Zapalenie dwunastnicy – twój przewodnik po chorobie jelita cienkiego

Zapalenie dwunastnicy może pojawić się zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Zazwyczaj jego przyczyną jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Dodajmy, że w większości przypadków choroba nie powoduje poważnych skutków ubocznych, choć – jeśli nie będzie leczona – może do tego dojść. Jakie są przyczyny zapalenia dwunastnicy? Czy konieczne jest zastosowanie farmakoterapii? Wyjaśniamy. 

Czym jest zapalenie dwunastnicy? 

Zapalenie dwunastnicy to choroba, która wiąże się ze stanem zapalnym pierwszego odcinka jelita cienkiego zlokalizowanego pod żołądkiem. Może wywoływać ona ból w śródbrzuszu, a także inne objawy ze strony układu trawiennego. Istnieją dwa rodzaje tego schorzenia: 

• ostre zapalenie dwunastnicy – w tym przypadku symptomy pojawiają się nagle i ustępują po krótkim czasie, 
• przewlekłe zapalenie dwunastnicy – objawy utrzymują się przed długi czas, przez kilka miesięcy, a nawet lat.

Zapalenie dwunastnicy – objawy 

Najczęstsze objawy zapalenia dwunastnicy to: 

• ból w śródbrzuszu (piekący, gniotący lub skurczowy); zwiększa się on w ciągu 2-3 godzin od zjedzenia posiłku lub pojawia się na czczo, często promieniuje w kierunku kręgosłupa, 
• wymioty (czasem z krwią), 
• mdłości, 
• uczucie wzdęcia jamy brzusznej, 
• osłabienie, 
• biegunka, 
• nadmierne gazy, 
• częste odbijanie, 
• podwyższona temperatura ciała, 
• obniżenie łaknienia, 
• uczucie sytości niedługo po rozpoczęciu posiłku. 

Szczególnie niepokojące są takie symptomy jak: 

• smoliste stolce o ciemnobrunatnej barwie, 
• problemy z przełykaniem, 
• gwałtowne chudnięcie. 

Przyczyny zapalenia dwunastnicy 

Do pojawienia się zapalenia dwunastnicy mogą doprowadzić: 

• bakterie (zwłaszcza Helicobacter pylori, ale też np. salmonella), 
• wirusy, 
• grzyby. 

Zdarza się, że choroba stanowi efekt podrażnienia układu trawiennego na skutek długotrwałego przyjmowania lub nadużywania niektórych leków, np. niesteroidowych środków przeciwzapalnych. Co więcej, mogą się do niej przyczynić takie czynniki jak trujące grzyby, żółć, nikotyna, alkohol, promieniowanie rentgenowskie czy czynniki autoimmunologiczne. Nie można zapomnieć również o celiakii. Warto dodać, że zapalenie dwunastnicy często pojawia się obok zapalenia błon śluzowych żołądka, które wyścielają ów narząd od wewnątrz. Inne, rzadsze przyczyny zapalenia dwunastnicy to: 

• refluks żółciowy, 
• chemioterapia, 
• choroba Leśniowskiego-Crohna, 
• urazowe uszkodzenie jelita cienkiego, 
• spożycie trucizny lub substancji żrących. 

Leczenie zapalenia dwunastnicy 

Jakie leki na zapalenie dwunastnicy stosuje się najczęściej? Zazwyczaj przepisuje się dwa antybiotyki (z amoksycyliną z grupy betalaktamów, klarytromycyną z grupy makrolidów lub metronidazolem) oraz inhibitor pompy protonowej, który zmniejsza stężenie kwasu solnego produkowanego przez żołądek. Choroba powinna wówczas ustąpić w przeciągu 1-2. tygodni.  

Podczas zapalenia dwunastnicy wskazane jest także zaprzestanie przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w których występują organiczne związki chemiczne, takie jak ibuprofen czy aspiryna, chyba że cierpisz na choroby kardiologiczne lub zapalenie stawów – wówczas należy w pierwszej kolejności przedyskutować temat z lekarzem. Dobrze jest również zaprzestać palenia papierosów oraz picia alkoholu. 

Zapalenie dwunastnicy – jadłospis 

Jeśli chcesz pokonać zapalenie dwunastnicy, dieta będzie odgrywała tutaj kluczową rolę. Przede wszystkim radzimy unikać czekolady, coli, kawy, herbaty, innych napojów z kofeiną oraz napojów gazowanych – zwiększają one stężenie kwasu żołądkowego. Zrezygnować należy także z wysoko przetworzonej żywności, soków owocowych, jak również tłustych, pikantnych i smażonych potraw. Ze swojego menu powinieneś wykreślić też cebulę, czosnek oraz owoce cytrusowe. 

W codziennym jadłospisie warto uwzględnić dużą ilość błonnika. Owsianka, marchew, soczewica czy fasola pomogą w redukowaniu przyczyn choroby. Dobrym rozwiązaniem będzie również spożywanie jogurtu, który złagodzi ból oraz „uspokoi” układ pokarmowy. Warto wypróbować także domowy sposób na zapalenie dwunastnicy, a więc maślankę z czarnym, mielonym pieprzem. 

Jeśli chodzi o zioła na zapalenie dwunastnicy, dobrze sprawdzą się tutaj mniszek lekarski oraz rumianek – warto pić przygotowaną z nich herbatę. Dodajmy, że jeśli przyczyną choroby jest celiakia, trzeba przejść na dietę bezglutenową – zapobiegnie to zaostrzaniu się stanów zapalnych. Należy też zaznaczyć, że podczas choroby spożywa się niewielkie posiłki, ale częściej. 

Czy zapalenie dwunastnicy jest groźne? 

Tak jak powiedzieliśmy na samym początku, zapalenie dwunastnicy zazwyczaj nie wywołuje poważnych konsekwencji zdrowotnych, o ile wdroży się odpowiednie leczenie, a pacjent zmieni nieco swój styl życia. Jeżeli jednak przyczyna choroby nie zostanie zidentyfikowana, a dana osoba zignoruje pojawiające się objawy, może dojść do poważnych powikłań, np. do zwężenia dwunastnicy lub wrzodów trawiennych.  

Bibliografia: 

1. Jarocka-Cyrta E., Sobaniec-Łotowska M. A, Kaczmarski M., Nonspecific duodenitis in children with recurrent abdominal pain, Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 2004, 39, s. 376-377. 
2. Ohkusa T., Okayasu I., Miwa H., Ohtaka K., Endo S., Sato N., Helicobacter pylori infection induces duodenitis and superficial duodenal ulcer in Mongolian gerbils, Gut 2003, 52(6), s. 797-803. 
3. Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika, Kraków 2022.