Wodonercze może być groźne. Jak leczyć zastój moczu w nerce?
Prawidłową pracę nerek warunkuje stały odpływ moczu. Na skutek wad wrodzonych oraz toczących się zmian chorobowych może dojść jednak do jego zastoju i rozwoju wodonercza. Schorzenie wymaga odpowiedniego leczenia, ponieważ postępująca dysfunkcja może prowadzić do trwałych zmian w nerkach, a nawet ich niewydolności.
Co to jest wodonercze?
Wodonercze (łac. Hydronephrosis) to patologiczny stan zastoju moczu w układzie kielichowo-miedniczkowym na skutek utrudnionego lub całkowitego zablokowania odpływu moczu z nerek do pęcherza moczowego. W rezultacie dochodzi do poszerzenia obrysów miedniczki nerkowej, zaniku miąższu i stopniowego obumierania nefronów – struktur odpowiedzialnych za filtrowanie krwi oraz produkcję moczu. Wodonercze (lewostronne, prawostronne) może dotyczyć jednej nerki lub występować obustronnie.
Kogo dotyczy wodonercze?
Wodonercze (ICD10: N13) może rozwinąć się już na etapie życia płodowego. Wodonercze u płodu diagnozowane jest zazwyczaj podczas prenatalnych badań ultrasonograficznych (USG). U osób dorosłych wodonercze bardzo często związane jest ze stanami chorobowymi, np. nowotworami dróg rodnych czy rozrostem gruczołu krokowego.
Lekarz może zdiagnozować także wodonercze u kobiety ciężarnej. Wodonercze w ciąży spowodowane jest uciskiem powiększającej się macicy na moczowody lub stanem zapalnym wynikającym z infekcji układu moczowego. Warto jednak podkreślić, że choroba w większości przypadków cofa się samoistnie.
Stopnie wodonercza
W celu oceny stopnia wodonercza stosuje się klasyfikację SFU poszerzenia układu kielichowo-miedniczkowego (ang. Society for Fetal Urology):
- stopień 0 – na obrazie nie stwierdza się poszerzenia miedniczki i kielichów,
- wodonercze 1. stopnia – uwidocznione jest niewielkie poszerzenie miedniczki bez poszerzenia kielichów,
- wodonercze 2. stopnia – obserwuje się poszerzoną oraz wypełnioną miedniczkę, kielichy są nieznacznie poszerzone,
- wodonercze 3. stopnia – na obrazie występuje duża miedniczka z poszerzeniem kielichów mniejszych i większych, warstwa miąższu jest prawidłowa,
- wodonercze 4. stopnia – lekarz stwierdza dużą poszerzoną miedniczkę, duże kielichy większe i mniejsze oraz zwężenie warstwy miąższowej nerek.
Przyczyny zastoju moczu w nerce
Wśród przyczyn wodonercza wyróżnić możemy czynniki wrodzone i nabyte. Wodonercze wrodzone u dzieci może być związane z nieprawidłowym ukształtowaniem się struktur układu moczowego, takich jak wadliwe zastawki moczowodu, zwężenia lub zagięcia moczowodu. Do najczęstszych przyczyn wodonercza nabytego należą:
- infekcje zapalne układu moczowego,
- nowotwory dróg rodnych u kobiety,
- nowotwory dróg moczowych – rak nerki, moczowodu lub pęcherza,
- kamica nerkowa,
- przerost gruczołu krokowego u mężczyzn,
- urazy rdzenia kręgowego,
- stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona,
- zrosty pourazowe lub pooperacyjne.
Objawy wodonercza u pacjentów w różnym wieku
Objawy wodonercza bywają niespecyficzne, dlatego bardzo często schorzenie wykrywane jest przypadkowo (szczególnie wtedy, gdy jest umiejscowione z jednej strony). Choroba u każdego pacjenta może mieć nieco inny przebieg. W zależności od przyczyny, symptomy zastoju moczu w nerce obejmują:
- tępy lub przeszywający ból zlokalizowany w dole brzucha, lub okolicy lędźwiowo-krzyżowej,
- zaburzenia oddawania moczu – bezmocz, słaby strumień moczu, uczucie niepełnej mikcji,
- obecność krwi w moczu,
- nawracające infekcje układu moczowego,
- brak apetytu,
- wzdęcia, biegunka,
- stan podgorączkowy lub gorączka.
Diagnostyka wodonercza opiera się na USG
Wodonercze rozpoznawane jest na podstawie ultrasonografii (USG). Dodatkowo specjalista zaleca wykonanie badań laboratoryjnych krwi oraz moczu. Inne badania wykorzystywane w procesie diagnostyki wodonercza to:
- scyntygrafia nerek,
- cystografia mikcyjna,
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny.
Wodonercze a wyniki moczu
Wyniki laboratoryjne moczu pozwalają na dokładną analizę jego składu oraz diagnozę potencjalnych chorób, m.in. kamicy nerkowej lub infekcji, które mogą dawać podobne objawy do wodonercza, ale nim nie są, a wymagają jak najszybszego wdrożenia leczenia.
Czy wodonercze jest wyleczalne?
Celem leczenia wodonercza jest przywrócenie prawidłowego odpływu moczu z nerki oraz redukcja objawów towarzyszących schorzeniu. Metody uzależnione są od przyczyny choroby:
- leczenie chirurgiczne – operacja wodonercza jest konieczna, jeżeli problem wynika z przeszkody anatomicznej. Zabieg polega na wycięciu zwężonego fragmentu, plastyki poszerzenia miedniczki nerkowej oraz zespoleniu struktur z drogami moczowymi,
- leczenie choroby podstawowej – choroba spowodowana czynnikami nabytymi, którymi są m.in. kamienie dróg moczowych czy stany nowotworowe,
- wyłonienie nefrostomii (przetoki nerkowo-skórnej) – jeśli wyczerpią się wszystkie metody chirurgiczne. Procedura umożliwia odpływ moczu do specjalnego worka.
Wodonercze może skutkować poważnymi komplikacjami zdrowotnymi, jeśli objawy zostaną zbagatelizowane lub choroba zostanie wykryta zbyt późno. Wśród niebezpiecznych powikłań wymienić należy roponercze – zakażenie układu moczowego treścią ropną w nerkach. W skrajnych przypadkach może dojść do urosepsy i niewydolności nerek. Prawidłowo leczone wodonercze zwiększa szansę na powrót do zdrowia oraz zapobiega powikłaniom.
Bibliografia:
- Kowalewski G., Łagodne i umiarkowane wodonercze wrodzone – klasyfikacja i postępowanie, Przegląd Urologiczny 2014, 5, 87.
- Szmigielska A., Krzemień G., Bombińska M i in., Wodonercze, czy kielichonercze – diagnostyka różnicowa zastoju moczu w układzie moczowym 2017, 71: 62-65.
- Król E., Rutkowski B., Przewlekła choroba nerek — klasyfikacja, epidemiologia i diagnostyka, Forum Nefrologiczne 2008, tom 1, nr 1, 1–6.
Polecamy
Teratozoospermia a szansa na ciążę. Czy istnieje taka zależność?
Kryptozoospermia – kiedy liczba plemników w nasieniu spada?
Asthenozoospermia to jedna z postaci niepłodności męskiej
Prof. Rajmund Michalski: „Gdyby ktoś mi powiedział, że będę żył tylko dzięki jakiejś rurce w brzuchu i wodnym roztworom glukozy, to bym po prostu nie uwierzył”
się ten artykuł?
