezorientowania,
• uczucie paranoi lub depresji,
• drżenie mięśni,
• nieregularna praca serca,
• hiperwentylacja,
• drgawki,
• atak paniki.

Tego typu objawy hiperkapnii mogą świadczyć o coraz wyższym poziomie dwutlenku węgla, z którego kompensacją organizm już sobie nie radzi.

Hiperkapnia – następstwa

Nieleczona ciężka postać hiperkapnii może prowadzić do rozwoju kwasicy oddechowej oraz rozszerzenia naczyń mózgowych. Ciężkich objawów hiperkapnii pod żadnym pozorem nie wolno lekceważyć. Trzeba jak najszybciej rozpocząć leczenie – w innym przypadku pacjentowi grozi rozwój tzw. hipoksemicznego napędu oddechowego. Wiąże się on z utratą naturalnego odruchu przyspieszonego oddychania w przypadku zwiększonej ilości dwutlenku węgla w organizmie. Brak tego odruchu może prowadzić do zatrzymania oddechu oraz śpiączki hiperkapnicznej w przypadku intensywnej terapii tlenem.

Leczenie hiperkapnii

Leczenie hiperkapnii należy rozpocząć od odpowiedniej diagnostyki i ustalenia ilości gazu rozpuszczonego we krwi. Służy do tego badanie gazometryczne. Do gazometrii pobiera się krew tętniczą, rzadziej żylną lub włośniczkową. Badanie ma ustalić skalę problemu, natomiast leczenie najczęściej dotyczy choroby podstawowej, która jest przyczyną hiperkapnii.

W celu złagodzenia objawów stosuje się tlenoterapię 60-procentową mieszanką tlenu z użyciem maski Venturiego. Ciężka niewydolność oddechowa wymaga intubacji i wentylacji mechanicznej. Jeśli za problemy oddechowe opowiada obecność ciała obcego w drogach oddechowych, konieczna jest bronchoskopia. Zapalenie płuc i jego pochodne leczy się antybiotykoterapią. Zaostrzenia astmy i podobne im schorzenia leczy się poprzez podawanie leków rozszerzających oskrzela i zmniejszających obrzęk błony śluzowej.