Wody płodowe – jak je rozpoznać? Jaki kolor jest niepokojący?

Wody płodowe odgrywają szczególnie ważną rolę w zapewnieniu dziecku prawidłowego rozwoju. Płyn ten może bowiem wiele powiedzieć o tym, czy płód rozwija się dobrze, oraz czy ciąży nie zagraża niebezpieczeństwo. Dodatkowo pełni wiele innych istotnych funkcji.

Jak powstają wody płodowe? 

Około miesiąc po zapłodnieniu zarodek zaczyna otaczać się strukturą przypominającą balonik – jest to pęcherz płodowy. Ten szczelny woreczek budują dwie warstwy: kosmówka, będąca zewnętrzną błoną płodową oraz owodnia, czyli wewnętrzna błona płodowa. To właśnie zewnętrzne komórki tej drugiej warstwy mają zdolność wydzielania płynu do przestrzeni pomiędzy dwoma wspomnianymi błonami. Niewielką jego ilość produkuje również płód, potocznie określa się go więc mianem wód płodowych, ale poprawna nazwa to płyn owodniowy. Jego ilość oraz skład podlegają pewnym zmianom w poszczególnych etapach ciąży.

Z czego składa się płyn owodniowy? 

Wody płodowe składają się z soli nieorganicznych i organicznych, witamin, tłuszczów, enzymów oraz białek (albumin). Dodatkowo, wraz z kolejnymi tygodniami ciąży pojawiają się w nich komórki nabłonka płodu, a w okresie okołoporodowym maź i meszek płodowy. 

Objętość wód płodowych 

Ilość płynu owodniowego zmienia się wraz z postępem ciąży. Początkowo jest ich około 100 ml, a w okolicach 8-9. miesiąca objętość płynu wzrasta nawet do 1,5 l, więc to, że nagle przytyłaś, wcale nie powinno cię dziwić. W ostatnim miesiącu jego produkcja zostaje zahamowana.

Jak wyglądają wody płodowe? 

Wody płodowe początkowo są przezroczyste. W pewnym momencie zaczynają jednak opalizować, a w ostatnim trymestrze mętnieją. Najczęściej nie mają zapachu, choć część kobiet porównuje ich aromat do ryby wymieszanej z nutą słodyczy. Jeśli wody płodowe mają inny kolor niż opisany, zawsze świadczy to o nieprawidłowościach. 

Zielone wody płodowe 

Zielone wody płodowe zawsze zawierają zielone lub brązowe skondensowane mekonium (smółkę), czyli kał płodu. Może to sugerować, że płód jest niedotleniony lub ma problemy z układem pokarmowym. 

Żółte wody płodowe 

Żółte wody płodowe zawierają zazwyczaj dużo bilirubiny, co może być skutkiem konfliktu serologicznego. Jeśli w jego wyniku przeciwciała matki atakują czerwone krwinki płodu, może to prowadzić do hemolitycznej anemii. Zniszczone czerwone krwinki uwalniają wtedy bilirubinę, co wpływa na zabarwienie płynu owodniowego na żółto.  

Czerwone wody płodowe 

Czerwone zabarwienie płynu owodniowego jest spowodowane krwawieniem. Przyczyny mogą obejmować uszkodzenie łożyska czy infekcje. W przypadku wystąpienia czerwonych wód płodowych niezwłocznie udaj się na izbę przyjęć, ponieważ może to być oznaką poważnych komplikacji wymagających natychmiastowej interwencji. 

Brunatne wody płodowe 

Jeśli płyn owodniowy zabarwiony jest na brunatno-brązowy kolor, może to niestety świadczyć o wewnątrzmacicznym obumarciu płodu. Jeżeli zaobserwujesz je u siebie, niezwłocznie powinnaś udać się do szpitala na dokładną diagnostykę.

Kiedy następuje odejście wód płodowych? 

Fizjologicznie płyn owodniowy odpływa po pęknięciu pęcherza płodowego, co zwykle ma miejsce pomiędzy 1. a 2. fazą porodu, czyli podczas skurczy porodowych. Wody płodowe mogą jednak odejść wcześniej, dlatego tak ważne jest, żebyś wiedziała, jak rozpoznać ten moment. Pomimo tego, co przedstawiają filmy, raczej nie zobaczysz spektakularnego chluśnięcia. Większość kobiet obserwuje u siebie jedynie sączenie, co łatwo pomylić z popuszczeniem moczu lub wodnistą wydzieliną z pochwy.

Test na wyciek wód płodowych 

Żeby mieć pewność, czy to już ten moment, możesz zaopatrzyć się we wkładki wykrywające wody płodowe, które przykleja się do bielizny tak jak zwyczajne wkładki higieniczne. Wyciekający z pochwy na wkładkę płyn namacza obecny tam pasek wrażliwy na zmiany pH – wody płodowe mają pH równe 6,5 lub wyższe. Jeśli zobaczysz zielony lub niebieski kolor, będzie to sygnał do kontaktu z lekarzem lub położną. Szybko zbierzcie najpotrzebniejsze rzeczy i udajcie się do szpitala. 

Niezwłocznej wizyty na izbie przyjęć wymaga również sytuacja, kiedy wody nie odpływają powoli, a bardzo gwałtownie uchodzą z pochwy intensywnym strumieniem. Istnieje wtedy ryzyko wypadnięcia części drobnych lub pępowiny płodu. Dlatego, jeśli ci się to przydarzy, nie ma czasu na pakowanie. Czym prędzej jedź do szpitala.

Jak długo mogą się sączyć wody płodowe? 

Jeśli jesteś w terminie porodu, sączenie wód płodowych może potrwać nawet kilka godzin, zanim rozpocznie się akcja porodowa. Płyn owodniowy zawiera prostaglandyny, które naturalnie stymulują mięsień macicy do skurczów, zatem po samoistnym pęknięciu pęcherza płodowego zwykle oczekuje się na spontaniczne rozpoczęcie akcji porodowej. 

Jeśli jednak błony pękają przed terminem, a sączenie wód płodowych ma miejsce przez dłuższy czas (dni lub tygodnie), jest to sytuacja nazywana przedwczesnym pęknięciem błon płodowych (PROM lub PPROM, jeśli chodzi o ciążę niedonoszoną), która zawsze wymaga hospitalizacji. Jak jednak wspomniałam – zawsze, kiedy odejdą wody, należy niezwłocznie skontaktować się ze swoim lekarzem oraz udać się do szpitala, aby zapobiec powikłaniom. 

Bibliografia: 

1. Bręborowicz G. H., Położnictwo i ginekologia, tom 3, PZWL, Warszawa 2020. 
2. https://my.clevelandclinic.org/health/body/23310-amniotic-fluid [dostęp 21.09.2023]. 
3. Skrzypczak J., Kornacki J., Patologia płynu owodniowego,  MediPage Nefrologia, Warszawa, 2012.